آیین‌ها و جشنواره‌های کهن و جذابی که در فصل پاییز برگزار می‌شود و دیدن‌شان از نزدیک، پاییزی دلچسب را برای‌تان رقم خواهد زد
بالاخره پادشاه فصل‌ها از راه رسید. فصلی که می‌شود از پنجره کوچک خانه به سقوط برگ‌های زرد و نارنجی درختان یکی پس از دیگری نگریست و اگر کمی گوش‌های‌تان را تیز کنید، اصلا پاییز با شما حرف می‌زند و صدای بادش در گوش‌تان می‌پیچد و …. . این‌ها را گفتیم که اگر به هر دلیلی نتوانستید در تابستان یک مسافرت عالی را تجربه کنید، ناامید نشوید و مطمئن باشید با یک برنامه‌ریزی هوشمندانه می‌توانید یک سفر خاطره‌انگیز را در اوج خلوتی و ارزانی، به شهرها و روستاهای پاییزی ایران تجربه کنید. پاییز بهترین فصل برای سفر است چون نه زیاد سرد و نه زیاد گرم است. نه مجبورید چمدان خود را از لباس‌های گرم و حجیم پر کنید و نه از فرط سرما به اقامتگاه پناه ببرید. آب و هوای ملایم پاییزی باعث می‌شود هر قدر دوست دارید در خیابان‌ها و بناهای یادبود یک شهر قدم بزنید و از سفرهای جاده‌ای کم‌خطر لذت ببرید. منظره‌ها و چشم‌اندازها در اوج زیبایی خود هستند پس بهترین زمان برای عکاسی، پیاده‌روی، ماجراجویی و لذت‌بردن از چشم‌اندازهای طبیعت است. چقدر خوب می‌شود در این فصل به یکی از روستاهای خوش آب و هوای کشورمان سفر کنید و از جشنواره‌ها و مراسم کهن دارای شهرت جهانی لذت ببرید. در این پرونده برخی از این آیین‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد و از طرفی قصد داریم چند مقصد جذاب را برای سفری پاییزی به شما پیشنهاد کنیم، شاید تلنگری باشد برای یک سفر چند روزه. با ما همراه شوید.
جشن خرمن، جشن شکرگزاری
در کدام استان؟ گیلان
چه زمانی؟ اواخر شهریور و اوایل مهر
این جشن که به دوره قاجار بر می‌گردد، با نزدیک شدن به فصل پاییز و اوایل مهرماه به‌صورت دسته‌جمعی در شهرها و روستاهای مختلف استان گیلان مثل روستای واقعه دشت صومعه‌سرا، لشت نشاء و تالش برگزار می‌شود. این سنت قدیمی، به‌پاس شکرگزاری بابت محصول و رفع خستگی کشاورزان در پایان فصل زراعی برگزار می‌شود. اجرای بازی‌های قدیمی گیلان مثل کشتی گیله‌مردی و نمایش ادوات سنتی کشاورزی، فضای این مراسم آیینی را لبریز از شادی و صفا می‌کند. بخشیدن بخشی از دسترنج به کسانی که محصولات‌شان دچار آفت شده یا به دلایلی محصول خوبی نداشتند، این جشن را بسیار ماندگار کرده است. مراسم عروس‌‌بران و ازدواج زوج‌های جوان همزمان با جشن خرمن، از دیرباز نوعی شگون محسوب می‌شده که تا امروز نیز ادامه دارد.
جشن با رسم کهن دوشاب‌پزی
در کدام استان؟ ارومیه
چه زمانی؟ اواسط پاییز
این مراسم چند هزار ساله به «شانادر»، ترکیبی از دو کلمه «شان» به معنی انگور و «در» به‌معنی چیدن معروف است. از زمانی‌که مردم این دیار دست
به ایجاد تاکستان‌ها زدند، این آیین رواج یافت. ورود گروهی با لباس‌های محلی مراسم دوشاب‌پزان(شیره انگور) و همچنین آشنا کردن مهمانان با تولیدات مشتق از انگور از جمله آب غوره، سرکه و کشمش، بخش‌هایی از این جشنوراه پربار است که در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.
