از درگذشت عزت‌الله انتظامی و ناصر ملک مطیعی گرفته تا مسئله‌ شفافیت مالی و ورود پول‌های کثیف به سینما و تغییر مدیریتی در سازمان سینمایی و … در روزهای آغازین سال جدید مروری داشته‌ایم بر مهم‌ترین اتفاقاتی که در سال ۹۷ بر سینمای ایران گذشت.

اصغر فرهادی و فیلمی به نام «همه می‌دانند»

یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که در سال گذشته نه در سینمای ایران بلکه برای آن رقم خورد، ساخت تازه‌ترین فیلم سینمایی اصغر فرهادی در اسپانیا با نام «همه می‌دانند» بود، فیلمی با بازی خاویر باردم، پنه لوپه کروز و ریکاردو دارین که انتشار خبر نمایش آن در افتتاحیه هفتادویکمین جشنواره فیلم کن در نخستین روزهای فروردین ۹۷ حسابی سروصدا کرد.

با این حال منتقدان مطرح سینمای جهان نظرات متفاوتی درباره فیلم جدید فرهادی داشتند و آنچه مسلم بود «همه می‌دانند» انتظارات آن‌ها را از کارگردان فیلم‌هایی چون «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» برآورده نکرده بود و این فیلم دست خالی از جشنواره کن بیرون آمد.

علاقه‌مندان به سینما و همچنین سینماگران ایرانی اما لحظه شماری می کردند تا بتوانند به تماشای فیلم جدید فرهادی بنشینند، تا اینکه در اتفاقی عجیب نسخه قاچاق شده‌ای از این فیلم با زیرنویس فارسی در حالی که در سینماهای آمریکا و دیگر کشورهای روی پرده بود بر روی اینترنت قرار گرفت که با واکنش روابط عمومی فیلم هم همراه شد که به این شرح بود: «متاسفانه نسخه‌ای از فیلم «همه می‌دانند» در فضای مجازی منتشر شده است. با توجه به آنکه هنوز فیلم در بسیاری از کشورها روی پرده نرفته و در حال حاضر نیز نمایش آن در بعضی از کشورها ادامه دارد، انتشار غیر قانونی این فیلم روند اکران آن را دچار آسیب خواهد کرد. به همین خاطر انتشار و کپی این فیلم تا پیش از پایان اکران‌های سایر کشورها مورد رضایت تهیه‌کنندگان نیست. لازم به ذکر است  موارد نقض کپی‌رایت مالکان اثر به صورت قانونی پیگیری خواهد شد.»

البته پس مدتی اخباری مبنی بر چگونگی اکران «همه می‌دانند» در ایران مطرح شد و که با این پاسخ سازمان سینمایی مبنی بر اینکه فرهادی تقاضایی برای اکران این فیلم در ایران نداده است همراه شد و مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی گفت اگر تقاضای اکران این فیلم ارائه شود وضعیت اصلاحیه‌های آن مشخص خواهد شد.

در ادامه نمایش این فیلم در سراسر دنیا، خبری مبنی بر اینکه «همه می‌دانند» جزو گزینه‌های نهایی اسپانیا برای معرفی به آکادمی اسکار قرار گرفته است، بار دیگر بازار اظهارنظرها را درباره این فیلم داغ کرد و برخی این انتخاب را در صورت نهایی شدن بسیار مهم و بزرگ می دانستند اما پس از مدتی اعلام شد که فیلم «قهرمانان» به عنوان نماینده اسپانیا در اسکار حضور خواهد داشت و «همه می‌دانند» به توفیقی در این زمینه دست پیدا نکرد.

درگذشت فرمان و عزت سینمای ایران

از دیگر اتفاقات مهم سینمای ایران در سال ۹۷ که به خاطره‌ای دردناک در ذهن علاقه‌مندان و مخاطبان هنر هفتم بدل شد،درگذشت ناصر ملک مطیعی بازیگر باسابقه سینمای ایران در خرداد ماه بود، چهره‌ای که ۴۰ سال از عشق و حرفه خود یعنی سینما دور ماند اما همچنان در قلب مردم کشورش به عنوان یک ستاره حضور داشت.

یکی از مهم‌ترین ستاره‌های سینمای ایران پیش از انقلاب ناصر ملک‌مطیعی با شمایل خاص‌اش بود. راه رفتن، نشستن و حرکت دست‌ها با قدرت و غرور وقتی در قامت ناصر ملک‌مطیعی جمع می‌شد، یک شمایل تمام عیار از قهرمان کلاه مخملی سینمای سال‌های قبل از انقلاب رقم می‌زد.

