چیدمان نامناسب، بی‌توجهی سینماگران به ذائقه مخاطبان، اکران فیلم‌های بی‌کیفیت و … از جمله موضوعاتی هستند که اهالی سینما و فعالان این حوزه معتقدند بر افت فروش محسوس سینمای ایران در تابستان نقش دارد.
سینمای ایران پس از سپری کردن روزهای پررونق و پردرآمد فصل بهار که درآمد قابل توجهی را کسب کرد، به یکباره با روزهای راکد و کم‌فروش تابستان رو به رو شد. روزهایی که دیگر فروش یک فیلم به سختی از مرز یک میلیارد تومان گذر می‌کند و مجموع فروش هفتگی سینماها به سه میلیارد تومان هم نمی‌رسد.
این در حالی‌است که تابستان همواره یکی از فصل‌های پرمخاطب و به تبع آن پرفروش برای سینمای ایران بوده است و بخش قابل توجهی از درآمد سالانه سینما در سه ماهه دوم سال تامین می‌شد.
نکته اینجاست که این افت فروش ارتباطی با محرم نداشته و ندارد و وقتی به عقب و بیش از یک ماه مانده به ایام عزاداری امام حسین (ع) بازگردیم، می‌بینیم که شیب نزولی تعداد مخاطبان و همچنین میزان فروش از همان زمان یعنی تقریبا اواخر تیرماه آغاز شده است.
اما سوال اینجاست که علت این اتفاق چیست، اتفاقی که ادامه پیدا کردنش در ایام محرم و صفر به واقع ضرری جدی به سینمای ایران وارد می‌کند چرا که دیگر خبری از درآمد قابل توجه سه ماه دوم سال نیست.
ضرر ۲۵ میلیارد تومانی تابستان در سه سال اخیر
ابتدا این فرضیه ایجاد می‌شود که افت فروش تنها امسال قبل از محرم آغاز شده است اما به واقع اینطور نیست و گواهی این ادعا هم آمار فروش سه سال گذشته سینمای ایران در همین بازه زمانی است. آمار سامانه فروش سینمای ایران گواهی بر این مسئله است و با مروری بر میزان فروش فیلم‌های روی پرده در سه سال اخیر (از سال ۹۶ تا ۹۸) کاهش فروش قابل مشاهده است.
امسال مجموع فروش فیلم‌ها از تاریخ ۹ مرداد تا ۹ شهریور (یک ماه پیش از آغاز محرم) ۲۱ میلیارد و ۹۴ میلیون تومان بوده است و وقتی یک ماه به عقب باز می‌گردیم سینمای ایران به فروشی بالغ بر ۳۰ میلیارد و ۵۵ میلیون تومان دست پیدا کرد.
این موضوع در مورد سال ۹۷ هم صدق می‌کند و در بازه ۲۲ مرداد تا ۱۹ شهریور ۱۹ میلیارد و ۴۶۵ میلیون تومان درآمد نصیب سینما شد، اما یک ماه قبل فیلم‌های روی پرده فروش ۳۰ میلیارد و ۳۲۸ هزار تومانی را به نام خود ثبت کردند.
و اما در سال ۹۶ از یکم تا ۳۰ شهریور درست یک ماه قبل از آغاز محرم بود و سینمای ایران در این مدت به فروشی بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۷۵۷ میلیون تومان دست پیدا کرد و از یکم مرداد تا یکم شهریور همین سال فروش فیلم‌های روی پرده به ۱۶ میلیارد و ۴۹۳ میلیون تومان رسید.
سینماگران افت فروش سینما را ناشی از چه می‌دانند؟
در این بین اهالی سینما که خود دستی بر آتش دارند می‌توانند ارزیابی درستی از دلایل افت فروش سینمای ایران در یکی، دو ماه مانده به محرم داشته باشند. اتفاقی که اگر به درستی آسیب شناسی شود، حتما می‌توان به موقع از وخامت آن پیشگیری کرد.
ما نمی‌توانیم پای مخاطب را به زور به سینما باز کنیم. پس تمام تقصیر را گردن مردم نیندازیم بلکه به خودمان رجوع کنیم تا اثر قابل قبول بسازیم و بدانیم که ما باید متناسب با ذائقه مردم فیلم بسازیم
سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده سینما که به تازگی اکران فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» ساخته سعید روستایی با تهیه‌کنندگی او به پایان رسیده است، با تاکید بر اینکه سینماگران باید به ذائقه مردم احترام بگذارند و اعتمادشان را جلب کنند، به خبرآنلاین گفت: «نکته مهم این است که سازندگان هر دو طیف کمدی و اجتماعی بتوانند برای مخاطبان سینمای ایران اعتمادسازی کنند. ما الان فیلم‌های طنزی هم روی پرده داریم که نتوانستند اعتماد مخاطب را جلب کنند.»
او ادامه داد: «مسئله جلب نظر و اعتماد مردم بسیار مهم و اساسی است، ما نمی‌توانیم پای مخاطب را به زور به سینما باز کنیم. پس تمام تقصیر را گردن مردم نیندازیم بلکه به خودمان رجوع کنیم تا اثر قابل قبول بسازیم و بدانیم که ما باید متناسب با ذائقه مردم فیلم بسازیم نه اینکه فکر کنیم هر چه بسازیم را مخاطبان باید تماشا کنند.»
