در اولین روز‌های پس از شیوع ویروس کرونا در چین، محققان چینی که تحقیقات فشرده برای شناسایی ساختار این ویروس نوپدید را آغاز کرده بودند، اعلام کردند که ممکن است برخی گروه‌های خونی، بیشتر یا کمتر در معرض خطر ابتلا به کووید ۱۹ باشند. در نتایج این مطالعات گفته می‌شد که افراد با گروه خونی A نسبت به دیگر گروه‌های خونی و به خصوص نسبت به گروه خونی O، در مقابل ویروس کرونا آسیب‌پذیرتر هستند چرا که بنا بر نتایج این مطالعات، اغلب مبتلایان بستری در بیمارستان‌ها، دارای گروه خونی غیر از O یا AB بوده و گروه خونی A داشتند. در یکی از این مطالعات که بر ۲ هزار و ۱۷۳ مبتلای بستری در سه بیمارستان چین انجام شد، فقط ۱۰ درصد از مبتلایان، گروه خونی AB و ۲۵ درصد، گروه خونی O داشتند در حالی که باقی مبتلایان، گروه خونی A و B داشتند و به استناد این تحقیقات، گفته می‌شد که گروه خونی A نسبت به سایر گروه‌های خونی، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت است.
حالا با گذشت ۴ ماه از شیوع این بیماری در سراسر جهان و در حالی که تعداد مبتلایان به بیش از دو میلیون و ۱۶۰ هزار نفر رسیده، تحقیقات درباره مصونیت یا خطرپذیری گروه‌های خونی، به نتایج قطعی‌تری نزدیک شده هرچند که هنوز جامعه پزشکی بر این یافته‌ها مهر تایید صددرصدی نمی‌زند. بنا به نتایجی که تا امروز توسط محققانی در دانشگاه‌های معتبر جهان همچون دانشگاه ویرجینیا انجام شده، گروه‌های خونی از بابت قند‌ها و پروتئین‌های همراه با یکدیگر متفاوت هستند و همین تفاوت، به مصونیت یا استعدادپذیری گروه خونی در مقابل ویروس منجر می‌شود. با وجود این نتایج تحقیقات، جامعه پزشکی متفق است که «هیچ گروه خونی از ابتلا به بیماری‌های ویروسی و عفونی مصون نیست» و مسعود مردانی؛ عضو کمیته علمی مقابله با کرونا هم تاکید دارد که ارتباط بین گروه خونی و ابتلا به کووید ۱۹، هنوز در مرحله تحقیق و پژوهش است و با وجود ادعایی که چند روز قبل یک اپیدمیولوژیست در یک برنامه تلویزیونی داشت و نوید می‌داد که دارندگان گروه خونی O کمتر از باقی مردم در معرض خطر ابتلا به کووید ۱۹ هستند، اما همین دارندگان گروه خونی هم در صورت بی توجهی به خود مراقبتی یا مواجهه با یک مبتلای کووید ۱۹ و رعایت نکردن فاصله گذاری اجتماعی، حتما از آلودگی به ویروس کرونا در امان نخواهند بود.
کاهش ذخایر خون، همچنان یک مشکل جدی است
ظرف روز‌های اخیر، سخنگوی سازمان انتقال خون کشور ضمن فراخوان مجدد و جلب‌توجه شهروندان به ضرورت اهدای خون، یادآور شد: «بیشترین گروه خونی مورد نیاز در کشور، گروه‌های خونی منفی و به خصوص؛ گروه خونی O منفی است که می‌تواند به تمام گروه‌های خونی، اهدای خون داشته باشد. اولویت ما هم اهدای خون افراد دارای گروه خونی منفی و به ویژه O منفی است. در مجموع، ۱۰ درصد اهداکنندگان خون در کشور، دارای گروه‌های خونی منفی هستند و از مجموع این افراد، سه الی چهار درصد، دارای گروه خون O منفی هستند.» در حالی که بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و شرایط جوی و تغییرات آب و هوایی، برخلاف وقوع حوادث طبیعی، در کاهش آمار اهدای خون تاثیرگذار است، بنا بر اعلام سازمان انتقال خون، در سال ۱۳۹۸، به دنبال مراجعه دو میلیون و ۵۵۲ هزار نفر از هموطنان برای اهدای خون، دو میلیون و ۴۰۶ هزار واحد خون اهدا شده و حدود سه میلیون و ۵۲۵ هزار واحد خون و فرآورده‌های آن شامل گلبول قرمز فشرده‌شده، پلاکت و پلاسما در مراکز درمانی و بیمارستانی کشور توزیع شده است.
