فیلم‌های پلیسی با موضوعات مختلفی که دارند در سراسر جهان طرفداران و مخاطبان بسیاری دارند. متأسفانه طی دهه‌های گذشته در سینما و تلویزیون ایران تولید حرفه‌ای این گونه آثار بسیار کمرنگ بوده و تولیدات انگشت شماری در این زمینه وجود داشته است.
مؤسسه فرهنگی هنری «ناجی هنر» به‌عنوان مجرایی مهم برای تولید فیلم‌ها و مجموعه‌های پلیسی است از زمان شروع فعالیت خود با فراز و فرودهایی همراه بوده است.
با فرارسیدن هفته گرامیداشت نیروی انتظامی در سال جاری، مؤسسه فرهنگی هنری ناجی هنر تعدادی از تولیدات جدید خود را از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌کند. به این بهانه با مجتبی رشوند که کمتر از ۲ سال است به عنوان مدیرعامل مؤسسه فرهنگی هنری ناجی هنر فعالیت می‌کند، گفت‌وگویی درباره برنامه‌ها و راهکارهای این مؤسسه برای پررنگ شدن تولید فیلم‌ها و مجموعه‌های پلیسی تدارک دیدیم.
****
* بسیاری از هنرمندان معتقدند که تولید فیلم با موضوع پلیس و فعالیت‌های آن با محدودیت‌های زیادی مواجه می‌شود و امکان تولید یک اثر حرفه‌ای را از بین می‌برد. نگاه شما در ناجی هنر چگونه است و آیا قائل به این محدودیت‌ها هستید؟
ما محدودیت نداریم، وقتی به سریال «سال‌های دور از خانه» مجوز دادیم با اینکه خیلی فشار داخلی وجود داشت که ممکن است برداشت شود شخصیت هادی کاظمی در این سریال یک پلیس واقعی است در صورتیکه نقشی که بازی می‌کرد یک پلیس قلابی بود. ما به صورت جدی پشت این ماجرا ایستادیم.
اینکه بگویند ناجی هنر محدودیت ایجاد می‌کند، اینگونه نیست. الان هم نویسندگان متعددی به مراجعه می‌کنند و ما بستر این را که با واقعیت‌های پلیس آشنا شوند فراهم می‌کنیم اما نمی‌دانم چرا لجبازی در یک عده خاص وجود دارد که مدام می‌خواهند ابعاد منفی پلیس را نشان بدهند، ما می‌گوییم ابتدا ابعاد مثبت پلیس را نشان دهید و بعد به منفی‌ها نیز بپردازید.
وقتی به سریال «سال‌های دور از خانه» مجوز دادیم با اینکه خیلی فشار داخلی وجود داشت که ممکن است برداشت شود شخصیت هادی کاظمی در این سریال یک پلیس واقعی است در صورتیکه نقشی که بازی می‌کرد یک پلیس قلابی بود. ما به صورت جدی پشت این ماجرا ایستادیمواقعاً غلبه اشتباه به نسبت زحمت‌ها و حجم کار پلیس چند درصد است؟ در همه جای دنیا پلیس نهایتاً ۲ یا ۳ مأموریت دارد ولی در ایران پلیس بیش از ۲۳ مأموریت دارد.
رابطه تعاملی ما با جامعه سینما الان در بهترین شکل ممکن پیش می‌رود. ما هر روز متعدد مراجعه کننده داریم که به آنها مشاوره رایگان می‌دهیم و با مأموریت‌های پلیس آشنا می‌کنیم.
شاید در مقطعی در ناجی هنر به دلایلی ایجاد محدودیت برای ساخت فیلم‌های پلیسی وجود داشته ولی الان به هیچ‌وجه اینگونه نیست. ما از پروژه‌های دانشجویی و کار اولی‌ها حمایت می‌کنیم.
* چرا فیلم‌های پلیسی ما هنوز نتوانسته جایگاه درستی را به خود اختصاص دهد؟ در طول سال اصولاً شاهد تولیدات سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی حرفه‌ای در این زمینه که بتوانند برای مخاطب تأثیرگذار باشند، نیستیم.
