کلسترول برای انواع و اقسام عملکرد‌ها در بدن مهم است. برخی از این عملکرد‌ها شامل ساختن هورمون‌ها، ساختن واحد‌های اصلی در دیواره‌ی سلول‌ها و سوخت و ساز برخی از ویتامین‌ها می‌شود. اما اگر کلسترول به طور پیوسته بالا باشد می‌تواند اثرات مخربی بر سلامتی بگذارد و ریسک فاکتوری برای بیماری تصلب شرایین محسوب شود.
تصلب شرایین یا همان گرفتگی عروق شامل تجمع کلسترول، چربی‌ها و کلسیم و سایر مواد در درون رگ‌ها می‌شود. رگ‌هایی که ممکن است اصطلاحا بگیرند نیز شامل رگ‌هایی می‌شوند که خون و اکسیژن و مواد مغذی را در سراسر بدن نقل و انتقال می‌دهند. در نتیجه، این رگ‌های حیاتی و مهم، تنگ و باریک و سخت شده و نمی‌توانند خون را به خوبی به جریان بیندازند. این اتفاق‌ها در نهایت منجر به درد، کاهش عملکرد و حتی مرگ خواهد شد.
تصلب شرایین شدید یا لخته خون مربوط به یک پلاک در رگ باعث سکته مغزی یا حمله قلبی خواهد شد که می‌توانند کشنده باشند. گرفتگی عروق در سایر رگ‌های بدن ممکن است چندان خطرناک نباشد، اما می‌تواند بر کیفیت زندگی اثر بگذارد.
علائم کلسترول بالا چیست؟
علائم تصلب شرایین یا گرفتگی عروق که بر قلب اثر می‌گذارند شامل درد در قفسه سینه می‌شود که گاهی این درد به سمت بازوها، شانه‌ها و آرواره می‌رود. سایر علائم نیز شامل تنگی نفس، افزایش وزن سریع و تورم پا‌ها می‌شود که می‌تواند علامت نارسایی قلبی هم باشد.
تصلب شرایینی که عروق منتهی به مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد ممکن است منجر به طیفی از علائم پراکنده مانند احساس آشفتگی، ضعف در قسمتی از بدن یا فلجی در یک یا هر دو پا شود. در چنین شرایطی ممکن است مشکل در تکلم نیز روی بدهد که می‌تواند علامت سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا باشد. تفاوت میان این دو حادثه، در طول مدت و شدت علائم نورولوژیکی‌شان است.
تصلب شرایینی که بر سایر قسمت‌های بدن‌تان اثر می‌گذارد، علائمی مرتبط با عملکرد گروه عضلانی مورد نظر یا اندام تحت تاثیر دارد. مثلا گرفتگی در عروق پا‌ها یا دست‌ها ممکن است سبب درد و ناراحتی هنگام راه رفتن یا دویدن شود. یا وقتی رگ‌های سیستم گوارش‌تان می‌گیرند ممکن است دچار تهوع‌های مکرر یا استفراغ‌های پی در پی بعد از خوردن شوید.
آیا راه‌های دیگری غیر از مصرف دارو برای کاهش کلسترول وجود دارد؟
اولین توصیه‌ای که به شما می‌کنیم این است که هر روز مقداری ورزش هوازی انجام دهید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید. هیچکس نمی‌تواند نقش سبک زندگی سالم را نادیده بگیرد. سبک زندگی سالم تاثیرات بسیار چشمگیری بر سلامت قلب و مغز و تقریبا هر وضعیت دیگری در سلامتی‌تان دارد.
کارشناسان توصیه می‌کنند هر روز ۳۰ دقیقه تمرین هوازی با شدت متوسط انجام دهید. سعی کنید یک روتین روزانه برای ورزش کردن داشته باشید تا سالم بمانید. تا جایی که می‌توانید غذا‌های سرخ کردنی، قند‌های اضافی و غذا‌هایی را که چربی‌های ترانس و اشباع زیاد دارند را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
رویکرد کلی غذایی‌تان باید بر پایه‌ی مصرف بیشتر میوه و سبزی، غلات کامل، مغزها، روغن‌های گیاهی (خصوصا روغن زیتون)، لبنبات کم چرب و برخی از ماهی‌ها باشد.
دارو‌های تجویزی برای کمک به پیشگیری از افزایش کلسترول چه هستند؟
دارو‌هایی هستند که می‌توانند سطح کلسترول‌تان را پایین بیاورند و از عوارض بعدی جلوگیری کنند. هر چه کلسترول بد خون‌تان پایین‌تر باشد، احتمال اینکه دچار عوارض شوید کمتر خواهد بود.
