یکی از بیماری‌های که امروزه اکثر مردم با آن سر و کار دارند و از آن رنج می‌برند فشار خون بالاست که گاه به علت بی‌نشانه بودن آن در مراحل اولیه به «بیماری خاموش» نیز شهرت یافته است. در ایران نیز یک سوم جمعیت کشور مبتلا به فشارخون بالا هستند. مرگ سالانه ۳۳ هزار ایرانی زیر ۵۵ سال به دلیل سکته های قلبی و مغزی عمدتا ناشی از فشار خون بالاست.
نیمی از جمعیت ایران با رسیدن به سن ۵۵ سالگی مبتلا به فشار خون بالا می شوند بنابراین همه افراد باید از سن ۳۵ سالگی فشار خون خود را چک کنند . اندازه گیری فشار خون باید اساسا هر ماه یا دست کم هر دو – سه ماه انجام شود و در این بین ، افراد مشکوک به فشار خون بالا در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان قرار گیرند.
از آنجا که فشار خون بالا اغلب با علایم همراه نیست بسیاری از افراد آن را نگران کننده نمی‌دانند، درحالی که این بیماری می‌تواند خطرات بسیار بالایی برای بیمار ایجاد کند. این بیماری می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی،سکته مغزی، دیابت، بیماری های کلیوی، کاهش بینایی و سندرم سوخت‌وسازی و گاهی مرگ را افزایش دهد. برای اینکه اطلاعات کاملی درباره این بیماری بدست آورید، با ما همراه باشید.
فشار خون چیست؟
فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می‌رود. فشار خون بالا گاهی کشنده بی‌سر و صدا نامیده می‌شود، زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا هیچ علامتی ندارد.
فشارخون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد فشار جریان خون به علل مختلف، به میزان خطرناکی در سرخرگ‌ها افزایش یابد. به عبارت ساده تر، تولید فشار بیش از حد، باعث وارد آمدن فشار به خود قلب و عروق می شود. این حالت در بلند مدت می‌تواند باعث نارسایی قلبی و یا پاره شدن یکی از سرخرگ ها شود.
عوامل خطر ابتلا به فشار خون بالا
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران عوامل متعددی را در ابتلای فرد به بیماری فشار خون موثر دانست که از آن جمله مصرف بالای نمک، بی تحرکی یا عدم تحرک کافی، اضافه وزن و چاقی، چربی خون بالا، مصرف الکل، رژیم غذایی، پشت میزنشینی، منطقه محل سکونت،مصرف قرصهای ضد حاملگی، سبک زندگی، ژنتیک، آلودگی هوا ، استرس و فشارهای ناشی از آن و حتی برخی عوامل موثر در فرایند رشد جنین و دوران کودکی هستند.
علائم فشار خون
اگر فشار خون شما بسیار بالا باشد، علائم خاصی وجود دارد که باید مراقب آنها باشید؛ از جمله:
- سردرد‌های شدید
- خون دماغ
- خستگی یا گیجی
- مشکلات بینایی
- درد قفسه سینه
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب نامنظم
- خون در ادرار
- احساس تپش در سینه، گردن یا گوش‌ها
درمان‌های خانگی برای کنترل فشار خون بالا
رژیم مناسب فشار خون را دنبال کنید
پیروی از رژیم‌های غذایی برای جلوگیری از فشار خون بالا (DASH) می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. رژیم غذایی DASH شامل:
- خوردن میوه، سبزیجات و غلات کامل
- خوردن لبنیات کم چرب، گوشت بدون چربی، ماهی و آجیل
- کنار گذاشتن چربی‌های اشباع، مانند غذاهای فرآوری شده، لبنیات پرچرب و گوشت‌های چرب
- کاهش دسرها و نوشیدنی‌های قنددار
نمکدان را کنار بگذارید
شاید برای کنترل فشار خون هیچ چیز حیاتی‌تر از به حداقل رساندن میزان مصرف سدیم نیست. متخصصان توصیه می‌کنند که میزان سدیم مصرفی خود را بین ۱۵۰۰ تا ۲۳۰۰ میلی گرم در روز محدود کنید. این مقدار نزدیک به یک قاشق چای‌خوری نمک است. بهتر است برای کاهش سدیم در رژیم غذایی خود، نمکدان را از میز غذای خود حذف کنید. از گیاهان و ادویه‌ها برای افزودن عطر و طعم استفاده کنید. غذاهای فرآوری شده مملو از سدیم هستند، آنها را به حداقل برسانید. هنگام خرید، برچسب‌های روی مواد غذایی را بخوانید و در صورت امکان گزینه‌های کم سدیم را انتخاب کنید.
