از جمله بارزترین وجه اشتراکات میان بسیاری ورزشکاران، اقدام آنها به انجام «خالکوبی» یا همان «تتوی نقش و نگار» است؛ پدیده‌ای جهانگیر که سوغات دنیای مدرن به خصوص برای کشورهای جهان سوم به حساب می‌آید و سال‌هاست که در ورزش ایران هم جا افتاده است.
خالکوبی در فرهنگ و ملل مختلف پیشینه دارد اما در گذشته‌های دور بیشتر نشانه‌ای برای شناسایی یاغی‌ها و سرکش‌ها بود. در کل نگاه مثبتی به این پدیده وجود نداشت و به همین دلیل افراد طرح یا نوشته مورد علاقه خود را روی قسمتی از بدن تتو می‌کردند که دیده نمی‌شد. امروزه اما خالکوبی درست در بخش‌هایی از بدن ایجاد می‌شود که کاملاً در معرض دید باشد به خصوص برای ورزشکاران که اتفاقاً بیشتر از هر کسی در تیررس جامعه و مخاطب شأن قرار دارند.
به همین دلیل خالکوبی ورزشکاران بعضاً سر و صدای زیادی را هم به راه انداخته است؛ مثل احضار سه سال پیش سردار آزمون و اشکان دژاگه به کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال که در رسانه‌های خارجی هم بازتاب زیادی داشت. آن زمان سردار آزمون روی ساعد دست چپ خود و به انگلیسی جمله «دوستم بدار برای آنچه که هستم» را خالکوبی کرده بود. دژاگه هم تتویِ اشکال و عبارات مختلف را روی دست خود داشت. به همین دلیل فدراسیون فوتبال به این دو بازیکن تذکر داده بود که خالکوبی خود را بپوشانند.
در کل اینکه بسیاری از ورزشکاران به خاطر اقدام به خالکوبی خبرساز شدند. شاید تصویر خالکوبی شده «مارمولک» روی پای علیرضا نیکبخت واحدی و سر و صدایی که این موضوع به راه انداخت را همه به یاد داشته باشند؛ البته این بازیکن با فشار سازمان لیگ مجبور به پاک کردن یا به نوعی پوشاندن طرح خالکوبی خود شد اما به جز وی طی سال‌های گذشته فوتبالیست‌های زیادی با خالکوبی در میادین رسمی و غیررسمی دیده شدند.
به جز فوتبال، گرایش ورزشکاران به نقش و نگار زدن تتو روی بدن در بسیاری دیگر از رشته‌ها هم دیده شده و از جمله بسکتبال؛ به جز حامد حدادی که از سال‌ها پیش روی دست خود طرحِ تتو دارد، بسکتبالیست‌های دیگر هم به انجام این اقدام روی آورده‌اند. حتی بازیکنان دورگه ای مانند مایک رستم پور که اخیراً در ترکیب تیم ملی قرار گرفته اند هم این ویژگی را دارند اما در هیچ مقطعی مسئولان با وجود نفی کردن، ورود جدی به موضوع نداشتند.
البته در یک مقطع محمد علی آبادی رئیس وقت سازمان تربیت بدنی در واکنش به شیوع خالکوبی در میان ورزشکاران کشورمان گفت که «با برنامه‌های فرهنگی این مشکل برطرف می‌شود». پیش از المپیک پکن هم محمود صیدانلو مدیرکل دفتر امور فرهنگی سازمان تربیت بدنیِ وقت در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن منع کردن ورزشکاران از گفتگو با رسانه‌های بیگانه در جریان این رویداد، تاکید کرد که آنها باید در صورت داشتن خالکوبی آن را هنگام حضور در زمین مسابقه بپوشانند.
با این اوصاف طی سال‌های گذشته گرایش ورزشکاران به خالکوبی نه تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده و در کل آنها هیچ ابایی هم از این کار نداشته‌اند. به همین دلیل وزارت ورزش برای اولین بار طی هشت سالی که از تأسیس آن می‌گذرد، به این پرونده ورود کرده است. به گفته معاون وزیر ورزش، ورزشکاران باید از خالکوبی اجتناب کنند یا حداقل هنگام حضور در میادین ملی آن را بپوشانند. این وزارتخانه البته ممنوعیتی برای این اقدام ایجاد نکرده است.
قانونی برای ممنوعیت خالکوبی نیست اما…
عبدالحمید احمدی معاون فرهنگی وزارت ورزش در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه قانونی در رابطه با خالکوبی و ممنوعیت انجام آن وجود ندارد، گفت: هیچ قانون و ضابطه‌ای که در این زمینه مدون شده و شمولیت داشته باشد، حتی برای سایر افراد و چهره‌های مورد توجه وجود ندارد. منع و محدودیت هم باید مبتنی بر ضابطه‌ای باشد که بتوان به آن استناد کرد.
