درمیان آثار به نمایش درآمده در جشنواره سی‌وهفتم، فارغ از نتایج داوری و اسامی کاندیداها و برندگان سیمرغ، برخی فیلم‌ها به محبوبیت بیشتری رسیدند و توانستند طیف‌های مختلفی از مردم تا منتقدان را با خود همراه کنند؛ یکی از این آثار، «۲۳ نفر» ساخته مهدی جعفری است، یک فیلم دفاع مقدسی که موفق به جلب نظر سلایق مختلف شد.
«۲۳ نفر» بدون تبلیغات گل درشتِ این روزهای سینمای ایران وارد جشنواره شد، اما از همان ابتدا در اکران‌های مردمی مورد توجه قرار گرفت و با اعلام نتایج برگزیدگان مردمی نام این فیلم هم در میان ۱۰ گزینه برتر به چشم می‌خورد. اگرچه «۲۳ نفر» تا یک قدمی انتخاب ۵ فیلم برتر رفت و در نهایت از رقابت حذف شد اما با توجه به بازخوردهای مردم در اکران‌های عمومی و جلب توجه تعداد زیادی از اهالی رسانه شاید اگر تبلیغات و معرفی بهتری روی فیلم انجام شده بود بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت.
«۲۳ نفر» راوی داستانی عجیب اما درعین حال واقعی از روزهای جنگ تحمیلی است که کمترین دخل و تصرف در روایت آن اتفاق افتاده و سعی کرده با استناد به واقعیت، تصویری مستندگونه از این جریان داشته باشد.
«۲۳ نفر» در طول جشنواره فجر توجه سلایق مختلف را به خود جلب کرد؛ از تحسین حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی در مراسم نمایش فیلم برای خانواه شهدا گرفته تا مخاطب عام سینما و منتقد سرسختی مانند مسعود فراستی که کمتر حاضر به تعریف و تمجید از فیلم‌ها میشود.
در روزهای برگزاری جشنواره حضور آزاده‌ها و ملاصالح در زمان نمایش فیلم در پردیس سینمایی ملت هم جالب توجه بود؛ این حضور خیلی زود تیتر بیشتر رسانه‌ها شد و از این اتفاق با عنوان متفاوت‌ترین فرش قرمز جشنواره فجر یاد کردند. از طرفی منصور ضابطیان در پایان نشست خبری «۲۳ نفر»، اعلام کرد این جذاب‌ترین نشستی بوده که در طول جشنواره برگزار کرده است.
اینکه فیلمی بدون سلبریتی و حضور چهره‌های خبرساز در میان عوامل آن، اینطور مورد توجه قرار بگیرد نشان از موفقیت آن دارد.
تلاش برای رسیدن به غرور ملی
«۲۳ نفر» از یک تجربه ملی در بستری مهم و یک اتحاد جمعی صحبت می‌کند که شاید همین وجه پررنگ ملی بودن و اتحاد جاری در داستان، بهترین بهانه برای همراهی طیف‌ها و سلایق مختلف باشد. صحبت‌های احمد یوسف زاده (یکی از ۲۳ نفر و نویسنده کتاب «آن بیست و سه نفر») درباره قصه وحدت در این فیلم هم، تأکید و تأییدی بر موفقیت سازندگان «۲۳ نفر» در انتقال این احساس جمعی است. یوسف زاده در صفحه اینستاگرامش نوشته است: «از آنجا که قصه بیست و سه نفر قصه وحدت و همدلی است، با حالی که کارگردان قصد داشت بخش‌هایی از زندگی شخص مرا در فیلم بازآفرینی کند مخالفت کردم چون بغیر از نوشتن کتاب هیچ فرقی میان من و دوستانم نبوده و نیست و من کوچکترینشان بوده و هستم. برهمین اساس فکر جایگزینی اسم‌هایی غیر از اسامی واقعی دوستان در ذهن کارگردان جان گرفت و من و دکتر محمد ساردویی که از طرف دوستانمان به عنوان نماینده و مشاور فیلمنامه معرفی شده بودیم هم از این پیشنهاد استقبال کردیم تا سهم این اتفاق همانطور که در اصل ماجرا بالسویه بوده در فیلم نیز چنین باشد.»
بیست و سه نفر چطور محبوب شدند؟
جدای از بحث‌های تکنیکی و نقدهای تخصصی که می‌تواند به قوت و ضعف‌هایی در «۲۳ نفر» اشاره داشته باشد، فضای فیلم به نوعی است که تماشاگر را با تمام شخصیت‌های داستان همراه می‌کند و در انتها به تحسین آنها وامی‌دارد. مرور نظراتی از سلایق مختلف هم حکایت از این نظر دارد، تعدادی از آنها را بخوانید:
مسعود فراستی/ منتقد: به نظر من «۲۳ نفر» بهترین فیلم‌جنگی بعد از جنگ است و بهترین اسارت سینمای ایران است. این اولین فیلمی است که من در آن اسارت را حس کردم و سر بلندی بازیگران آن را حس کردم و حالم را به شدت خوب کرد. هیچ ایرانی نمی‌تواند از این فیلم لذت نبرد. این فیلم فرم را تجربه کرده است. برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران جمع ساخته شده است. لذت این فیلم لذت بردن از هنر است. و این لذت را می‌توان لمس کرد . برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران جمع ساخته شده است. قاب های این فیلم خیلی عجیب است ناخودآگاهی فیلمساز جذاب است و نگاهش به پدیده درست است و باعث قاب های تکرار نشدنی میشود.