پُرمصر‌ف‌ترین و متداول‌ترین داروی موثر برای کاهش کلسترول، استاتین‌ها هستند. ثابت شده که این دارو‌ها دارای تاثیرات قابل توجهی در کاهش سطح کلسترول و پایین آوردن خطر حمله قلبی یا سکته مغزی در آینده هستند. استاتین‌ها روی کبد اثر می‌گذارند و تولید کلسترول را کاهش می‌دهند. همچنین استاتین‌ها خاصیت ضد التهابی دارند.
دسته‌ی دیگری از دارو‌ها نیز وجود دارند که به کاهش کلسترول کمک می‌کنند، اما به اندازه‌ی استاتین‌ها از سلامت قلب و عروق‌تان محافظت نمی‌کنند. داروی ازتیمایب یک انتخاب برای افرادی است که نمی‌توانند استاتین‌ها را تحمل کنند یا نسبت به آن‌ها حساسیت دارند. در صورتی که با وجود مصرف استاتین باز هم سطح کلسترول خون‌تان بالاست، این دارو می‌تواند در ترکیب با استاتین نیز مصرف شود.
فیبرات‌ها نیز دسته‌ای از دارو‌ها هستند که سطح کلسترول را پایین می‌آورند، اما بیشتر در کاهش تریگلیسرید موثرند که نوعی چربی در خون است. تریگلیسرید‌ها می‌توانند شاخصی از سلامت عمومی‌تان باشد و اگر سطح‌شان بالا باشد می‌توانند ریسک بیماری قلبی و عروقی را افزایش بدهند.
دسته‌ی جدیدی از دارو‌ها به نام مهارکننده‌های PCK۹ هستند که راهی بسیار موثر برای کاهش سطح کلسترول خون‌اند. این دارو‌ها می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را نیز کاهش بدهند. مهارکننده‌های PCK۹، آنتی بادی‌ها یا پروتئین‌هایی هستند که به طور خاص برای تعامل با سلول‌های کبد و افزایش جذب و تخریب کلسترول خون درست شده‌اند. این دارو‌ها هر چند که بسیار موثرند، اما بسیار گرانقیمت بوده و فقط تزریقی‌اند. شما برای اینکه بتوانید تحت درمان با این دارو قرار بگیرید باید معیار‌های خاصی را دارا باشید.
بیماری عروق محیطی (PAD) چیست؟
بیماری عروق محیطی، گرفتگی در عروق در پا‌ها یا دست‌هاست. وقتی یک انسداد در عروق پا‌ها شدت می‌گیرد، ممکن است هنگام راه رفتن، احساس درد یا ناراحتی در پا‌ها داشته باشید که علائم آن به صورت شلیدن هنگام راه رفتن بروز کند. پدیده‌ای مشابه ممکن است در دست‌ها روی بدهد که البته کمتر شایع است.
اگر بیماری عروق محیطی در موردتان تشخیص داده شده، درمان‌های گوناگونی وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را در کنار یک سبک زندگی سالم به کار ببرید. پزشک‌تان ممکن است توصیه کند چند بار در هفته طبق یک برنامه‌ی ورزشی زیر نظر مربی تمرین کنید و این تمرینات متمرکز بر استفاده از عضلات پا باشند. طی این درمان، استقامت ورزشی‌تان زیاد شده و علائم شلیدن کمتر خواهند شد. پزشک شما ممکن است دارو‌هایی برای‌تان تجویز کند تا علائم‌تان بهبود بیابند. دارو‌هایی که برای بیماری عروق محیطی تجویز می‌شوند در سه دسته قرار دارند:
- وازودیلاتورها: این دارو‌ها کمک می‌کنند رگ‌های خونی پهن‌تر یا آزادتر شوند و جریان خون بهتر در آن‌ها برقرار شود.
- دارو‌های کلسترول: این دارو‌ها از سطح کلسترول خون‌تان کاسته و تاثیرات ضد التهابی دارند.
- رقیق کننده‌های خون: این دارو‌ها کمک می‌کنند از تشکیل لخته خون در ناحیه‌ی بیماری کاسته شده و خطر هر انسداد و گرفتگی ناگهانی کاهش بیابد.