انبوه یاقوت در جشن انارچینی
در کدام استان؟ گیلان
چه زمانی؟ آخرین جمعه مهر
این جشن به شکرانه برداشت محصول، بیش از صد سال است که در آخرین جمعه مهر در روستای «انبوه» برپا می‌شود. کافی است فقط یک‌بار به روستای انبوه سفر کنید تا هیچ‌گاه لذت این سفر خاطره‌انگیز را فراموش نکنید به‌خصوص اگر این سفر با مراسم انارچینی این روستا همزمان شود. این جشن هنگام طلوع صبح با ندای «یا ا…» پاکارکرپی (فردی که به مدت یک سال از طرف باغ داران، برای نگهبانی از باغ‌های انار انتخاب شده است) برگزار می‌شود. مردم بر این باورند که قبل از چیدن این میوه، هیچ‌کس نباید وارد باغ‌های انار شود. زنان روستا نیز با لباس‌های محلی، همراه مردان مشغول چیدن انار از انارستان روستا یا مشغول پخت رب انار می‌شوند. روستای انبوه در پایان جشن انار چینی، شاهد حضور گردشگرانی است که با دست‌های پر، عکس‌های خاطره انگیز و دل‌شاد به شهر خود باز می‌گردند.
آیین هزارساله قالی‌شویان مشهد اردهال
در کدام استان؟ اصفهان
چه زمانی؟ دومین جمعه مهر
این آیین که به جمعه قالی یا مشهدقالی هم مشهور است، هرسال در دومین جمعه مهرماه و نزدیک به سالگرد شهادت امامزاده سلطانعلی بن محمد باقر(ع) برگزار می‌شود. یک هفته پیش از این آیین، مراسم جار معروف به «جمعه جار» در باغ فین برگزار و روز مراسم توسط بزرگان به مردم اعلام می‌شود. اگر روز برگزاری مصادف با روزهای سوگواری یا جشن‌های مذهبی باشد به یک هفته بعد یا قبل موکول می‌شود. در این مراسم اهالی روستای خاوه اردهال یکی از قالی‌های امامزاده را بر دوش می‌گذارند و بعد از مراسم نوحه‌خوانی و عزاداری آن را به اهالی فین کاشان می‌دهند. اهالی فین چوب به دست به‌طور نمادین با قاتلان امامزاده به جنگ می‌پردازند و قالی را در چشمه‌ای در همان نزدیکی می‌شویند و به سمت امامزاده می‌برند. از یکی دو هفته به جمعه قالی، صنعت‌گران محلی، مغازه‌داران و کسبه دوره‌گرد صنایع‌دستی، محصولات و ابزار‌آلات کشاورزی، کوزه‌های سفالی، ظروف مسی، پارچه و… را از کاشان، فین و آران و بیدگل به بازار موقت اردهال می‌آورند. این بازار قدمت طولانی دارد و زائران و کشاورزان، خرید ابزار کشاورزی از بازارچه را خوش یمن و مایه برکت محصول خود می‌دانند. این مراسم که از مهم‌ترین اتفاقات سال در مشهداردهال است و هر ساله با حضور چندصد هزار زائر «شهید اردهال» برگزار می‌شود، در فهرست میراث معنوی کشور و در دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید. مشهد اردهال در فاصله ۵۰کیلومتری کاشان و در جاده نیاسر قرار دارد.
کلوخ پزان و شادی برای پخت سیب‌زمینی
در کدام استان؟ فارس
چه زمانی؟ اوایل پاییز
کلوخ‌پزی رسم دیرین مردم اقلید در استان فارس است که هر سال با برپایی آن در پایان شهریور و اوایل مهرماه، کشاورزان این دیار ضمن به جای آوردن شکر نعمت‌های خداوند برای سال آینده طلب باران
و سالی حاصل خیز می‌کنند و به استقبال فصل پاییز می‌روند. مردم اقلید از گذشته‌های دور همزمان با برداشت محصول سیب‌زمینی، در یکی از مزارع جمع می شوند و با کلوخ‌های موجود در زمین کشاورزی کوره‌‌های گلی و هرمی شکل ایجاد می کنند و به تعداد افراد سیب‌زمینی تازه درون کوره می ریزند و تا زمان طبخ کامل سیب‌زمینی به جشن و شادی می‌پردازند. شهرستان اقلید در ۲۶۷ کیلومتری شمال شهر شیراز قرار دارد. این آیین سنتی سال ۹۵ در فهرست آثار معنوی ایران ثبت شده است. هر ساله گردشگرانی از داخل و خارج کشور که وصف این آیین را شنیده‌اند، برای تماشای آن به اقلید سفر می‌کنند و از خوردن غذا و تماشای این آیین لذت می‌برند.
