مفهوم بخشش معمولاً به عنوان یک تصمیم آگاهانه باعث می‌شود که شما بتوانید احساسات منفی و سنگینی از جمله خشم، نارضایتی و یا مجازات را از خود دور کنید. هر فردی در زندگی خود بار‌ها دچار خطا و اشتباهات بزرگ و کوچک می‌شود و به همین دلیل نیز درک مفهوم بخشش خود و عمل کردن به آن از ملزومات زندگی به شمار می‌رود.
اینکه شما نتوانید حتی خودتان را نیز ببخشید باعث می‌شود که همه‌چیز را بر خود سخت و سخت‌تر بگیرید و زندگی را برای خود همچون زهری تلخ و آزاردهنده بدانید. در این مطلب همراه ما باشید تا در این رابطه بیشتر بگوییم و ببینیم که چگونه می‌توان با درک و پذیرش اشتباهات، آن‌ها را رها کرد و برای دستیابی به بخشش و آمرزش خود پیش رفت.
چالش‌های پیش رو برای بخشش خود
آیا تا به حال به کلیت این موضوع فکر کرده‌اید که چه چیزی باعث می‌شود تا شما نتوانید خودتان را بابت انجام اشتباهات کوچک و یا بزرگ ببخشید؟ چرا بیشتر مردم خود را حتی برای کوچک‌ترین و بی‌اهمیت‌ترین اشتباهات تنبیه می‌کنند؟ قطعاً انجام کار‌هایی که مطابق با ارزش‌ها و باور‌های هر کدام از ما نباشد می‌تواند منجر به احساس گناه و پشیمانی شود. به طور کلی دلایل متعددی وجود دارد که باعث می‌شود یک نفر نتواند خود را به راحتی ببخشد:
احساسات
یکی از مشکلات اساسی آن است که شما نه تنها برای انجام یک کار اشتباه احساس پشیمانی می‌کنید، بلکه دلیل اصلی گناهکار بودن خود را در افکار و احساساتتان می‌بینید. اینکه شما بخواهید که کسی به مشکلی بر بخورد و یا آسیبی ببیند یکی از بارزترین نمونه‌های همین تفکر است. حسادت، شهوت، طمع و… از جمله احساساتی هستند که می‌توانند منجر به احساس گناه و پشیمانی در افراد شوند. باید پذیرفت که بخشیدن خود به دلیل چنین احساسات و افکاری تا حدی دشوار است، چراکه در بسیاری از شرایط، خود ما اصلاً از وجود آن‌ها در درونمان آگاه نیستیم.
مرور مکرر مسئله
بسیاری از افراد به طور طبیعی احساسات منفی درون خود را بار‌ها و بار‌ها مرور می‌کنند. این افراد در این شرایط، روند موقعیت را برای اطرافیانشان تعریف و یا بهتر است بگوییم اعتراف می‌کنند تا با این کار خود را به چالش بیشتری بکشند. معمولاً افرادی که آمادگی ایجاد تغییراتی را در درون خود ندارند سخت می‌توانند خودشان را ببخشند، اما در عوض به چیزی شبیه به بخشش دست می‌یابند که در آن به جای آنکه اشتباه خود را بپذیرند و دست به تغییر خود بزنند، ترجیح می‌دهند که آن را نادیده بگیرند و یا برایش بهانه‌تراشی کنند.
فواید بخشش
بدیهی است که در روان‌شناسی مفهوم بخشش مورد ستایش قرار بگیرد و کار نیکویی شناخته شود. اینکه شما بتوانید بخشیدن خود را یاد بگیرید باعث می‌شود که رفته‌رفته تأثیرات مثبت آن را در وجود خود راه دهید و در نهایت احساس آرامش بیشتری نسبت به خودتان پیدا کنید. برخی از این تأثیرات مثبت در بخشیدن دیگران نیز نمود پیدا می‌کند.
طبق مطالعاتی که در سال ۲۰۱۶ صورت گرفته محققان دریافتند که استرس، سلامت روانی و بخشش عناصری هستند که پیوند قدرتمندی با یکدیگر دارند. بر اساس این تحقیقات افرادی که استرس بالایی را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند بهداشت روانی تأثیرپذیرتری نیز دارند و کسانی هم که برای بخشیدن آمادگی بیشتری دارند کسانی هستند که سلامت روانی بیشتری را تجربه می‌کنند.
