استخوان دنبالچه یکی از اجزای بدن ما است که اغلب هیچ توجهی به آن نداریم، مگر این که آسیب ببیند. امروز در این مطلب، قصد داریم به دلایل درد استخوان دنبالچه و راه‌های پیشگیری و درمان آن بپردازیم.
برخلاف اندازه‌ی کوچکی که این استخوان دارد، عملکرد‌های بسیار زیادی را در بدن ما دارد، از جمله کمک به حفظ حالت قرارگیری صحیح ستون فقرات، برقراری ثبات در کمر و ساختار‌های مرتبط با آن، تقویت تاندون‌ها و لیگامنت‌ها، توزیع فشار در لگن و غیره. دنبالچه، استخوان مثلثی شکل است که در میانه باسن لگن قرار دارد و آسیب دیدن این استخوان موجب درد در این ناحیه می‌شود که به آن درد دنبالچه یا اصطلاحا کوکسیدنی گفته می‌شود. بسیاری از افراد جوان از درد شدید در هنگام نشستن، دوچرخه‌سواری یا رانندگی شکایت دارند که می‌تواند بر اثر آسیب‌دیدگی دنبالچه باشد.
علل درد دنبالچه
این مشکل با ایجاد درد و حساسیت در ناحیه دنبالچه همراه است. نوع دردی که در این حالت احساس می شود معمولاً درد ناشی از گرفتگی و دردی است که با نشستن طولانی مدت فرد تشدید می شود. در این حالت ممکن است احساس درد در نتیجه فشار وارد شده به ناحیه دنبالچه یا نواحی اطراف آن ایجاد شود. علاوه بر این درد دنبالچه می تواند در زمان بلند شدن از حالت نشسته، آمیزش جنسی، در هنگام اجابت مزاج، هنگام قاعدگی، یا در هنگام یبوست برای فرد ایجاد شود.
در صورتی که بر اثر ضربه یا فشار بیش از حد، استخوان دنبالچه بیشتر از محدوده‌ی حرکتی بسیار کمی که دارد، حرکت کند، این موضوع سبب آسیب‌دیدگی دنبالچه می‌شود. آسیب دیدگی دنبالچه موجب بروز التهاب و درد موضعی می‌شود. رباط‌ها، اجزای متصل به دنبالچه یا خود استخوان‌های دنبالچه می‌توانند از علل درد استخوان دنبالچه باشند. عفونت دنبالچه نیز می‌تواند موجب درد دنبالچه شود.
علائم و نشانه‌ها
علائم درد دنبالچه می‌تواند شامل یک یا همه موارد زیر باشد:
• دردی که در هنگام نشستن تا حد زیادی بدتر می شود.
• درد دنبالچه که در موقع لمس شدن یا هنگامی که فشاری روی آن قرار می‌گیرد بدتر می‌شود.
• دردی که هنگامی تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده بدتر می‌شود.
• دردی که با یبوست بدتر شده و پس از دفع مدفوع بهتر می‌شود.
نیمه در رفتگی و شکستگی دنبالچه
درد دنبالچه بسیار شدید و آزاردهنده است. بنابراین تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیمار دارد. بیماران معمولاً این درد را مانند حس کشیده شدن توصیف می‌کند. این درد ممکن است به سمت استخوان خاجی، ستون فقرات یا باسن یا در موارد نادری در پاها نیز منتشر شود. درد دنبالچه اغلب بعد از زایمان طبیعی، زمین خوردن، جراحی یا وارد کردن فشار مکرر به دنبالچه ایجاد می‌شود. شایع‌ترین دلایل بروز این آسیب شامل تصادفات ماشین، آسیب ورزشی، فرسایش بدن، عدم تعادل عضلانی و کشیدگی رباط است.
علت اصلی درد دنبالچه مربوط به نیمه دررفتگی‌های استخوان دنبالچه به سمت قدام و گاهی به سمت خلف می‌باشد که عمدتا در اثر ضربه ایجاد شده است و این ضربه معمولا زمین خوردن با باسن می‌باشد که مستقیم استخوان دنبالچه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچند که سابقه ضربه لزوما با زمان درد همخوانی ندارد و گاه بیماران این ضربه را ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل عنوان می‌کنند.
زایمان
در حین زایمان کرد، سر نوزاد از بالای استخوان دنبالچه عبور می‌کند و گاهی اوقات این موضوع می‌تواند موجب آسیب‌دیدگی دنبالچه یا اجزای متصل به آن شود.
فشار
انجام دادن کار‌هایی که موجب فشار به دنبالچه می‌شود، مانند اسب‌سواری یا نشستن روی یک سطح سفت برای مدت طولانی، می‌تواند موجب بروز درد حاد دنبالچه شود.