جشن هاللا بدون حضور زنان
در کدام استان؟ زنجان
چه زمانی؟ اوایل پاییز
یکی از جشن‌هایی که در ابتدای فصل پاییز در استان زنجان به خصوص منطقه انگوران برپا می‌شود، جشن «هاللا» است. در اوایل فصل پاییز، پس از این که محصولات کشاورزی از کشتزارها و خرمنگاه ها برداشت شد، این جشن برپا می‌شود. بدین‌ترتیب که در آغاز برداشت محصول از زمین، هر خانوار مقداری از مزرعه گندم خود را به عنوان «هاللا» باقی می‌گذارد. در روز جشن، تعدادی از همسایگان و وابستگان را به جشن دعوت و با قربانی کردن و تدارک پذیرایی، مهمانان را در خانه یا در یکی از تفرجگاه‌های محلی با ناهار پذیرایی می‌کنند. در این مراسم زنان حضور ندارند. مهمانان پس از صرف ناهار با گفتن «مبارک‌باد» و «پربرکت‌باد» و همراه داشتن نانی به نام «نزیک» یا «نذری» که از شیر پرچربی گوسفند تهیه می‌شود، دسته‌جمعی به محل گندم درو نشده در کشتزار می‌روند. این افراد هر یک داسی برمی‌دارند و دور گندم باقی‌‌مانده حلقه می‌زنند. یکی از ریش‌سفیدان پس از ذکر اسماءِ الهی و خواندن صلوات، شروع به درو کردن گندم می کند، بقیه نیز مقداری از گندم را درو می‌کنند. سپس واژه «هاللا» را به طور دسته‌جمعی تکرار می کنند و همه خوشه‌‌های گندم درو می‌شود. ریش سفیدان نان «نزیک» و میوه‌ها را در میان مهمانان تقسیم می‌کنند و مهمانان پس از گذاشتن هدیه در دستمال و گفتن عبارت «برکت به خرمن»، محل هاللا را ترک می‌کنند و بدین‌ترتیب جشن پایان می‌پذیرد.
چند مقصد رویایی برای طبیعت‌گردهای پاییزی
امروزه شاهدیم که طبیعت‌گردی با استقبال گسترده گردشگران خارجی و ایرانی مواجه شده است. در آستانه پاییز هزار رنگ، تصمیم داریم برای رمانتیک‌ها و نوستالژی‌باز‌های سلفی‌باز، مقصدهای بکر را برای گردش و عکاسی در طبیعت پاییزی معرفی کنیم تا لحظات خوبی را در کنار دوستان و خانواده‌شان سپری کنند.
رویاپردازی بر فراز ابرها در جنگل ابر سمنان
این جنگل که بیشتر اوقات پوشیده از ابر است، در کیلومتر ۵۰ جاده سمنان به شاهرود قرار دارد. جنگلی با گونه‌های گیاهی و جانوری متعدد، همواره خاطره‌انگیز‌ترین مناظر را برای عکس‌برداری در اختیار عاشقان سلفی‌باز و معتادان اینستاگرام می‌گذارد. اگر به این جنگل رفتید، از راه بلد‌های محلی استفاده کنید و در صورت اقامت شبانه، اصول اقامت در جنگل‌ها را در نظر داشته باشید.
به تماشای عروس آبشارهای ایران در درود لرستان
یکی از آبشارهای زیبای این استان را می توان آبشار بیشه دانست که در شهرستان درود قرار دارد. می توان سقوط آب را از ارتفاع ۴۸ متری در میان رنگین‌کمان پاییزی و در دل جنگل‌های پوشیده از بلوط به تماشا نشست. برای رفتن به روستای بیشه، باید به خرم‌آباد بروید و پس از طی مسافت ۵۰ کیلومتری یعنی در کمتر از نیم ساعت، به این منطقه زیبا برسید.
