مدیر کل هنرهای نمایشی با حضور در برنامه «شهر فرنگ» تلویزیون از وضعیت تئاتر در این روزها گفت.
قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی با حضور در برنامه «شهر فرنگ» از «تئاتر در دوران کرونا»، هنرمندان آسیب‌دیده و بسته حمایتی دولت گفت.
نیاز به زمانی حداقل دو ماهه بعد از اجازه بازگشایی برای روی صحنه رفتن تئاتر
قادر آشنا با اشاره به پرخطر بودن تئاتر در دسته‌بندی‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا و قرار داشتن آن در آخرین مرحله بازگشایی‌ها، گفت: در این زمینه جلساتی با نمایندگان روسای انجمن‌های هنرهای نمایشی کشور، مدیرعامل و تعدادی از اعضای هیئت‌مدیره خانه تئاتر و همچین صنف تماشاخانه‌های خصوصی برای دستیابی به یک راهکار مناسب و منطقی جهت بازگشایی و راه‌اندازی مجدد سالن‌های نمایش برگزار کرده‌ایم.
او افزود: در این رابطه دو موضوع مهم دغدغه اصلی برگزارکنندگان تئاتر و صاحبان سالن‌های نمایش است. نخست فراهم کردن ضوابط و مسائل بهداشتی به هنگام بازگشایی سالن‌های نمایش و دیگری استقبال یا عدم استقبال مردمی. به همین دلیل پیشنهادات ما که بخشی از آن تقدیم دولت شد و در خصوص بخش دیگر آن در حال جمع‌بندی هستیم این است که نمی‌توان برای همه مناطق کشور برنامه‌ای واحد اجرا کرد. ما بی‌صبرانه منتظر صدور مجوز از سرگیری فعالیت‌ها در حوزه نمایشی هستیم اما این به آن معنی نیست که از زمان آغاز فعالیت‌های نمایشی بتوان نمایش اجرا کرد چرا که به دلیل دوری هنرمندان از صحنه، حداقل یک و نیم تا دو ماه زمان برای تمرین، دکوربندی و احیای مجدد سالن‌ها نیاز است تا بتوان محیطی امن برای تماشاچیان و هنرمندان فراهم کنیم. امیدوارم در هفته آینده جلسه‌ای با ستاد ملی کرونا برگزار شود و هر زمان این ستاد به ما اجازه فعالیت داد ما هم متناسب با سناریوهایی که برای خود چیده‌ایم برنامه‌هایمان را آغاز خواهیم کرد.
او ادامه داد: ما بر این نکته تاکید داریم که دولت باید برای ضدعفونی سالن‌ها به مدد گروه‌ها بیاید. ما گاهی اوقات شاهد اجرای سه یا چهار نمایش به صورت پیوسته در یک سالن بودیم و طبیعتا دیگر نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم و باید یک ساعت و نیم تا دو ساعت میان هر اجرا فاصله بیندازیم تا سالن ضدعفونی شود. از آن سو معتقدیم اگر بناست گروه‌ها کارشان را با ۵۰ یا ۷۰ درصد صندلی‌ها آغاز کنند دولت باید برای ظرفیت خالی‌مانده فکری کند. هنر تئاتر به لحاظ توان ضعیف است و باید کمکش کرد.
آشنا در مورد بسته‌های حمایتی دولت برای اهالی تئاتر گفت: دولت اعلام کرد بنا دارد از مشاغل آسیب‌دیده حمایت کند و حوزه فرهنگ و هنر نیز جزو مشاغلی است که مدنظر دولت بوده و هست و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین ایشان نیز به جد پیگیر این اتفاق هستند. ما در اداره‌کل هنرهای نمایشی دو دسته تقسیم‌بندی کردیم و جناب آقای اتابک نادری مسئول مستقیم این کار شدند. دسته اول نمایش‌هایی بودند که مجوز گرفتند و دسته دوم نمایش‌هایی که مجوز نگرفتند. آن‌هایی که مجوز گرفتند دو دسته‌اند. مجوز گرفتند و اجرا کردند و در میانه اجرا متوقف شدند یا مجوز گرفتند اما فرصت اجرا نیافتند. ما این آثار را رصد کردیم. در شهر تهران در فاصله اسفند تا اردیبهشت ۲۰۲ نمایش یا در حال اجرا بودند و یا مجوز گرفته بودند که در ۹۴ سالن نمایشی اعم از سالن‌های دولتی و تماشاخانه‌های خصوصی اجرا می‌شدند یا قرار بود اجرا شوند. جمع عوامل اجرا دو هزار و ۱۰۰ نفر بودند یا در خصوص تئاتر خیابانی که اوج کارشان فروردین و اردیبهشت بود و متوقف شد. جمع بیکاران در عرصه نمایش حدودا چهار هزار نفرند که علی‌القاعده باید حمایت شوند. ما این‌ها را رصد کرده‌ایم و آماده‌ایم از بسته حمایتی دولت ضرر و زیان ناشی از تعطیلی کارها را بپردازیم. به این معنا که به محض این که دولت مبلغی را که قول آن داده شده است تخصیص داد ما نیز کارهای مربوطه را انجام می‌دهیم.