او بعد از سال فقط فرصت آن را یافت در دو فیلم بازی کند و با چشم‌پوشی از این دو فیلم می‌توان گفت حیات هنری او ۴۰ سال قبل به پایان رسید، اما این ۴۰ سال نه ملک‌مطیعی از یادها رفت، نه محبوبیت او کم شد. ملک مطیعی با وجود آنکه در سال های پایانی عمرش با کم لطفی صداوسیما و سانسور نیز همراه شد اما خم به ابرو نیاورد و هیچ گلایه نکرد، گویی حضوری ماندگار در قلب مردم ایران برایش کافی بود.

با این حال سینمای ایران هنوز در غم درگذشت این بازیگر محبوب بود که چند ماه بعد خبر درگذشت هنرمند بزرگ دیگری، سینمای ایران را در سوگ نشاند، عزت الله انتظامی آقای بازیگر سینمای ایران دار فانی را وداع گفت.

این بازیگر پیشکسوت سینما و تئاتر که سال‌ها در این حوزه فعالیت کرد صبح روز ۲۶ مرداد در بیمارستان باهنر تهران در سن ۹۴ سالگی درگذشت.

«حاجی‌واشنگتن»، «خانه عنکبوت»، «شیر سنگی»، «هامون»، «روز فرشته»، «روز واقعه»، «روسری آبی» و «دیوانه‌ای از قفس پرید» از دیگر آثار شاخص این هنرمند است که از او به یادگار مانده است.

او در نزدیک به ۱۵ فیلم قبل از انقلاب و حدود ۴۰ فیلم سینمایی بلند بعد از انقلاب به ایفای نقش پرداخت خود دارد و «راه آبی ابریشم» به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا آخرین اثر سینمایی بود که در آن بازی کرد.

لهجه و گویش تهرانی زیبای او در فیلم‌ها و خون گرمی و مردم دوستی‌اش باعث شد تا سال‌ها در میان مردم با عزت زندگی کند و او که خود را برآمده از دل مردم می دانست معتقد بود که از تشویق آنان در تماشاخانه‌ها پا گرفته و به اینجا رسیده است. به واقع انتظامی با بازی‌های درخشانش در این سال‌ها به هنر بازیگری معنا بخشید.

همچنین در همین روز خبر درگذشت ضیاالدین دری کارگردان باسابقه سینما و تلویزیون نیز موجب تاثر و غم سینماگران شد و داغ از دست دادن این دو چهره در یک روز را بر دلشان گذاشت.

فیلم‌های توقیفی که رنگ پرده را دیدند

سال ۹۷ را می‌توان سالی خوب برای فیلم‌های توقیفی دانست، چون چند فیلم که سالیان درازی از پرده نقره‌ای دور بودند، توانستند برای مخاطبان سینمای ایران به نمایش در بیایند.

در دومین ماه از سال خبری مبنی بر اکران یکی از پرسروصداترین فیلم های سینمای ایران در سال‌های اخیر مخابره شد، «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان روی پرده می‌رود، خبری که بارها پیش از این هم اعلام شده بود اما این بار جامه عمل به خود گرفت و در نهایت پس از پنج سال پرونده پرپیچ و خم یکی از فیلم های توقیفی با نمایش آن بسته شد. البته در میان پیگیری های درمیشیان و تلاشی که برای نمایش این فیلم کرد بی‌تاثیر نبود.

دیگر فیلم توقیفی که پس از چهار سال توانست مجوز نمایش بگیرد، «پارادایس» به کارگردانی علی عطشانی بود. که در سال ۱۳۹۴ در کشورهای آلمان، اسپانیا و ایران فیلمبرداری شده بود.

عطشانی در پاسخ به اینکه چگونه فیلمش مجوز نمایش گرفت، اینچنین گفته بود: «با وجود اینکه تغییرات زیاد است، اما سعی شد تعامل وجود داشته باشد. برای تغییراتی که مدنظر بود یک لیست اصلاحیه به من دادند که خیلی از موارد را با نماینده شورا صحبت کردم و راهی برای آن‌ها پیدا کردیم. به این ترتیب تغییرات و صداگذاری‌هایی دوباره انجام شد و در نهایت فیلم از نظر محتوا و خط داستانی به هیچ وجه دچار تغییر نشده است.»

در نهایت آخرین فیلم توقیفی که در سال ۹۷ روی پرده رفت،«آشغال‌های دوست داشتنی» به کارگردانی محسن امیریوسفی بود، فیلمی که به دلیل برخوردهای کارگردانش بسیار پرسروصداتر از دو فیلم دیگر پروسه نمایش را طی کرد و پس از شش سال رنگ پرده را به خود دید.

