تاریخ کهن و قدمت بالای کشور ایران در شکل‌گیری جاذبه‌های گردشگری تاریخی نقشی اساسی دارد. با بررسی شهر‌ها و استان‌های مختلف کشور می‌توان با جاذبه‌های تاریخی کوچک و بزرگی روبه‌رو شد که در پس هر کدام از آن‌ها حکایات و ماجرا‌های تاریخی حتی تا هزاران سال پیش نیز وجود دارند.
در این میان برخی از این جاذبه‌های گردشگری تاریخی از حیث اهمیت و مستند بودن خود در ابعاد بین‌المللی و یا داخلی به ثبت رسیده‌اند، بنابراین به عنوان یک ایرانی باید اطلاعاتی کامل در رابطه با این اماکن تاریخی داشت و اهمیت آن‌ها را به خوبی دریافت. در این مطلب تصمیم داریم به یکی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی کشورمان سر بزنیم و به طور کامل با آن آشنا شویم: مجموعه بیستون!
درباره مجموعه بیستون
مجموعه بیستون درواقع یکی از ارزشمندترین محوطه‌های باستانی در ایران است که با طول ۵ و عرض ۳ کیلومتر در قسمت شرقی استان کرمانشاه و با فاصله تقریباً ۳۰ کیلومتری شهر کرمانشاه قرار گرفته است.
این مجموعه محوطه‌ای است که کتیبه‌های تاریخی آن از سال ۱۳۸۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و از این نظر در ابعاد بین‌المللی از توجه و اهمیت بسیاری برخوردار است.
منطقه بیستون دارای دشت بیستون و همین‌طور کوه مقدسی است که از گذشته‌های دور اهمیت بسیاری داشته است، چراکه پادشاهان از مسیر‌های نزدیک به آن به سرزمین‌های مختلف سرکشی می‌کردند. در این محوطه کتیبه‌ها و آثار مهمی از دوران پیش از تاریخ گرفته تا زمان اسلامی را شامل می‌شوند.
چیزی حدود ۲۸ مورد از این آثار تابه‌حال به ثبت ملی رسیده‌اند و به همین دلیل نیز می‌توان گفت که اهمیت تاریخی این منطقه خیلی بیشتر از چیزی است که فکر می‌کنیم.
بیستون مجموعه‌ای از چندین اثر تاریخی است که از میان آن‌ها می‌توان به کتیبه‌های داریوش بزرگ، مجسمه هرکول، بقایای سد پل ساسانی، سراب بیستون، بنا‌های ایلخانی، بنا‌های صفوی، غار‌های باستانی، نقش برجسته گودرز و بلاش، کاروانسرای شاه عباسی و… اشاره کرد که همگی در کنار هم عظمت تاریخی بزرگی را از دوره‌های زمانی مختلف گرد هم آورده‌اند. در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
غار شکارچیان
یکی از جاذبه‌های دیدنی مجموعه بیستون غار شکارچیان است. این غار به عنوان اولین پناهگاه شهرت دارد و از جنبه شکاری اهمیت زیادی داشته است. شواهد نشان می‌دهد که شکارچیان برای شکار خود در این غار پنهان می‌شدند و به‌محض نزدیک شدن طعمه به چشمه به آن حمله می‌کردند. گفته می‌شود که غار شکارچیان قدیمی‌ترین میراث از مجموعه بیستون به شمار می‌رود.
علاوه بر این در محوطه و مجموعه بیستون غار‌های مهم دیگری از جمله مر تاریک، مر آفتاب، مر دودر و هم‌چنین غار خر یا مر خر نیز وجود دارند.
کتیبه داریوش بزرگ
یکی از مهم‌ترین بخش‌های مجموعه بیستون، کتیبه داریوش بزرگ است که خود یکی از معتبرترین اسناد تاریخی دنیا به شمار می‌آید. در این کتیبه پیروزی داریوش بزرگ بر گئومات مغ شرح داده شده است. این نقش برجسته در ارتفاع ۱۰۰ متری بر روی صخره‌های کوه بیستون تراشیده و حکاکی شده است.
داریوش بزرگ با به ثبت رساندن این کتیبه سعی داشته داستان‌هایی را حکایت کند که مربوط به زمان به قدرت رسیدنش هستند. در این نقش برجسته می‌توان با تصویر داریوش روبه‌رو شد، به‌گونه‌ای که لباسی فاخر به تن کرده و تاجی کنگره‌دار بر سر خود گذاشته است.
داریوش بزرگ در این کتیبه خودش را به طور کامل معرفی می‌کند و از شاهان بزرگ هخامنشی می‌گوید. او سعی داشته که به طور کامل در رابطه با نحوه به دست گرفتن حکومت و البته سرکوب شورشگران نیز سخن بگوید.
مجسمه هرکول
این مجسمه نیز یکی‌دیگر از قسمت‌های مهم مجموعه بیستون را شامل می‌شود. مجسمه هرکول، فردی تنومند و قدبلندی را نشان می‌دهد که بر روی پهلوی چپ خود لم داده است. او دست راستش را بر روی پای خود قرار داده و در دست چپ نیز پیاله‌ای از شراب دارد.
سر این مجسمه در سال ۱۳۸۰ کنده و دزدیده شد، اما بعد از گذشت چند سال کشف شده و دوباره به جای اصلی خود بازگردانده شد. جالب است بدانید که در قسمت پشتی این مجسمه کتیبه‌ای دیده می‌شود که به زمان سلوکیان باز می‌گردد.
نقش برجسته مهرداد دوم
یکی دیگر از آثار ارزشمندی که در مجموعه بیستون وجود دارد نقش برجسته مهرداد دوم است که در نزدیکی سنگ‌نوشته داریوش قرار دارد. این اثر مربوط به دوره اشکانیان است و نشان‌دهنده مهرداد دوم، شاه اشکانی است که روبه‌روی ۴ مرد دیگر قرار دارد.
کتیبه‌ای که در کنار این نقش برجسته وجود دارد به خط یونانی و معرفی‌کننده اشخاصی است که در این نقش برجسته دیده می‌شوند.
فرهاد تراش
قطعاً وقتی صحبت از کوه بیستون می‌شود، داستان شیرین و فرهاد به ذهن همه ما خطور می‌کند. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مجموعه بیستون که در دامنه کوه بیستون قرار دارد اثری است که در دل خود معما‌ها و روایات بسیاری را جای داده است. در این منطقه دیوار بزرگی قرار دارد که به نام‌های فرهاد تراش، فراتاش و یا تخت فرهاد مشهور است.
برخی‌ها معتقدند که این دیوار درواقع به قصد نوشتن وصیت‌نامه داریوش اول ساخته شده است، برخی می‌گویند که این مکان برای نوشتن داستان‌های تاریخی خسرو پرویز ساسانی بنا شده، اما خیلی‌های دیگر معتقدند که این دیوار اثر فرهاد کوه‌کن، شخصیت داستان شیرین و فرهاد نظامی گنجوی است.
گردشگری مجموعه بیستون
از آنجا که مجموعه بیستون به دلیل اهمیت بالای خود سالانه میزبان هزاران گردشگر و بازدیدکننده است در اطراف این مجموعه امکانات گردشگری بسیاری برای مسافران فراهم شده است.
هتل‌های پارسیان، لاله بیستون، داریوش کرمانشاه، آزادگان، کوروش و… نمونه‌هایی از هتل و محل‌های اقامتی هستند که می‌توانند راحتی و آسایش مسافران را فراهم آورند. لازم به ذکر است که زمان بازدید از محوطه بیستون همه‌روزه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب امکان‌پذیر خواهد بود.