آشنا در خصوص استان‌ها تصریح کرد: ما از استان‌ها خواهش کردیم در پرتال سایت ایران‌تئاتر در آیکون مربوطه ثبت‌نام کنند و برای این کار تا پایان هفته آینده فرصت دارند. بهترین مرجع در این میان نیز شورای ارزشیابی و نظارت است که می‌داند چه مجوزهایی صادر کرده است.
استقبال و حمایت از شغل شناخته شدن تئاتر و مشمول بیمه بیکاری شدن اهالی آن
او درباره بحث بیمه افزود: در خصوص بیمه دو نکته مطرح است. یکی بیمه تامین اجتماعی است که کل این فرآیند یا توسط اداره‌کل هنرهای نمایشی یا ادارات کل استان‌ها یا با واسطه، از طریق همکاری صندوق اعتباری هنر انجام و اسامی برای آن‌ها ارسال می‌شود. در عرصه نمایش تاکنون ۱۲ هزار و ۳۲ نفر به صندوق اعتباری هنر معرفی شده‌اند و از این ۱۲ هزار و ۳۲ نفر، ۱۰ هزار و ۸۴۱ نفر عضو فعال هستند و تا به حال نزدیک به شش هزار نفر از بیمه تامین اجتماعی برخوردار شده‌اند. بیمه تامین اجتماعی با بیمه بیکاری متفاوت است. در خصوص بیمه تامین اجتماعی، افراد عضو صندوق می‌شوند و صندوق آن‌ها را برای برخورداری از بیمه معرفی می‌کند که خود شرایطی دارد. کارگردانان، نویسندگان، بازیگران و… باید از شرایطی برخوردار باشند از جمله حداقل و حداکثر سطح تحصیلات و میزان کاری که انجام داده‌اند.
او ادامه داد: اما آن‌چه دوستان به دنبالش هستند این است که تئاتر در وزارت کار به عنوان شغل تلقی شود که اگر شغل به حساب آید در صورت بیکاری مشمول بیمه بیکاری می‌شود. این بحثی قدیمی است و باید در مورد آن به جمع‌بندی رسید. آیا نمایشنامه‌نویسی که در خانه‌اش نمایشنامه می‌نویسد کارش شغل تلقی می‌شود یا نمی‌شود؟ آیا زمانی که نمایشنامه‌اش اجرا شود کارش شغل تلقی می‌شود؟ آیا خودش باید نمایشنامه‌اش را اجرا کند یا باید کارفرما داشته باشد؟ این‌ها همگی مباحثی است که باید در خصوص‌شان صحبت کرد و ما به عنوان اداره‌کل هنرهای نمایشی از آن استقبال و حمایت می‌کنیم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز از این موضوع حمایت می‌کند که تئاتر به عنوان شغل تلقی شود تا در چنین شرایطی کسانی که بیکار شده‌اند بتوانند بیمه بیکاری بگیرند. چون زمانی که بیمه بیکاری نمی‌گیرند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با استفاده از بودجه اندکی که در اختیار دارد از آن‌ها حمایت کند و همان پولی که قرار است در طول سال صرف حمایت از اجرا شود را برای این کار مصرف کند.
