سینما طی سالهای گذشته فراز و فرودهای فراوانی را تجربه کرده و به طور نسبی گاهاً به موفقیت‌هایی هم رسیده است، در این میان رشد تساعدی آثار کمدی و گیشه به یکی از مشکلات بزرگ سینما مبدل شده است.
از سویی هزینه بالای تولید فیلم یکی از گلایه های اصلی تهیه کننده و فیلمسازان امروز است، آنها عدم حمایت فرهنگی و همچنین دستمزد بالا و نجومی بازیگران از جمله عوامل گران تمام شدن تولید یک اثر سینمایی می دانند، اثری که پس از تولید امید چندانی در اکران عادلانه آن نمی بینند.
به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان به سراغ احمد میرعلایی تهیه کننده پیشکسوت سینما و تلویزیون رفته و علاوه بر مسئله دستمزدهای نجومی بازیگران پیرامون مشکلات دیگر سینما نظر وی را جویا شده است.
** به گفته بسیاری از کارگردانان دستمزد نجومی بازیگران یکی از مشکلات عمده سینمای امروز است، نظر شما چیست؟
میرعلایی: من فکر می کنم دستمزد نجومی بازیگران بخشی از مشکلات فیلمسازی است، از نظر من مشکلات سینما تنها به دستمزد بازیگران ختم نمی شود، البته این مورد به شدت در بستن یک پروژه سینمایی تاثیرگذار و حیاتی است، اما نباید یادمان برود که حل این مشکل تنها با تمرکز روی دستمزد بازیگران حل نمی شود و ما باید کلیت سینما را مورد بررسی قرار دهیم.
** پس به نظر شما مشکل سینما بسیار بزرگتر دستمزد چند بازیگر است؟
میرعلایی: از نظر من کلیت فیلمسازی به طور کلی به حال خود رها شده است، یکی از مهمترین موضوعاتی که به آن اهمیتی داده نمی شود، تامین اجتماعی بازیگران و وضعیت معیشت و بیمه آنان است، البته خانه سینما تلاش های فراوانی در این زمینه انجام داده و من نمی خواهم آنها را نادیده بگیرم، اما معتقدم باید در مورد کلیت حقوق اهالی سینما بانگری کلی صورت گیرد.
**آیا نبود برنامه ریزی صحیح در سینما طی سالهای گذشته را می توان به عنوان یکی از دلایل وضعیت فعلی این هنر دانست؟
میرعلایی: قطعاً همین طور است. مشکل سینمای امروز عدم برنامه ریزی بلند مدت است، یعنی هیچکس طی سالهای گذشته با برنامه ریزی بلند مدت وارد سینما نشده است، در حال حاضر چهل سال از انقلاب اسلامی ایران گذشته و ما به هر نحوی سینمای قابل قبولی داشته ایم، برخی مواقع نقدهای بوده اما در کل نمره قابل قبولی گرفته است، البته این اتفاق باز هم بدون برنامه و مقطعی بوده است و ما نمی توانیم با همین وضعیت به پیش برویم.
مدیران سینمایی و سینماگران آیا برای چهل سال آینده برنامه ای در پیش دارند، آیا می شود باز هم با توسل به داده های گذشته سینما را به جلو پیش برد؟ از نظر من این راه جواب نمی دهد.
**پس از نظر شما سینما دچار مشکلات مدیریتی هم هست؟
میرعلایی: دقیقاً، مسائل فرهنگی نیازمند گفتمان، نقد و تحلیل ماهانه و سالانه است اما متاسفانه در مسائل فرهنگی هیچکس به فکر نیست، هر فرد دوره ای می آید و در همان مدت محدود به دوره خود نگاه می کند، به عنوان مثال مدیری اگر در بخشی برگیزده شود ادامه راه مدیران قبلی را حتی اگر غلط می پیماید، این تفکر که می توانیم در برخی مواقع اشتباهات را کنار بگذاریم، برنامه ای را متوقف کرده و راه تازه ای را انتخاب کنیم، به هیچ وجه در مسئولین فرهنگی وجود ندارد.