سخنگوی سازمان انتقال خون کشور که ظرف ماه‌های گذشته و در اوج سرمای هوا هشدار داده بود که ذخایر خونی کشور به دلیل افزایش بارش‌ها کاهش یافته و از هموطنان خواسته بود که نیازمندان خون را فراموش نکنند، از ابتدای شیوع کووید ۱۹ در کشور، هشدار‌های خود را پررنگ‌تر کرد چرا که به گفته حاجی بیگی، ترس از ابتلا به کووید ۱۹ در بسیاری استان‌ها و کاهش تردد شهروندان در سطح شهرها، کاهش جدی ذخایر خونی را رقم زده است. در حالی که به گفته حاجی‌بیگی، شاخص اهدای خون در ایران، ۲۴.۲ به ازای هر هزار نفر است، این مقام مسوول، ظرف روز‌های گذشته خبر داد که ۹ استان کشور با کاهش جدی ذخایر خونی مواجهند و در این هشدار گفت: «استان‌های سیستان و بلوچستان، مازندران، گیلان، فارس، خوزستان، کرمان، تهران، هرمزگان و بوشهر نیاز فوری به خون و فرآورده‌های خونی دارند و مردم، ضمن توجه به توصیه‌های مسوولان وزارت بهداشت درباره حذف تردد‌های ضروری، بدانند که اهدای خون یک کار ضروری است.»
از روز‌های آغازین سال جاری، کارآزمایی بالینی «پلاسما درمانی» برای مبتلایان کووید ۱۹ در بیمارستان‌های تهران و قم آغاز شد که به زعم مسوولان این طرح درمانی، نتایج کارآزمایی بالینی این طرح تا امروز هم موفقیت‌آمیز بوده است. نیمه فروردین ماه، فرمانده عملیات مقابله با کرونا در کلانشهر تهران از بهبودیافتگان کووید ۱۹ خواست که یک ماه پس از بهبودی، برای اهدای پلاسمای خون خود (به دلیل دارا بودن آنتی‌بادی ویروس کرونا) برای نجات باقی بیماران اقدام کنند. علیرضا زالی تاکید کرد با وجود آنکه پلاسما درمانی، از روش‌های مورد تایید سازمان غذا و داروی امریکاست، اما حتما تاثیرگذاری آن نیازمند مستندات بالینی بیشتر است تا به عنوان یک مداخله اثر بخش، در روند درمان مبتلایان به کار گرفته شود. بنا بر اخبار رسمی، ظرف روز‌های گذشته، تعدادی از بهبودیافتگان کووید ۱۹، ۵۰۰ سی‌سی از پلاسمای خون خود را برای کمک به بیماران اهدا کرده‌اند و طرح پلاسما درمانی که از نیمه اسفند ماه و به دنبال دریافت تاییدیه کمیته اخلاق و کمیته علمی مقابله با کرونا، به عنوان یک مطالعه بالینی در برخی شهرها آغاز شد حالا با استقبال بهبودیافتگان برای اهدای پلاسما مواجه شده است.
این مطالعه بالینی فعلا در بیمارستان‌های بقیه‌الله، لبافی‌نژاد، مسیح دانشوری و شهید بهشتی قم در حال اجراست و چند روز قبل هم حسن ابوالقاسمی؛ رییس اسبق سازمان انتقال خون و سرپرست طرح پلاسما درمانی کووید ۱۹، خبر داد که تاکنون۳۰۰ نفر از بهبودیافتگان کووید ۱۹، پلاسما اهدا کرده‌اند و نتیجه مطالعه بالینی پلاسما درمانی هم، کاهش ۴۰ درصدی مرگ مبتلایان کووید ۱۹ بوده است. در حالی که به گفته ابوالقاسمی، اجرای پلاسما درمانی برای درمان سارس و مرس (که از اعضای خانواده بزرگ ویروس کرونا هستند) و ابولا (بیماری ویروسی شایع در کشور‌های آفریقایی) موفقیت‌آمیز بوده، دیروز هم سازمان غذا و داروی امریکا؛ FDA از بهبودیافتگان کووید ۱۹ که حداقل، دو هفته از بهبودی کامل را سپری کرده‌اند، خواست که برای اهدای پلاسمای خود به مبتلایان تحت درمان کمک کنند و تاکید کرد که اهدای پلاسمای یک بهبود یافته کووید ۱۹، می‌تواند جان ۴ نفر از مبتلایان این بیماری نوپدید را نجات دهد.