شاید در ۲۰ سال گذشته توقعی که از مؤسسه ناجی هنر وجود داشته برآورده نشده است اما هزینه تولید فیلم‌های پلیسی زیاد است و پلیس به تنهایی نمی‌تواند تولیدات سینمایی و تلویزیونی داشته باشد. یقیناً با محدودیت‌هایی که در منابع مالی وجود دارد امکان این وجود ندارد که در سراسر سال به تولید اثر بپردازیم. جامعه فیلمساز ما چقدر دغدغه کمک به فرهنگ‌سازی هم در سازمان پلیس و هم در سطح جامعه را دارد؟ فیلم پلیسی صرفاً فیلمی نیست که پر از سکانس‌های اکشن باشد بلکه فیلم پلیسی گاهاً ارائه طریق، پیشگیری و به مخاطب آموزش ضمنی می‌دهد.
البته ما سعی کردیم خلاء تولیدات پلیسی در طول سال را پر کنیم از این رو یک سریال ۳۶ قسمتی را با مشارکت سازمان صدا و سیما در دست ساخت داریم. این روزها استقبال مخاطبان از آثار شبکه نمایش خانگی بیشتر شده به همین خاطر تولید ۳ سریال برای شبکه نمایش خانگی را در برنامه‌های فعالیت‌های خود داریم.
نکته‌ای که از نظر مخاطب خیلی ریزبینانه و موشکافانه مورد توجه قرار می‌گیرد این است که ما چقدر از شعارزدگی فاصله بگیریم. این شعارزدگی باعث می‌شود آثار موردپسند مخاطب قرار نگیرد. ما امسال پلیس را در تمام فیلم‌هایی که تولید کردیم، واقعی نشان دادیم؛ پلیس موجودی متافیزیکی و خارق‌العاده نیست بلکه پلیس خسته می‌شود، مستأجر است و هزار دغدغه شخصی دارد.
فاصله گرفتن از شعارزدگی مدنظر ما است. ۳ سال است که هوشمندسازی در دستور کار پلیس قرار گرفته است و کشف علمی جرم در پلیس اتفاق می‌افتد و از خیلی جهات در رتبه‌های بالای جهان در حوزه پلیس قرار داریم اما نباید یک واقعیت را هم فراموش کنیم که جامعه ما در تمام زمینه‌ها نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.
* وقتی با فیلمسازها صحبت می‌کنیم به این موضوع اشاره می‌کنند به دلیل محدودیت‌ها که ایجاد می‌شود و نظارت‌هایی که انجام می‌شود، اثر به سمت شعارزدگی می‌رود. شما می‌فرمایید که محدودیتی وجود ندارد اما از سوی دیگر هنرمندان می‌گویند که وجود دارد و همین موضوع با شعاری شدن اثر می‌شود. چه برنامه‌ای برای تعامل بیشتر با هنرمندان فیلمساز دارید؟
مؤسسه ناجی هنر به‌عنوان یک مفصل بین جامعه فیلمساز و پلیس است و کارمان خیلی سخت است که بتوانیم هر ۲ طرف را متقاعد کنیم. طی ۱۸ ماهی که در ناجی هنر حضور دارم، ۱۵ فیلم پلیسی ساخته‌ایم که بیش از ۶۰ درصدشان استاندارد سینمایی دارند. هدف ما حمایت از جامعه جوان فیلمساز است که مستعد هستند اما امکان فعالیت برای شان وجود ندارد و از این عزیزان استفاده کردیم. ۷ گروه فیلمساز در سال گذشته و ۸ گروه در سال جاری درگیر فیلمسازی شده‌اند که این خون تازه‌ای به فیلمسازی ما تزریق کرده است.