به عنوان مثال نزدیک به جشنواره فیلم فجر در دوره سی و هشتم آن هستیم، باید از مسئولین پرسید که آیا برنامه ای برای فجر امسال داشته اند؟ یا صرفاً به برگزاری آن فکر می کنند، جشنواره فیلم فجر باید استراتژی خاص خود را داشته باشد. من به راحتی می توانم فجر امسال را پیش بینی کنم زیرا تفکری پشت آن نمی بینم، تنها اتفاق برگزار کردن یک دوره دیگر از جشنواره است، آیا برگزاری بدون برنامه یک جشنواره تاثیری در بدنه سینما خواهد گذاشت؟.
جشنواره فیلم فجر اتفاق بسیار مهمی برای ماست، اما آیا این جشنواره صرفاً جشنواره مد لباس و خودنمایی برخی بازیگران است؟، در همان زمان رسانه ها هم به اجبار باید آن جشنواره را پوشش دهند و همین انعکاسی غلط از فرهنگ خواهد بود.
** آیا با حل مشکلات سینما، دستمزد نجومی بازیگران هم از بین خواهد رفت؟
میرعلایی: دستمزد بالای بازیگران بخشی از اوضاع آشفته بازار سینمای ایران است، در حال حاضر سینما و در کل حوزه فرهنگ و هنر فاقد مدیریت دلسوز، کارشناس و کارآمد است، به همین دلیل ما هیچ برنامه ریزی برای ارتقا وضعیت فرهنگ و به طبع آن سینما نداریم.
**سینما امروز به گفته بسیاری از هنرمندان کاملاً گیشه زده شده است، نظر شما چیست؟
میرعلایی: همانطور که معتقدم تلویزیون نباید آنتنش را با هر برنامه ای پر کند، به این هم معتقدم که سینما نباید برای فروش بیشتر هر محصولی را روانه اکران کند، ما باید ببینیم واقعاً چه چیزی را به عنوان فیلم به مردم می فروشیم، آیا کالای فرهنگی که دست مخاطب می دهیم از لحاظ شرعی، عرفی و انسانی کالای صحیح و سالمی است، آیا اقدام به فروش چنین آثاری در کل فعل درستی است؟.
داوری من نسبت به سینما در مجموع است، در مورد یک فیلم خاص صحبت نمی کنم، البته طی این سالها فیلم های متفاوت و خوب هم ساخته شده است، اتفاقاً گاهی اوقات به سینما می روم و فیلمی را بنا به سلیقه ام دوست ندارم اما به دلیل اینکه مخاطب را به تفکر وادار می کند از آن استقبال می کنم، متاسفانه بخش عمده سینمای امروز فاقد تفکر است. در سینمای امروز نه تنها از تفکر حمایت نمی شود بلکه به آن حمله می شود.
حال وقتی به این مشکلات سینما رسیدگی کنیم آن وقت می توانیم در مورد دستمزد بازیگران هم صحبت کنیم، سینمای امروز به سمتی رفته که بازیگر به خود جرات داده و از تهیه کننده دستمزد خود را به دلار طلب می کند، از نظر من سینما و بازیگری صرفاً درآمدزایی نیست.
**حضور برخی سرمایه گذاران غیرتخصصی در سینما آیا به این مشکلات دامن زده است؟
میرعلایی: سینما وقتی آشفته شد که برخی به دنبال پول درآوردن در آن افتادند، برخی وارد سینما شدند که صرفاً نگاهشان معروفیت و درآمدزایی بود و همین افراد بودند که سینما را رو به تباهی کشاندند. این افراد به طور واضح به سینما خیانت کردند.
طبیعتاً سینما گران ترین محصول فرهنگی در بخش تولید است، پس باید به بخش اقتصادی آن توجه کرد اما اینکه تمام توجهمان را به گیشه بدهیم به طور کامل اشتباه است، من همیشه گفته ام که فیلم باید مخاطب داشته باشد زیرا سینما یعنی مخاطب، اگر فیلمی مخاطب نداشته باشد بدون شک شکست می خورد اما مهم است که مخاطب را به چه راهی وارد سالن سینما می کنیم.