همچنین فیلم سینمایی «خانه پدری» به کارگردانی کیانوش عیاری در سینمای هنر و تجربه مجوز نمایش دریافت کرد اما این کارگردان اعلام کرد که حاضر به نمایش فیلمش در این گروه نیست.

شکسته شدن رکورد فروش سینمای ایران

از دیگر اتفاقات هیجان انگیز و البته مهمی که سینمای ایران در سال ۹۷ تجربه کرد، شکستن رکورد فروش آن بود. فیلم سینمایی «هزارپا» به کارگردانی ابوالحسن داودی توانست از سد «نهنگ عنبر: سلکشن رویا» گذر کند و عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینما را به دست آورد. این فیلم پس از پایان اکران به رکورد ۳۸ میلیارد و ۴۸ میلیون تومان فروش رسید.

حضور رضا عطاران و جواد عزتی در این فیلم کمدی، مسلما نقش اصلی را در ثبت این رکورد داشت، دو بازیگری که در سال‌های اخیر به ستاره‌های پولساز سینمای ایران تبدیل شده‌اند و حضورشان در یک فیلم تضمین کننده گیشه خواهد بود.

تغییر در راس سازمان سینمایی

روز ۲۶ آبان ماه بود که در نهایت پس از انتشار شایعات مختلف درباره سرنوشت ریاست سازمان سینمایی، با حکم سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسین انتظامی قائم مقام وزیر به عنوان سرپرست سازمان سینمایی معرفی و جایگزین محمدمهدی حیدریان شد.

حیدریان پیش از این رییس سازمان سینمایی بود که مشمول قانون منع به کارگیری بازنشستگان می‌شد لذا از مسئولیت خود خداحافظی کرد.

در خبر وزارت ارشاد در معرفی انتظامی آمده است: انتظامی  از مدیران نام آشنای عرصه فرهنگ است که تا چندی پیش مسئولیت معاونت امورمطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده داشت. این مدیر رسانه ای که سابقه مدیرعاملی موسسه همشهری و مدیرمسئولی روزنامه جام جم را در کارنامه خود دارد، در ماه های اخیر به عنوان دستیار ارشد وزیر، در پیشبرد اهداف و برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش موثر داشته که شفاف سازی عملکرد  وزارتخانه از جمله آن ها است. انتظامی با مدرک تحصیلی دکترای مدیریت استراتژیک، مسئولیت دبیر کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات  را نیز بر عهده دارد.

انتظامی از روزهای نخست حضورش در سازمان سینمایی بر مسئله شفافیت در امور بسیار تاکید داشته و تمام تلاش خود را کرده است تا تمامی رویدادها و اقداماتی که صورت می‌گیرد با شفافیت کامل مورد ارزیابی و در دسترس سینماگران و قرار بگیرد.

معضل ورود پول‌های کثیف به سینما

چند سالی است که در سینمای ایران حرف از پول‌های کثیفی است که بدون اینکه منبع مشخص و معینی داشته باشند وارد سینما می‌شوند و به عنوان سرمایه در فیلم‌ها و یا برخی سریال‌های شبکه نمایش خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند و امسال این مقوله بیش از گذشته مورد توجه و بررسی قرار گرفت که می توان دلیل عمده آن را سرمایه‌گذاری چهره‌هایی غیرسینمایی با پول‌هایی کلان در پروژه‌های مختلف باشد.

در حالی که مسئولان سینمایی و رسانه‌ای مدت‌ها پول‌شویی در سینما را تکذیب می‌کردند اما عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان تهران وجود پول‌شویی در سینما را تأیید کرد و از وجود چند پرونده در این زمینه خبر داد. برخی از تهیه‌کنندگان و کارگردانان بالا رفتن دستمزد بازیگران و همچنین نحوه پرداخت آن را نمونه‌های بارز پولشویی در سینمای ایران می‌دانند.

جشنواره فیلم فجر و رسیدن الناز شاکردوست به سیمرغ

آخرین رویداد مهم سال ۹۷ بدون شک سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر است که با موفقیت فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار همراه شد. فیلمی که تحسین نسبی اهالی سینما را برانگیخت و ساخت آن توسط آبیار مورد تمجید قرار گرفت.

این فیلم توانست شش سیمرغ بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر مکمل زن، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین چهره پردازی را شکار کند و می‌توان جایزه بهترین بازیگر زن به الناز شاکردوست را اتفاق مهمی دانست چرا که بازی او در این فیلم توانست اولین سیمرغ بلورین کارنامه حرفه‌ای‌اش را برایش به ارمغان آورد