سلامت روانی
تحقیقات نشان می‌دهد که بخشش می‌تواند مزایای روان‌شناختی بسیاری نیز داشته باشد، چیز‌هایی از جمله کاهش علائم افسردگی، اضطراب و… یکی از اصلی‌ترین مزایای یادگیری بخشش آن است که شما می‌توانید راحت‌تر و سریع‌تر از عصبانیت رهایی پیدا کنید و همین موضوع نیز طبیعتاً تأثیر بسیاری در کاهش سطح استرس در وجود شما خواهد داشت، در نتیجه ایمنی روانی بیشتری را تجربه خواهید کرد و انرژی رو به افزایشی نیز دریافت خواهید نمود.
سلامت جسمانی
تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که بخشیدن را بلد هستند علائم بیماری کمتری را تجربه می‌کنند. احساس عصبانیت می‌تواند پیامد‌های منفی بسیاری در جسم شما داشته باشد، برای مثال ارتباط بین عصبانیت و خصومت با شیوع بیماری‌های عروق کرونر قلب موضوعی غیرقابل‌انکار است که امروزه بسیار هم مورد بحث واقع شده است.
روابط
عصبانیت، احساس گناه، پشیمانی و نارضایتی می‌تواند باعث بر هم خوردن روابط نیز بشود، بنابراین در صورتی که بتوانید مفهوم بخشیدن را یاد بگیرید می‌توانید مسیر طولانی‌تری را برای بهبود زندگی خانوادگی و دوستانه خود طی کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که توانایی بخشش یک مؤلفه مهم در روابط اجتماعی موفق است. این موضوع می‌تواند در برقراری پیوند‌های عاطفی نزدیک با افراد نیز بسیار تأثیرگذار باشد.
طبیعی است که توانایی بخشش دیگران نیز در برقراری روابط اجتماعی سالم بسیار ضروری است، اما اینکه شما بتوانید خودتان را نیز ببخشید باعث می‌شود که در رفتار و تعامل با افراد دیگر موفق‌تر عمل کنید.
تصورات غلط
بخشش صرفاً به معنای نادیده گرفتن یک مشکل نیست. مفهوم بخشش چیزی فراتر از این را نیز به دنبال دارد. متأسفانه تصورات غلط بسیاری در رابطه با بخشش خود وجود دارد که مانع بزرگی در این مفهوم زیبا خواهند بود، برای مثال بسیاری از افراد فکر می‌کنند اینکه شما بتوانید قادر به بخشش خود باشید نشانه ضعف درونی‌تان است. در صورتی که توانایی گسترش همدلی و درک در زمان آسیب و مشکل هرگز آسان نیست. در بسیاری از موارد، بخشش بسیار سخت‌تر از آن است که به خودتان اجازه دهید که در خشم و پشیمانی باقی بمانید.
چگونه خودمان را ببخشیم؟
درست مثل هر ویژگی انسانی دیگر بعضی از افراد به طور طبیعی نسبت به دیگران بسیار بخشنده‌تر هستند. اگر شما اعتماد به نفس پایینی دارید و دائماً خود را سرزنش می‌کنید نمی‌توانید کلیت مسئله را حل نمایید. شما باید پیش از هر چیز یاد بگیرید که خود را ببخشید. به طور کلی یک رویکرد درمانی نشان می‌دهد که افراد می‌توانند برای بخشش خود از چهار عمل اساسی استفاده کنند:
• مسئولیت
• پشیمانی
• اصلاح
• تجدید و تغییر
مسئولیت
شما باید پیش از هر چیز مسئولیت اقدامات خود را بپذیرید. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که پذیرش مسئولیت کار‌ها توسط افراد اولین قدم برای بخشش و آمرزش خود است. با مسئولیت‌پذیری و قبول اشتباهات شما می‌توانید به شکلی منطقی و عاقلانه احساساتی منفی از جمله احساس گناه و پشیمانی بیش از حد را از خود دور کنید.
پشیمانی
اینکه به خودتان اجازه دهید تا احساس پشیمانی کنید اصلاً چیز بدی نیست. همه ما در زندگی می‌توانیم مرتکب اشتباه شویم و در رابطه با عواقب آن‌ها فکر کنیم. بعد از پذیرش اشتباه و احساس پشیمانی وقت آن می‌رسد که به دنبال راه‌هایی باشید تا احساستان بهبود پیدا کند. نکته مهم آن است که شما باید بدون آنکه به سراغ احساساتی ناسالم بروید احساس پشیمانی کنید.