تعیین تکلیف جشنواره‌ها تا پایان اردیبهشت
آشنا در خصوص وضعیت جشنواره‌های پیش رو و از جمله جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز گفت: باور من این است که برخی جشنواره‌ها باید ادغام شوند. برخی از جشنواره‌ها فربه شده‌اند و باید تخصصی‌تر شوند. من به جداول وسیع و مطولی که می‌خواهند از این طریق اهمیت کارشان را القا کنند معتقد نیستم. تاکنون حداقل طی شش جلسه در خصوص جشنواره تئاتر فجر و سایر جشنواره‌ها و ادغام آن‌ها صحبت کرده‌ایم. در این خصوص قطعا تا پایان اردیبهشت به جمع‌بندی خواهیم رسید و نتیجه آن را که احتمالا کم شدن تعداد جشنواره‌هاست اعلام خواهیم کرد. من در خصوص کم کردن عِده و عُده، برنامه‌هایی دارم که ان‌شاالله اعلام خواهم کرد.
چگونگی حمایت از اهالی نمایش
آشنا در خصوص شیوه‌های حمایتی بعد از صدور اجازه بازگشایی سالن‌های نمایش توضیح داد: ما باید به حفظ جان آدم‌ها دقت و مباحث بهداشتی را لحاظ کنیم. در صورت بازگشایی، مباحثی از جمله کاهش قیمت بلیت برای افزایش استقبال مطرح می‌شود که من معتقدم می‌توان با قیمت بلیت فعلی پیش رفت و ما به عنوان دولت تا آن جایی که برایمان میسر است و می‌شود از اجراها حمایت کنیم. به عنوان مثال بخشی از این حمایت حذف درصدی است که سالن‌های دولتی از گیشه آثار نمایشی دریافت می‌کردند. ما چهار، پنج گزینه دیگر نیز مدنظر داریم و منتظر اعلام مبلغ بسته حمایتی هستیم تا متناسب با آن حمایت‌هایی را انجام دهیم.
او در خصوص دیگر گزینه‌ها ادامه داد: در خوشبینانه‌ترین حالت، سالن‌های تئاتر بازگشایی می‌شوند و کار خود را انجام می‌دهند که تقریبا محال است. در حالت دوم سالن‌ها باز می‌شوند و تعدادی از صندلی‌هایشان خالی می‌ماند، یعنی الزاما باید خالی بماند و ما به عنوان دولت باید بخشی از آن را جبران کنیم. این جبران یا در بودجه حمایتی دولت لحاظ می‌شود یا ما باید از بودجه‌ای که در اداره‌کل در اختیارمان است استفاده کنیم. اگر به سمت راه حل دوم برویم یا ناچاریم از رویدادهای هزینه‌بر بکاهیم یا در هم ادغامشان کنیم. راه حل بعدی کمک گرفتن از سایر دستگاه‌هاست و جذب اسپانسر که در حال بررسی آن هستیم.
نظر مدیرکل هنرهای نمایشی نسبت به تئاتر آنلاین
آشنا در خصوص اجرای آنلاین تئاتر نیز گفت: من قبول دارم که تئاتر هنری زنده است و علی‌القاعده روحی که در اجرای آن در سالن وجود دارد در فضای مجازی نیست اما زمانی که کرونا چنین فضایی را برای ما ایجاد کرده است آیا باید تسلیم آن شویم؟ نه! باید راهکارهای جدیدی را بیابیم که قطعا یکی از آن‌ها فضای مجازی است و اتفاقا در بعضی کشورها پیش از کرونا نیز تجربه شده است و من به همین منظور طی حکمی به آقای امیری از ایشان خواستم با توجه به توان هنرمندان و ظرفیت‌های فضای مجازی در این خصوص به جمع‌بندی برسند و تاکنون جلسات متعددی برگزار کرده‌اند. فضای مجازی در کنار اجرای زنده تئاتر، هم به گسترش دامنه آن کمک می‌کند و هم به اقتصاد آن و از نظر ما بسیار پسندیده است که یک اجرای سالنی توسط عده بیشتری و در سراسر کشور دیده شود. این امکان یا می‌تواند به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار بگیرد یا همراه با درآمدزایی باشد. طبیعی است که برخی هنرمندان در این خصوص مقاومت‌هایی داشته باشند اما باید با واقعیت‌ها زندگی و به این مسئله توجه کرد که ممکن است وضعیت فعلی طولانی مدت شود.