**در این میان بازیگران نمی توانند کمی از دستمزد خود را کم کنند تا شاید مشکلات تولید اثر کمتر شود؟
میرعلایی: متاسفانه تا وقتی که همه در سینما تنها به منفعت خود فکر کنند سینما هر روز مشکلات بیشتری را پیش روی خود می بیند، بعضی از این عزیزان بازیگر فکر نمی کنند که در حال نابودی سینما هستند، برخی از بازیگران امروزه برای دستمزد بیشتر با هم مسابقه می دهند، به هیچ وجه به نقش، فیلم یا کیفیت اثر فکر نمی کنند، تنها فکرشان گرفتن دستمزد است.
معروفیت در سینما بدون شک باید به بدنه سینما کمک کند، آیا برخورد برخی بازیگران نسبت به سینما دلسوزانه است؟. صحبت سر این است که به فرض مثال بازیگری سر یک فیلم فلان دستمزد را هم گرفت، بعد از آن چه می شود؟، وقتی با این تفکر در هر فیلمی بازی می کند آیا آینده ای برای سینما باقی خواهد ماند که وی باز هم موفق به دریافت دستمزد شود؟.
برخی بازیگران در یک فیلم بازی می کنند و دستمزدشان را از گیشه می بندند که هرچه فیلم بیشتر فروخت پول بیشتری بگیرند، این تفکر از نظر من به شدت منفور است و آن فرد به هیچ وجه هنرمند نیست، این افراد اصلاً نباید وارد سینما شوند، حداقل اگر هم وارد می شود اسم خود را هنرمند نگذارد زیرا نگاه وی تنها کاسب کارانه است.
اگر بازیگری به معروفیت می رسد، نباید به فکر سهم برداری از سینما باشد، هر هنرمندی اول باید سهم و دین خود به سینما را ادا کند و بعد به فکر گرفتن سهم از آن باشد، این اتفاقات از آنجا نشات می گیرد که فرهنگ کشور مدت‌ها افسارگسیخته به حال خود رها شده است.
**در این بین بسیاری از همین بازیگران همواره از وضعیت فرهنگ گلایه می کنند، دلیل این اتفاق چیست؟
میرعلایی: مسئله اینجاست که همین افراد گاهاً در مورد فرهنگ نظر هم می دهند اما به دلیل ریشه ای نبود حرفشان هیچ تغییری ایجاد نمی شود، البته هستند افرادی که می توانند تاثیر گذار باشند اما آنقدر به حرفشان گوش داده نشده که خود را کنار کشیده اند.
از نظر من ما اگر به طور حداقلی برنامه پنج ساله برای جشنواره فیلم فجر و سینما ترسیم کنیم مطمئن باشید دستمزد بازیگران هم کمتر می شود، زیرا آنها برنامه ای بلند مدت را پیش روی خود دیده و به ادامه راه اعتماد می کنند، البته باز هم در مورد بازیگرانی که واقعاً هنرمند هستند حرف می زنم، مابقی که صرفاً به خودنمایی و ادا و اطوار مشغول بوده و خواهند بود.
برخی در این سینما صرفاً برای خودنمایی وارد شده اند، بازیگری که به مردم، به جامعه و پیشکسوت خود احترام نمی گذارد که هنرمند نیست، هنرمند باید وضعیت جامعه خود را بشناسد، باید با مردم خودش همراه باشد، هنرمندی که از جامعه خود تحلیل نداشته باشد بدون شک هنرمند نیست.
** در آخر آیا تعیین سقف دستمزد برای بازیگران راه به جایی خواهد برد؟
میرعلایی: حل مشکلات سینما مثل یک پازل است که باید به درستی در مورد آن فکر کرد، و اگر نه با محدود کردن رقم دستمزد قراردادها چیزی عوض نمی شود، زیرا اگر دستمزد بازیگر را کاهش دهیم، با القاب مختلفی مثل مشاوره کارگردان و امثالهم دستمزد خود را به نحوی دیگر دریافت می کند.