پاییز افسانه‌ای در جاده چمستان به نور
این جاده همچون جاده اسالم به خلخال یکی از مقصدهای اصلی پاییز‌گرد‌های حرفه‌ای به‌شمار می‌رود. فضایی که پیاده‌روی صبحگاهی در بخش‌هایی از آن، روح و جان را جلایی دیگر می‌بخشد. در مسیر این جاده، دریاچه‌ای قرار دارد که برای اروپا‌گرد‌ها، یادآور پاییز سوئیس و سوئد است. دریاچه‌ای که «الیمالات» نام دارد و برای رسیدن به آن باید از قلب جنگلی مملو از درختان تنومند هزاررنگ گذر کرد.
درخشش الوان در جنگل ناهارخوران گرگان
دیدن این منظره چشم‌نواز را به شدت توصیه می‌کنیم. ناهارخوران در استان گلستان و شهر گرگان است. درختان تنومندی دارد که پاییز هزار رنگ را به بهترین شکل در برابر چشمان‌مان به تصویر می‌کشد و جان می‌دهد برای گرفتن سلفی‌های به یادماندنی. اگر به این جنگل رفتید، چشمه سفید را نیز مشاهده خواهید کرد.
عشق‌بازی طبیعت با رنگ‌ها در لوندویل گیلان
جنگل‌های لوندویل منطقه‌ای رویایی مملو از جنگل، چشمه، آبشار و کوه، بخشی از پاییز هزاررنگ این سرزمین است که زیبایی خود را در معرض دید عاشقان طبیعت‌گردی ایران قرار می‌دهد. در گوشه‌ای از این جنگل می‌توانید به تماشای آبشار لاتون که در میان انبوه رنگ‌های پاییزی جاری شده است بنشینید به‌شرطی که قدرت ۴ ساعت پیاده‌روی را داشته باشید. برای رفتن به لوندویل، از رشت به آستارا بروید.
تجربه حس ناب آرامش با کویرگردی در پاییز
پاییز بهترین فرصت کویرگردی است که در آن نه خبری از شب‌های سرد است و نه روزهای آفتابی و سوزان. خوشبختانه مناطق کویری زیادی در کشورمان داریم که هرکدام به نوعی عاشقان کویر را به سمت خود می‌کشاند. روستای تاریخی نایبند طبس، جندق از توابع شهر خور و شهر میبد یزد را در اولویت قرار دهید.
باید و نبایدهای سفرهای پاییزی
در صورت سفر با خودروی شخصی، ابتدا از طریق مراکز هواشناسی شهر یا تماس با پلیس راه از وضعیت جاده ها مطلع شوید. در ضمن حتما خودرویتان را تجهیز و بررسی کنید و همراه خود یک نقشه کامل از مسیرهای فرعی به صورت کاغذی یا دیجیتالی داشته باشید.
برنامه ریزی کنید. اگر همراه تور می‌روید که می‌توانید با برنامه‌های آن‌ها همراه شوید اما اگر خودتان به سفر می‌روید باید تمامی مکان‌های گردشگری را به‌همراه آدرس آن‌ها در قالب یک برنامه سفر همراه داشته باشید تا جایی را از قلم نیندازید.
بار سبک و مفید همراه داشته باشید. قبل از اقدام به جمع آوری وسایل، متناسب با نوع سفر، فهرستی تهیه بفرمایید. برای آب و هوای غیرقابل پیش‌بینی پاییز پوشاک مناسب و کفش ضدآب سبک همراه داشته باشید. برداشتن کمی اغذیه خشک مانند خشکبار می‌تواند در صورت بروز مشکل به شما در تامین انرژی کمک کند. برای مواجهه با بیماری در هر زمانی از سفر آماده باشید. یک بسته دارویی برای اعضای خانواده آماده کنید و ویتامین ها و مکمل‌هایی را که برای حفظ ایمنی بدن مفید است در آن بگنجانید.
عکاسی در پاییز، اسلوب و شیوه خود را می طلبد. پیش از سفر، اصول عکاسی در پاییز را مطالعه کنید.