مهدی صباغ‌زاده، تهیه‌کننده و کارگردان باسابقه که دستی هم بر آتش پخش فیلم دارد، مشکل را ناشی از بی‌توجهی به چیدمان درست فیلم‌های روی پرده دانست و در این باره با خبرآنلاین مطرح کرد: «این مسئله تا حدودی به تصمیم‌گیری درباره اکران فیلم‌ها باز می‌گردد، ما از ابتدای سال به دوستان گفتیم به نحوی برنامه‌ریزی کنند که فیلم‌های کمدی و جذاب در طول سال به نمایش در بیایند تا در بازه‌های زمانی مختلف شاهد اکران فیلم‌هایی که شانس بیشتری در جذب مخاطبان دارند، باشیم.»
علت فروش ضعیف این روزهای سینمای ایران هم نبود فیلمی جذاب برای مخاطبان در چیدمان اکران است. در واقع فیلم‌هایی که این روزها روی پرده هستند به نظر نمی‌رسد بتوانند آنچنان عملکرد موفقی در جذب مخاطب داشته باشند
او تاکید کرد: «متاسفانه این اتفاق به شکل کاملی رخ نداد و رویه سال‌های گذشته در شورای صنفی نمایش تکرار شد. علت فروش ضعیف این روزهای سینمای ایران هم نبود فیلمی جذاب برای مخاطبان در چیدمان اکران است. در واقع فیلم‌هایی که این روزها روی پرده هستند به نظر نمی‌رسد بتوانند آنچنان عملکرد موفقی در جذب مخاطب داشته باشند، نباید از چیدمان اکران غافل شد و با سیاست گذاری درست فیلم‌ها را به شکلی تقسیم کرد که در تمام سال آثاری که می‌توانند در جذب مخاطبان موفق باشند، روی پرده بروند.»
واکنش یک مقام مسئول به کیفیت فیلم‌ها و کاهش فروش
حال که سینماگران تا حدودی این مسئله را ناشی از عملکرد شورای صنفی نمایش می دانند، باید دید که اعضای این شورا به چه شکلی از رویکرد خود در ثبت قرارداد فیلم‌ها برای اکران دفاع می‌کنند.
بخشی از این موارد هیچ ارتباطی به شورای صنفی نمایش ندارد به این دلیل که طبق آیین‌نامه، شورای صنفی نمایش موظف است که قرارداد هر فیلمی که پروانه نمایش دارد را ثبت کند. اما بخش دیگرش برمی‌گردد به این موضوع که سرگروه یک فیلم را نمایش داده و با فروش آن جلو می‌افتد
غلامرضا فرجی، سخنگوی شورای صنفی نمایش، در گفت و گو با خبرآنلاین با اشاره به کیفیت برخی از فیلم‌های روی پرده، نظرش را اینطور بیان کرد: «بخشی از این موارد هیچ ارتباطی به شورای صنفی نمایش ندارد به این دلیل که طبق آیین‌نامه، شورای صنفی نمایش موظف است که قرارداد هر فیلمی که پروانه نمایش دارد را ثبت کند. اما بخش دیگرش برمی‌گردد به این موضوع که سرگروه یک فیلم را نمایش داده و با فروش آن جلو می‌افتد. آن وقت یک فیلم دیگر را جایگزین می‌کند تا صدرنشین شود. بحث این است که فیلم‌های دیگری بودند که در این مقطع مایل نبودند فیلمشان اکران شود. اما این فیلم‌ها این موضوع را پذیرفتند و با همین شرایط روی پرده آمدند.»
او در پاسخ به این سوال که نبود فیلم کمدی مناسب در ترکیب اکران عامل این افت فروش است؟ گفت: «فیلم حتما نباید کمدی باشد. فیلمی مثل «متری شش و نیم» که موضوع آن اجتماعی بوده است در ایام عید روی پرده رفته است و اگر بخواهیم یک قیاس انجام دهیم می‌بینیم که ایام عید زمان مناسب‌تری برای اکران است. این فیلم هم اگر قرار بود در این ایام اکران شود قطعا عوامل آن نمی‌پذیرفتند به دلیل شرایطی که موجود است. البته حق هم دارند چرا که هر تهیه‌کننده سرمایه‌گذاری کرده است و برای اثرش پول صرف کرده و انتظار دارد که فیلم در یک مقطعی اکران شود که خروجی گیشه قابل قبول باشد.»
مردم فیلم‌های بی‌کیفیت را نمی‌بینند
آنچه مشخص است پس از اکران دوم نوروز و با آغاز تابستان فیلم‌هایی روی پرده رفتند که نه تنها عناصر و ویژگی‌های مورد نیاز برای جذب مخاطب را دارا نبودند و سوژه جذابی نداشتند، از کیفیت مناسبی که بتواند تماشاگران را راضی نگه دارند برخوردار نیستند.
نمونه بارز این اتفاق فیلم سینمایی «صدای منو می شنوید؟» به کارگردانی صادق پروین آشتیانی است که تمامی موضوعات فوق را باهم دارد و به همین دلیل در هفته نخست اکرانش با فروش ۵۰۰ هزار تومانی حسابی سروصدا به پا کرد.
در واقع مردم دیگر فیلم‌های بی‌کیفیت را که در سینماهای کشور روی پرده بروند تماشا نمی‌کنند و این اتفاق می‌تواند زمینه را برای اینکه از ساخت یا اکران فیلم‌های اینچنینی جلوگیری شود فراهم کند تا شاید دیگر شاهد روند کاهشی فروش سینمای ایران با این وخامت نباشیم و همینطور برخی از سینماگران درس بگیرند که برای بهره بردن از گیشه پررونق باید فیلمی بسازند که نه تنها با ذائقه مخاطبان جور باشد بلکه کیفیت قابل قبولی هم داشته باشد.
