مصداق بارز «کم گوی و گزیده گوی چون دُر/ تا ز اندک تو جهان شود پر» قالب دوست‌داشتنی کاریکلماتور است؛ تک جمله‌هایی که با چند کلمه، کاریکاتوری ذهنی می‌سازند و خواننده را به فکر وامی‌دارند.
کاریکلماتور یک قالب نوشتاری و ترکیبی از کلمه و کاریکاتور است. این اسم را اولین بار احمد شاملو روی نوشته‌های پرویز شاپور گذاشت. کسی که آفریننده این تک جمله‌های مؤثر و گزنده بود و در ۵ اسفند ماه ۱۳۰۲ به دنیا آمد. در ادامه از کاریکلماتور و پرویز شاپور بیشتر می‌خوانید.
کاریکلماتور متولد می‌شود
نام پرویز شاپور با کاریکلماتور گره خورده است. انگار از تولید آثار پرحجم و طولانی خوشش نمی‌آمده و کم‌گویی و اختصار را ترجیح می‌داده است. شاپور در ۳۰ سال اول زندگی‌اش هیچ اثری ننوشت، اما در ۴۶ سال بعدی عمرش شروع کرد به خلقِ آثار کم‌حجم، اما عمیق. شاپور نویسندگی را از روزنامه‌های محلی خوزستان آغاز کرد و در سال ۱۳۳۷ در مجله طنز توفیق با اسم مستعار «کامی» و «کامیار» می‌نوشت. بعد از آن در نشریه «خوشه» به سردبیری احمد شاملو بود که کلمه و کاریکاتور را با هم ترکیب کرد و کاریکلماتور را ساخت.
نام «کاریکلماتور» را احمد شاملو بر این تک جمله‌ها گذاشت. حدود ۹ مجموعه کاریکلماتور از پرویز شاپور به جا مانده که سرمشق و الگوی علاقه‌مندان به این قالب تک خطی است. شاپور علاوه بر نویسندگی، طراحِ چیره‌دست سیاه قلم هم بود و آثاری در این زمینه از او به یادگار مانده است.
«هر درخت پیر صندلی جوانی می‌تواند باشد»، «غم، کلکسیون خنده‌ام را به سرقت برد»، «جارو شکم خالی سطل زباله را پر می‌کند» و… . این‌ها نمونه‌هایی از کاریکلماتورهای پرویز شاپور هستند؛ جملاتی که نکته طنزآمیزی را به شکل یک تصویر برای مخاطب تداعی می‌کنند.
کاریکلماتورهای شاپور دارای سبکی ویژه هستند از جمله این که این نویسنده به طنز سیاسی در آثارش چندان توجه نکرده است که شاید حاصل خفقان سیاسی در سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ باشد. شاپور برخلاف خیلی از کاریکلماتورنویس‌ها یک طراح فانتزی هم بود و همین مسئله به او کمک می‌کرد تا بین متن و طرحی که بر اساس آن می‌کشد، ارتباط برقرار کند. کاریکلماتورهای شاپور تاریخ انقضا ندارند و هنوز هم بعد از سال‌ها، کارایی و تازگی دارند و دیگر این که هنر برجسته این نویسنده، طنز تصویری است. در حالی که کاریکلماتورنویس‌های بعد از او، بیشتر به طنز کلامی و محتوایی توجه کرده‌اند.