ما اصلاً اصرار نداریم پلیس را بی‌عیب و بی‌نقص نشان دهیم ولی نکته ما این است که چقدر در انعکاس زحمات پلیس فعالیت شده است؟ آیا باید اجازه داد هر آنچه عیب است نشان داده شود؟ما اصلاً اصرار نداریم پلیس را بی‌عیب و بی‌نقص نشان دهیم ولی نکته ما این است که چقدر در انعکاس زحمات پلیس فعالیت شده است؟ آیا باید اجازه داد هر آنچه عیب است نشان داده شود؟ غلبه این اشکال نسبت به تمام نقاط مثبت و زحمت‌های پلیس چقدر است؟
ما در حال حاضر هیچ مشکلی با هیچیک از فیلمسازان نداریم و به جای اینکه پیشنهادات آنها را نپذیریم و با آنها جدل کنیم، پیشنهاد اتمان را ارائه می‌دهیم تا کار بهتر شود و آنها نیز می‌پذیرند. به زودی آثار پلیسی خیلی پررنگ و برجسته می‌شود. این رویکرد ما یکسال و نیم است که شکل گرفته و واقعاً جهش قابل توجهی داشته‌ایم؛ از ساخت ۱۵ فیلم، ساخت چند سریال برای تلویزیون و شبکه نمایش خانگی و همچنین حضور با یک فیلم سینمایی از تولیدات ناجی هنر در جشنواره فیلم فجر.
این را قبول ندارم که گروه‌ها را مجبور می‌کنیم تا پلیس را خوب نشان دهند ولی نمی‌پذیریم که به پلیس توهین بشود یا یک اشکال کوچک به شکلی بزرگنمایی شود که زحمت‌های یک خانواده چندصد هزار نفری زیر سؤال برود. نمی‌شود زحمت‌های یک جامعه بزرگ را با یک ذهنیت یا خاطره شخصی زیر سؤال برد البته شاید این مشکل به خود سیستم هم بر می‌گردد که نتوانسته نقاط مثبت را به طرز درستی به فیلمساز منعکس کند و به سمت شعارزدگی رفته و این شعارزدگی باعث فاصله گرفتن فیلمسازان شده است.
در ناجی هنر باز است و هر کس منتقد است بیاید و نقدش را می‌شنویم و هر کس پیشنهادی دارد می‌شنویم. تمام تلاشمان را کردیم که از شعارزدگی فاصله بگیریم اما این مفصل هم تا حدی توان دارد که این ارتباط را به شکل صحیح بین پلیس و جامعه هنری برقرار کند.
* نگاهی که در نیروی انتظامی وجود دارد با نگاهی که در جامعه هنری وجود دارد مدتهاست که نتوانسته به نقاط مشترک برسد. بخشی از تولیدات می‌تواند بر اساس ارائه نقطه نظرات و نگاه نیروی انتظامی و پلیس ساخته شود اما باید هنرمندان نیز آزاد باشند تا با نگاه خود نیز به تولید اثر بپردازند. نگاهی که در نیروی انتظامی وجود داشته این است که پلیس باید تمام و کمال مثبت باشد در حالی که هنرمند نگاهش اینگونه نیست. متأسفانه طی ۲ دهه گذشته تلاشی برای اینکه تعامل درستی بین این ۲ نگاه شکل بگیرد انجام نشده است. شما چه برنامه‌ای برای شکل‌گیری ارتباط بین این ۲ نگاه دارید؟
از زمان حضورم در ناجی هنر ۲ بار به خانه سینما رفتیم و یک بار هم مدیرعامل خانه سینما در ناجی هنر حضور پیدا کرد تا ارتباط با فیلمسازان و اهالی سینما بیشتر شود. برنامه‌ریزی کردیم تا هر ماه یک بار یکی از افسران زبده آگاهی در خانه سینما حضور پیدا کند و خاطره گویی کند تا به فیلمسازان ایده ارائه دهد که متأسفانه شیوع ویروس کرونا این برنامه عملی نشد.
* جای این دست فعالیت‌ها کم بوده و اینگونه برنامه‌ها و برنامه‌های پژوهشی می‌تواند تأثیر بسزایی در شکل‌گیری تولیدات قابل توجه داشته باشد.
ما منتظریم که جامعه سینما پیش ما بیایند. ما خانه تولید جوان تشکیل دادیم تا از جوان‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند حمایت کنیم. به جامعه سینما ثابت شده که ما طی ۲ سال گذشته با هیچ شخص خاصی کار نمی‌بندیم و صرفاً با کسی که توان تخصصی دارد، همکاری می‌کنیم.