اصلاح
سعی کنید به دنبال اصلاح اعمال و کار‌های خود باشید. یکی از راه‌های اصلی و مهم در رابطه با گذر از احساس گناه دقیقاً همین است. شما می‌توانید برای اصلاح اشتباهات خود راه‌های مختلفی را پیش بگیرید. از عذرخواهی کردن گرفته تا جبران اشتباهات، همه و همه راه‌هایی برای اصلاح و ترمیم کار‌های شما هستند.
تجدید و تغییر
به دنبال اقدامات مثبتی باشید که به شما در پیشبرد کارهایتان کمک کنند. چگونه می‌توانید فرد بهتری شوید و تغییراتی مثبت را در درون خود ایجاد کنید؟ غالباً بخشیدن خود، راه‌های بسیاری را برای به دست آوردن تجربه و آموختن هرچه بیشتر فراهم می‌کند و شما را به فرد بهتری تبدیل می‌نماید.
راه‌های دیگر برای بخشش خود
۱. از توجیه آنچه اتفاق افتاده است دست بردارید
مواجهه با آنچه انجام داده‌اید و آنچه اتفاق افتاده اولین قدم برای بخشش خودتان است. اگر غالباً بهانه‌تراشی می‌کنید تا رفتار خود را قابل‌قبول جلوه دهید بهتر است که به دنبال راه بهتری برای روبه‌رو شدن با مسائل شوید! شما باید مسئولیت اشتباهات خود را بر عهده بگیرید و اعتراف کنید که کاری که انجام داده‌اید یک اشتباه بوده است.
۲. سعی کنید انگیزه‌های خود را درک نمایید
قبل از آنکه بتوانید خود را ببخشید باید درک کنید که چرا چنین اشتباهی مرتکب شده‌اید؟ این کار می‌تواند به شما کمک کند که در نحوه بخشش خود درست‌تر عمل کنید و در آینده با ریشه‌یابی این اشتباه دیگر سراغ آن نروید. نیرو‌های انتخابی شما با درک این موضوع فرصتی پیدا می‌کنند که دوباره احیا شوند و به شکل قابل‌قبول‌تری ادامه دهند.
۳. تفاوت بین پشیمانی و احساس گناه را تشخیص دهید
اینکه بابت اشتباهی که مرتکب شده‌اید احساس بدی داشته باشید و پشیمان باشید کاملاً طبیعی است، اما احساس شرم و گناه چیزی است که در رشد شما و اینکه بتوانید فرد بهتری شوید هیچ کمکی نخواهد کرد. اینکه بتوانید احساس پشیمانی را تجربه کنید کاملاً طبیعی است و به شما کمک می‌کند که مسئولیت کار‌های خود را بپذیرید، اما احساس شرم و گناه فقط شما را با محکوم کردن درگذشته‌ها نگه خواهد داشت.
۴. دلجویی کنید
یکی از راه‌هایی که غالباً احساس گناه را در افراد کاهش می‌دهد آن است که از کسانی که در نتیجه کار اشتباه شما آسیب دیده‌اند دلجویی کنید. این کار باعث می‌شود که تمرکز درونی‌تان افزایش پیدا کند و بتوانید به شکلی آگاهانه‌تر به همدلی پرداخته و درصدد جبران اشتباه‌هایتان برآیید و در نتیجه خود را ببخشید.
۵. ببینید که بخشیدن خودتان چقدر کمک‌کننده خواهد بود
از بخشیدن خودتان چه سودی می‌برید؟ همان‌گونه که بخشیدن دیگران فواید بسیاری دارد، اینکه بتوانید خودتان را نیز ببخشید می‌تواند آرامش و سلامت روحی و جسمی شما را حفظ کرده و افزایش دهد.
۶. بهای کار‌های خود را بپردازید
اینکه بتوانید اشتباهات خود را اصلاح کنید بسیار مهم است. چه کاری از دستتان برمی‌آید تا بتوانید بهای کار‌های خود را بپردازید؟ شرایط را بررسی کنید و پاسخ این سؤال را خودتان بیابید.