اگر با برنامه‌ی ورزشی و مصرف دارو‌های تجویزی، علائم‌تان بهبود پیدا نکردند، پزشک‌تان ممکن است توصیه به آنژیوپلاستی (استنت گذاری قلب) یا عمل جراحی بای پس کند. برای پیشگیری از بیماری عروق محیطی، رژیم غذایی سالم داشته باشید و سعی کنید هر روز ۳۰ دقیقه تمرین با شدت متوسط انجام دهید. ترک سیگار نیز می‌تواند به میزان قابل توجهی از بروز گرفتگی در هر عروقی جلوگیری کند.
بیماری عروق کرونری (CAD) چیست؟ چگونه درمان می‌شود و چگونه قابل پیشگیری است؟
بیماری عروق کرونری، گرفتگی در رگ‌هایی است که اکسیژن و مواد مغذی به سمت عضله قلب را تامین می‌کنند. با تشدید گرفتگی این رگ‌ها، ممکن است محدودیت‌هایی در تامین خون مورد نیاز عضله قلب به وجود بیاید. این عارضه سبب علائمی مانند درد در قفسه سینه و تنگی نفس می‌شود.
شدت گرفتگی عروق کرونری می‌تواند در هر موردی متفاوت باشد، بنابراین به روش‌های مختلفی درمان می‌شود. پزشک متخصص قلب با انجام یک سری آزمایش‌ها، تشخیص نوع بیماری را داده و توصیه‌هایی برای پیشگیری از پیشرفت بیماری می‌کند. اگر پزشک شما تشخیص دهد که بیماری عروق کرونری دارید، بسته به شدت بیماری‌تان، سه رویکرد درمانی پیش روی شماست. مثل همیشه اولین قدم بهبود رژیم غذایی و داشتن یک روتین ورزشی منظم جهت یک سبک زندگی سالم‌تر است. ممکن است همزمان با اصلاح سبک زندگی خود به مصرف دارو هم نیاز داشته باشید. برای بیماری عروق کرونری، سه دسته دارو وجود دارد:
- رقیق کننده‌های خون: این دارو‌ها از ایجاد لخته خون جلوگیری می‌کنند.
- دارو‌های کلسترول: این دارو‌ها سطح کلسترول خون را پایین می‌آورند.
- داروی ضد آنژین: این دارو‌ها از راه‌های مختلف، درد قفسه سینه را کاهش می‌دهند.
پزشک شما کمک‌تان می‌کند بهترین ترکیب دارویی مناسب خود را پیدا کنید.
اگر بیماری عروق کرونری‌تان علی رغم مصرف دارو بدتر شد، احتمالا کاندید جراحی بای پس قلب باز خواهید بود. هر رویکردی مزایا و معایب خودش را دارد و تیم درمانی شما بهترین توصیه را به شما خواهند کرد.
بیماری عروق کرونری مشابه بیماری عروق محیطی با کُند کردن روند گرفتگی عروق پیشگیری می‌شوند. بهترین رویکرد این است که ورزش هوازی به اندازه‌ی لازم انجام دهید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید. همچنین ترک سیگار می‌تواند ریسک فاکتور‌های بیماری عروق کرونری را به حداقل برساند.
آیا راهکار‌های پیشگیرانه‌ی خاصی وجود دارد که ممکن است پزشک‌تان به شما توصیه کند؟
قوی‌ترین ابزاری که پزشک متخصص قلب‌تان از شما می‌خواهد به آن مجهز شوید، ورزش کردن، ترک سیگار (در صورتی که سیگاری هستید) و در پیش گرفتن رژیم غذایی سالم و دوستدار قلب است. این اصلاحات در سبک زندگی می‌توانند ریسک فاکتور‌های فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت و … را به میزان چشمگیری کاهش دهند.
در مورد ریسک فاکتور‌های خاص خودتان با پزشک‌تان صحبت کنید تا برنامه‌ی درمانی‌تان تا جایی که ممکن است متناسب با شرایط تان باشد.
آیا برخی از عوارض قلبی و عروقی نسبت به بقیه شایع‌ترند؟ چه چیزی بیشتر شما را در معرض این عوارض قرار می‌دهد؟
بیماری‌های قلبی و عروقی بینهایت شایع‌اند. اصلی‌ترین ریسک فاکتور این دسته از بیماری‌ها، کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت و سیگار کشیدن است؛ بنابراین عمده‌ترین مراقبت‌های پزشکی که از شما به عمل می‌آید، کنترل فشار خون‌تان در زمان استراحت، کنترل قند خون و نگه داشتن سطح کلسترول در اندازه‌ای قابل قبول است.