تمرین کنید
روزانه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش و تمرین، بخش مهمی از یک زندگی سالم است. ورزش روزانه علاوه بر اینکه به کاهش فشار خون کمک می‌کند، به روحیه، قدرت بدنی و تعادل شما نیز یاری می‌رساند و همچنین خطر ابتلا به دیابت و سایر انواع بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
وزن اضافی خود را کم کنید
وزن بالا و فشار خون دست به دست هم می‌دهند. چربی اضافی دور کمر، بسیار دردسرساز است. چربی این ناحیه، اعضای مختلف شکم را احاطه می‌کند و مشکلات جسمی بسیاری از جمله فشار خون بالا را با خود می‌آورد.
اعتیاد به نیکوتین را برطرف کنید
هر سیگاری که می‌کشید، به طور موقت تا چند دقیقه فشار خون شما را افزایش می‌دهد. اگر سیگاری باشید، فشار خون شما می‌تواند برای مدت طولانی افزایش یابد. تحقیقات می‌گوید، افرادی که فشار خون بالا دارند و سیگار می‌کشند بیشتر در معرض خطر حمله قلبی و سکته هستند. فراموش نکنید که در معرض دود سیگار بودن نیز شما را با خطر افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی مواجه می‌کند.
کمتر استرس داشته باشید
در دنیای پر سرعت امروز که پر از خواسته‌های روزافزون است، کاهش سرعت و داشتن آرامش کاری دشوار است. مهم است که از مسئولیت‌های روزمره خود فاصله بگیرید تا بتوانید استرس خود را کاهش دهید. برای کنترل استرس می‌توانید چند راه ساده را امتحان کنید، چند نفس عمیق بکشید، تمرکز خود را به نکات خوب زندگی جلب کنید، مدیتیشن انجام دهید یا یوگا تمرین کنید.
عوارض فشار خون بالا
از آنجایی که فشار خون بالا یک بیماری خاموش است، می‌تواند بدون بروز هیچ نشانه‌ای، به دیگر اعضای بدن آسیب رساند. عوارض پرفشاری خون شامل موارد زیر است.
شریان‌های آسیب دیده: شریان‌های سالم، انعطاف پذیر و قوی هستند. بنابراین خون به راحتی در رگ‌ها جریان دارد. فشار بالای خون باعث می‌شود که شریان‌ها سفت‌تر ، تنگ‌تر و انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشند. در نتیجه چربی‌ها در شریان‌ها ذخیره شده و باعث اختلال در جریان خون می‌شوند. در نهایت این امر می‌تواند به افزایش فشار خون، انسداد رگ‌ها و حتی حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.
آسیب دیدن قلب: فشار خون بالا می‌تواند به بزرگ شدن قلب منجر شود. این وضعیت احتمال ابتلا به موارد زیر را افزایش خواهد داد:
نارسایی قلبی
آریتمی
مرگ ناگهانی قلب
حمله قلبی
آسیب دیدن مغز: فشار خون بالا می‌تواند باعث کاهش منبع خون در مغز شود و انسداد موقت جریان خون به مغز، باعث بروز سکته مغزی می‌شود. همچنین در موارد حاد می‌تواند به سکته مغزی منجر شود. در پایان به یاد داشته باشید که با داشتن یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب، انجام فعالیت‌های بدنی و چکاپ منظم فشار خون، می‌توانید احتمال ابتلا به این عراضه را کاهش دهید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که هر یک از علائم فشار خون که ذکر کردیم را دارید، باید سریعاً به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید زیرا در غیر این صورت ممکن است دچار بحران فشار خون شوید که می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سکته شود. همچنین ممکن است این علائم نشانه‌ای از یک بیماری جدی دیگر باشد.
اگر فشار خون شما بسیار زیاد است و این علائم را دارید، ۵ دقیقه استراحت کرده و دوباره بررسی کنید. اگر فشار خون شما همچنان به طور غیرمعمول بالا باشد، یک فوریت پزشکی است؛ بنابراین باید با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید.