ما آماده‌ایم تا با همه فعالان صنوف هنری به ویژه حوزه فیلمسازی تعامل داشته باشیم و اگر مشکلی وجود دارد مرتفع کنیم. ما واقعاً از وضعیتی که بخواهیم دیگران را اذیت کنیم که چیزی که ما می‌خواهیم بسازید، فاصله گرفته‌ایم ولی قرار هم نیست پاسخ سلیقه افراد را بدهیمجلسات متعددی با تهیه کنندگان، کارگردان‌ها و حتی بازیگران داشتم. مطمئنم اگر عزیزان هنرمند با فعالان پلیس از نزدیک گفتگو کنند و با فعالیت آنها به درستی آشنا شوند، نگاه درست شکل می‌گیرد. ما آماده‌ایم تا با همه فعالان صنوف هنری به ویژه حوزه فیلمسازی تعامل داشته باشیم و اگر مشکلی وجود دارد مرتفع کنیم. ما واقعاً از وضعیتی که بخواهیم دیگران را اذیت کنیم که چیزی که ما می‌خواهیم بسازید، فاصله گرفته‌ایم ولی قرار هم نیست پاسخ سلیقه افراد را بدهیم.
* تعامل‌تان با صداوسیما تا چه اندازه است؟ درست است که در هفته گرامیداشت نیروی انتظامی تولیدات ناجی هنر از تلویزیون پخش می‌شوند اما همواره تعامل میان ناجی هنر و سازمان صدا و سیما اوج و فرودهایی داشته است.
الان که در بالاترین سطح همکاری قرار داریم. بزرگترین انتظاری که از صدا و سیما داریم این است که به عنوان بزرگترین دانشگاه فرهنگ‌ساز کشور دغدغه‌مند باشد و ما هم آماده‌ایم تا سریال‌های قابل توجهی بسازیم که در ذهن مخاطب جای بگیرد. ساختن آثار پلیسی نه صرفاً اکشن و مهیج می‌تواند در زمینه فرهنگ‌سازی و پیشگیری بسیار مؤثر باشد.
خواهشم از جامعه فیلمسازی این است که قبل از نوشتن یک اثر پلیسی پیش ما بیایند که ارتباط آنها را با نیروهای زبده پلیس برقرار کنیم تا پای صحبت‌ها و تجربیات آنها بنشینند. مطمئنم اگر این اتفاق بیفتد نگاه هنرمندان فیلمساز تغییر می‌کند.
این واقعیت را هم نادیده نگیریم که به عنوان مثال طی ۱۰ سال گذشته کدام فیلم حرفه‌ای بابت قدردانی از زحمات و تلاش‌های پلیس ساخته شده که واقعیت فعالیت این عزیزان را نشان دهد؟ ما اگر اعتماد جامعه به پلیس را بگیریم، اعتماد بچه‌ها و نسل آینده را از پلیس سلب می‌کنیم.
* تا چه حد پای تأیید و مجوزی که می‌دهید، می‌ایستید؟
اگر تاییدیه بدهیم پای آن می‌ایستیم.
* اگر فشار بالادستی باشد باز هم می‌ایستید؟
چون الان تعامل بسیار خوبی داریم فشاری وجود ندارد. ما در شورا افراد متخصص و بادانشی در زمینه فیلمسازی و سینما داریم که برای تولید آثار با هنرمندان تعامل بسیار خوبی دارند. ما صد در صد پای مجوزی که می‌دهیم می‌ایستیم اما واقعاً مواردی داشتیم که با برخی افراد تعامل بالایی داشتیم و امکانات در اختیارشان گذاشتیم اما بی اخلاقی کردند.
ما پای حرف و مجوزمان می‌ایستیم ولی از سوی دیگر هم باید پای حرف و قول شان بایستند و بی اخلاقی نکنند، آنچه را که بدون اجبار با هم توافق هنرمندانه کرده‌ایم، رعایت کنند.