درخواست از شهرداری برای توجه بیشتر به اهالی تئاتر
او در خصوص تبلیغات تئاتر و نقش شهرداری در این میان گفت: تبلیغات محیطی حتما نیازمند کمک شهرداری است و من از همین جا از دوستان عزیزمان در شهرداری تقاضا می‌کنم در این خصوص به ما کمک کنند. هنرمندان تئاتر شریفند و نجیب و در شرایط کنونی همه باید دست به دست دهیم تا هنر تئاتر رونق بگیرد. شهرداری هم قطعا نیاز به درآمدزایی دارد اما این درآمد را می‌تواند از نهادهای اقتصادی کسب و نهادهای هنری را برای مدتی معاف کند.
آیا امکان رسیدن سالن‌های تئاتر به درآمدزایی وجود دارد؟
آشنا در پاسخ به این سوال که امکان رسیدن سالن‌های تئاتر به درآمدزایی را چه میزان می‌بیند، گفت: بودجه تئاتر در کل بسیار ضعیف است. من در سال ۷۶، ۷۷ زمانی که معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران بودم گفتم نگاه طفیلی به فرهنگ خطرناک است و گفتم این بودجه اندک برای حوزه هنر بسیار ناچیز است و ره به جایی نخواهد برد. ما باید تلاش کنیم بودجه تئاتر افزایش پیدا کند. من قول داده‌ام زمانی که بودجه‌مان تخصیص پیدا کند آن را در زیرشاخه‌هایش تقسیم‌بندی و حتما اعلام کنم. کما این که در سال ۹۱ و ۹۲ که در اداره‌کل هنرهای نمایشی بودم این کار را انجام دادم. آیا ما می‌توانیم سالن‌های‌مان را به درآمدزایی برسانیم؟ در یک نگاه بله! آیا ما باید بیاییم فشار را روی گروه بگذاریم و از بلیت‌فروشی پول دربیاوریم؟ خیر چون بخشی از هنر فاخرمان زمین خواهد خورد. ما باید به عنوان دولت از این هنر حمایت کنیم. چه کار باید کنیم که به درآمدزایی برسیم؟ باید به راه‌های دیگری غیر از فروش بلیت فکر کرد. راهی غیر از این که بگوییم شما باید روی پای خودتان بایستید. ما باید نهادهای اقتصادی و فرهنگی را به مدد تئاتر بیاوریم و این شدنی است. من خوشبختانه در همین دنیای وانفسا در جای قبلی که بودم این کار را انجام دادم.
او ادامه داد: چراغ اماکن دولتی ما مانند تئاترشهر که پیشانی و پیشقراول تئاتر کشور و در دنیا شناخته شده است هیچ‌گاه نباید خاموش شود و نباید کارهایی در آن روی صحنه برود که به هر شیوه‌ای تماشاگر را به خود جذب می‌کند. این نماد باید بماند و به جهت‌دهی تئاتر کشور بپردازد و این امری است که در همه دنیا پذیرفته شده است.
اهالی تئاتر استان‌ها نگران نباشند
آشنا در خصوص آن‌چه ادغام انجمن هنرهای نمایشی کشور خوانده می‌شود، گفت: من اگر بنا باشد از جایی حمایت کنم این حمایت قطعا متوجه تئاتر استان‌ها خواهد بود چون می‌دانم ظرفیت بسیار بالاست و امکانات بسیار ناچیز. انجمن هنرهای نمایشی قرار است در استان‌ها دوام و قوام بیابند و این دوام و قوام جز با ثبت گروه‌های نمایشی میسر نمی‌شود. دوستان در تئاتر استان‌ها نگران نباشند و مطمئن باشند تصویب هر آیین‌نامه‌ای با رای و نظر نمایندگان آن‌ها صورت خواهد گرفت. نکته‌ای که در خصوص ادغام باید به آن اشاره کنم این است که نظر و هدف دولت این بود که موسسات وابسته به وزارتخانه‌ها کوچک‌سازی شوند و الان این گونه نیست که بگوییم انجمن هنرهای نمایشی با چیزی ادغام شده است بلکه در دست مطالعه است. البته که به شما قول می‌دهم اگر احساس کنم حمایت از انجمن هنرهای نمایشی استان‌ها و تئاتر استان‌ها کمتر از میزانی شده است که من مسئولیت اداره‌کل هنرهای نمایشی را پذیرفتم، یک روز هم به کارم ادامه نخواهم داد.