نقاط ماشه‌ای یا تریگر پوینت
اسپاسم عضله بالابرنده مقعد و نقاط ماشه‌ای (Trigger point) هم در درد نقش دارند. ضربه مستقیم به لگن و زایمان طبیعی خصوصا در زایمان‌های سخت و یا با جنین‌های درشت هم می‌تواند در صدمه به استخوان دنبالچه نقش داشته باشد. تروما‌های (ضربات کوچک) مکرر که در مسافرت‌های طولانی ناشی از تکان‌های دائم و لغزنده وسیله نقلیه به ستون فقرات می‌آید، می‌تواند در بروز صدمه در افراد مستعد نقش داشته باشد.
اضافه وزن و چاقی
چاقی نیز می‌تواند بروز درد دنبالچه را به شدت بیافزاید و این ممکن است به علت کاهش چرخش لگن باشد که در حالت نشسته ایجاد می‌شود و فشار‌ها را بدون انعطاف، مستقیما به دنبالچه وارد می‌کند.
تومور یا عفونت
در موارد نادری، درد دنبالچه بر اثر وجود یک تومور یا بروز عفونت است که بر روی استخوان دنبالچه فشار وارد می‌کند.
درد ناشناخته (ایدیوپاتیک) دنبالچه
منظور از درد ایدیوپاتیک، در واقع دردی است که علت اصلی آن ناشناخته است. در این موارد مشخص نیست که کدام قسمت از دنبالچه یا ساختار‌های مرتبط با آن باعث بروز درد شده‌اند. در بسیاری از موارد، علت درد دنبالچه ناشناخته است که به آن درد ایدیوپاتیک دنبالچه گفته می‌شود. در این موارد، چون علت درد مشخص نیست، پزشک تنها تلاش می‌کند که علائم بیماری را کنترل کند.
چطور از درد دنبالچه پیشگیری کنیم؟
شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی، از این درد پیشگیری کنید. مانند:
- سعی کنید اضافه وزن خود را کاهش دهید
- موقع نشستن حتما صحیح بنشینید.
- مراقب زمین خوردن باشید.
- از نشستن طولانی مدت جلوگیری کنید.
درد استخوان دنبالچه چطور درمان می‌شود؟
برای درمان درد دنبالچه از روش‌های زیر می‌توان استفاده کرد:
درمان بدون جراحی
روش‌های غیر جراحی موجود برای درد دنبالچه شامل مصرف دارو‌های ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) و سایر دارو‌های مسکن مانند آن، حداقل کردن زمان نشستن، نرم کردن مدفوع، استفاده از بالش دنبالچه و نیز ایجاد تغییر در وضعیت قرارگیری بدن، یخ درمانی در مراحل اولیه درمان و سپس استفاده از گرما درمانی مرطوب در روز‌های بعد، درمان با استفاده از امواج مافوق صوت و نیز استفاده از روش‌های درمان دستی مثل ماساژ است. در این حالت فرد می‌تواند از چوب زیر بغل نیز استفاده کند. علاوه بر این با استفاده از تمرین‌های حرکتی خاص می‌توان دنبالچه را به محل صحیح آن باز گردانده و درد بیمار را کاهش داد.
دارو درمانی
تزریق مواد بی‌حسی به دنبالچه می‌تواند باعث کاهش درد دنبالچه برای چند هفته شود.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما تکنیک‌های ریلکس کردن عضلات کف لگن را آموزش دهد که برای مثال از این روش‌ها می‌توان نفس کشیدن عمیق و ریلکس کردن کامل عضلات کف لگن در هنگام ادرار و مدفوع نام برد.
عمل جراحی
استفاده از عمل جراحی فقط در موارد نادر به افراد مبتلا به درد دنبالچه توصیه می‌شود و فقط زمانی نیاز به این روش درمانی وجود دارد که مشکلات بیمار بسیار شدید باشد.
معمولاً استفاده از ترکیبی از درمان‌هایی که درد را کاهش می‌دهند و اصلاح فعالیت‌ها جهت جلوگیری از فشار آمدن به دنبالچه، برای کنترل یا تسکین درد کفایت می‌کند. در موارد بسیار نادری هم، انجام جراحی برای برداشتن دنبالچه توصیه می‌شود، که البته این جراحی (کوکسیژکتومی) تنها زمانی انجام می‌شود که درد شدید باشد و انجام دست کم چند ماه درمان غیرجراحی و اصلاح فعالیت‌ها تأثیری در تسکین و رفع درد نداشته باشد.