غلامرضا آذری/ کارشناس علوم ارتباطات: «۲۳ نفر» حال و روز واقعی تمامی اسرای کشورمان در هشت سال دفاع مقدس بود و مهمترین نکته وضعیت روانشناختی فیلم است. کارگردان نماهای نزدیک فوق العاده خوبی را گرفته بود تمام سکانس‌ها و پلان‌ها ربط منطقی با هم داشتند وضعیت دوران نوجوانی و جوانی و همچنین جسارت این دوران از نظر دلاوری و ایثارگری نسبت به الان زمین تا آسمان متفاوت است. اولین پیام فیلم، پیام اخلاقی است و کارگردان در القای این پیام های اخلاقی فوق العاده موفق بود.
سید بشیر حسینی/ فعال رسانه‌ای: این فیلم از آن فیلم‌های حسی دلی است که مخاطب احتمالا با اتفاقات آن گره می‌خورد و به نوعی شبیه فیلم شیار است. شاید وجه جذاب این فیلم این باشد که ما سینمای تینیجری ایرانی نداریم و به ندرت فیلمی می‌بینیم که قهرمان آن نوجوان باشد. ایجاد شور و شیطنت کودکانه و نوجوانانه در خدمت روایت یک داستان از تاریخ معاصر ماست که خیلی هم دور نشده و قهرمانان آن هم هنوز در قید حیات هستند. جسارت ساخت چنین فیلمی و تجربه این فضا به شدت شیرین است و تماشای این فیلم را می‌توان به نوجوانان ایرانی توصیه کرد.
محمد علی ابطحی/ فعال سیاسی: ادبیات تلخ و تیز و تکراری نمی‌تواند مخاطب پیدا کند. فیلم زیبای «۲۳ نفر» را دیدم، برش شیرینی از خاطرات جنگ و شجاعت و مردانگی. همه با این ادبیات و روایت زیبا خود را در کنار رزمندگان می‌دیدند، برخلاف بسیاری از ادبیات و بیانیه‌ها که بین مردم و جبهه و خانواده شهدا مرز ایجاد می‌کند و همدلی می‌آفریند.
سعید بیابانکی/ شاعر: هم بعد از تماشای فیلم با این تعریف که «۲۳نفر» اثری شریف و تاثیرگذار است با یک بیت شعر احساسش را بیان کرده: «قفس برای کبوتر اگرچه سنگین است/ اسارت است که سنگ بنای آزادی است»
کیوان کثیریان/ منتقد: فیلم، ساده و سرراست است و تلاش می‌کند بر موضوع اصلی متمرکز شود و یک قصه ساده را روان تعریف کند. به گمانم در این مسیر موفق بوده است. حجم زیاد صحنه‌های داخلی-که تا حد زیادی ناگزیر بوده- کمی به کار لطمه زده است. رابطه بچه‌ها با ملاصالح خوب پرداخت شده ولی خود ملا صالح نه. اینکه اصولا او چه اعمال قهرمانانه‌ای در استخبارات انجام داده که حال مستحق ستایش باشد، جز یک مورد در فیلم گم است. بازی نوجوانان عالی است و نیز فیلمساز توانسته هارمونی و تعادل مناسبی در آن شلوغی میان آنان ایجاد کند، گرچه فرصت نزدیک شدن به تک تک آنها فراهم نشده و چه بهتر. این ۲۳ نفر در حکم یک تن واحد، به یکی از دو شخصیت اصلی در فیلم بدل می‌شوند.
محبوبیتی که از یک غرور ملی می‌آید
داستان بیست و سه نوجوان اسیر در عراق و مهم‌تر از آن ملاصالح قاری آنقدر وسعت دارد که مطمئنا گنجاندن همه آن در یک اثر سینمایی کاری دشوار و البته نشدنی است که نیاز به فرصت‌ها و تجربه‌های بیشتر دارد. اما در همین قدم کوتاه، محبوبیت ملاصالح و بیست و سه نفر حقیقی و فیلم «۲۳ نفر» در اختتامیه جشنواره سی وهفتم کامل‌تر شد؛ زمانی که ۲۲ آزاده (یکی از آزادگان فوت کرده) همراه با ملاصالح قاری و بازیگران نوجوان فیلم روی سن جشنواره حاضر شدند و با تشویق و تحسین ایستاده حضار مورد تقدیر قرار گرفتند.
دریافت جایزه ملی و سیمرغ نمادین به این فیلم تکمیل محبوبیت «۲۳ نفر» در جشنواره فجر بود؛ اگرچه برای نمایش و تقدیر از واقعیت‌های هشت ساله جنگ تحمیلی همچنان دست‌های ما خالی است.