بی توجهی‌ها ادامه نداشته باشد
معاون فرهنگی وزارت ورزش و جوانان با بیان اینکه به همین دلیل تاکنون منع کردن ورزشکاران از نقش‌انداختن بر روی بدنشان به شکل توصیه‌ای بوده است، یادآور شد: وزارت ورزش و جوانان سابقه‌ای برای حکم دادن در برخورد با اقدام ورزشکاران به خالکوبی ندارد و حداقل من از آن بی‌اطلاعم اما این دلیلی بر ادامه بی توجهی به این معضل و تکرار حضور ورزشکاران در میادین رسمی با خالکوبی نیست.
تاکید به رؤسای فدراسیون‌ها برای برخورد
«رؤسای فدراسیون‌ها ملزم هستند حساسیت لازم را نسبت خالکوبی ورزشکاران شأن داشته باشند و از آن تحت هیچ شرایطی چشم‌پوشی نکنند»، وی ضمن بیان این جمله ادامه داد: نباید طوری برخورد شود که اقدام ورزشکاران به تتو روی بدن به یک فرهنگ رایج تبدیل شود. خالکوبی در فرهنگ ایران نیست. این یک امر کاملاً تقلیدی و وارداتی است که متأسفانه توسط برخی ورزشکاران که بعضاً هم جزو چهره‌ها هستند، انجام می‌شود؛ بنابراین رؤسای فدراسیون‌ها حداقل باید در سطوح ملی با حساسیت بیشتری نسبت به آن برخورد داشته باشند.
ورزشکاران یا خالکوبی نکنند یا آن را بپوشانند
معاون وزیر ورزش تاکید کرد: حساسیت در مورد خالکوبی و منع شدن از آن در مورد ورزشکارانی که نماینده فدراسیون در میادین رسمی هستند و در ترکیب تیم‌های ملی قرار می‌گیرند باید خیلی بیشتر و جدی دنبال شود. این دسته در ورزشکاران نباید خالکوبی کنند یا اگر خالکوبی دارند، باید مجاب شوند به هنگام حضور در میادین ملی، طرح خالکوبی خود را بپوشانند.
تاکید بر پایبندی ورزشکاران به چارچوب‌های اخلاقی
وی خاطرنشان کرد: کمیته ملی المپیک و پارالمپیک هم باید همچون گذشته حساسیت لازم را نسبت به این موضوع داشته باشند. تأکید ویژه بر این است که به هیچ عنوان خالکوبی و اقدام به تتو روی بدن به عنوان یک نماد ملی توسط ورزشکاران تبلیغ نشود. در سطح ملی بازیکنان مُعرف فرهنگ ملی و شخصیت مردم ایران هستند، بنابراین ملزم هستند چنین چارچوب‌هایی را رعایت کنند. آنها در هر شرایطی باید پایبندی به این موضوع را در نظر داشته باشند.
دو دستگی فدراسیون‌ها در برخورد با این موضوع
احمدی با بیان اینکه برخی فدراسیون‌ها پیش از این هم این موضوع را جدی گرفته و رعایت کرده‌اند و این‌گونه پایبندی به آن را نشان داده‌اند اما برخی هم بی‌توجه به آن عمل کرده‌اند، گفتگو با خبرنگار مهر را ادامه داد و گفت: موضوع خالکوبی را در دو، سه فدراسیون خیلی زیاد می‌بینیم اما در سایر فدراسیون‌ها به چشم نمی‌آید. چرا که در این فدراسیون‌ها حساسیت و تقید لازم وجود داشته است و در صورت مواجه شدن با مسئله‌ای، از آن چشم‌پوشی نشده است.
تاکید بر پاسخگویی رؤسای فدراسیون‌ها
«همین حداقل فدراسیون‌ها جزو فدراسیون‌های پرطرفدار و تأثیرگذار هستند مانند فوتبال و بسکتبال»، وی در واکنش به این موضوع به تأثیرگذاری چگونگی مدیریت بر رعایت مسائل فرهنگی و از جمله امتناع از خالکوبی توسط ورزشکاران تاکید و تصریح کرد: در فدراسیون‌ها و باشگاه‌هایی که مدیران به لحاظ فرهنگی، ارزشی، اعتقادی و اخلاقی مقید و پایبند بوده‌اند، ما کمترین حاشیه و مشکل را داشته‌ایم.
عبدالحمید احمدی در پایان گفت: اینکه وزارت ورزش به مسائلی مانند خالکوبی ورزشکاران ورود داشته و مداخله و برخورد کند، به جای خود مهم است اما این موضوع نفی‌کننده مسئولیت فدراسیون‌ها و رؤسای شأن نیست. فدراسیون‌ها نهادهای حقوقی مستقل هستند. نمی‌توان از منافع این موقعیت برخوردار بود اما پاسخگوی وجوه منفی و مشکلات آن نبود. کما اینکه اساسنامه فدراسیون‌ها هم رؤسای آنها را به پاسخگویی به صفر تا صد مسائلشان مکلف کرده است.
