متاسفانه به‌دلیل ویروس منحوس کرونا، مهرداد میناوند، یکی از پیشکسوتان عزیز فوتبال کشورمان را از دست‌دادیم. درحالیکه شایعات زیادی مبنی بر دلیل فوت وی در فضای مجازی منتشر شده است، پزشک معالج او درخصوص علت مرگ توضیحاتی را ارائه کرد که مشخص شد میناوند به‌دلیل آمبولی ریه جان خود را از دست داده است. همین موضوع بهانه‌ای شد تا امروز در این مطلب، به بحث آمبولی ریه بپردازیم. با ما همراه باشید.
آمبولی ریه چیست؟
خون از طریق شریان ریوی از قلب به ریه‌ها منتقل می‌شود. در ریه‌ها اکسیژن وارد خون شده و سپس با بازگشت خون به قلب، خون سرشار از اکسیژن به بقیه اندام‌های بدن می‌رسد. اگر یک لخته خون (ترومبوز) در یکی از ورید‌های بدن تشکیل شود، ترومبوز ورید عمقی یا DVT است که به طور بالقوه ممکن است شکسته شده و وارد سیستم گردش خون شود (آمبولی) از طریق قلب سفر کرده و در یکی از شاخه‌های شریان ریوی ریه وارد می‌شود.
آمبولی ریوی، عروقی که جریان خون را فراهم می‌کند مسدود می‌کند و مانع از تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن شده و سبب کاهش جریان خون به بافت ریه می‌شود و به طور بالقوه باعث مرگ بافت ریه (انفارکتوس) می‌شود.
علائم آمبولی ریه چیست؟
نیمی از افراد با آمبولی ریوی هیچ نشانه‌ای ندارند. ولی می‌تواند با تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرفه خونی همراه باشد و باید به سرعت درمان شود. نشانه‌های آمبولی ریوی عبارت اند از:
- نفس نفس زدن، تنگی نفس، سخت نفس کشیدن
- درد شدید در حین نفس کشیدن و یا به زور نفس کشیدن
- سرفه، بالا آوردن خون در حین سرفه کردن
- ضربان قلب بالا و شدید
در صورت مشاهده هرکدام از این علائم مخصوصا در طولانی مدت (به مدت چند ساعت و یا چند روز) حتما آمبولانس را خبر کرده و به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
در بیمارستان، پزشکان با انجام آزمایشات مربوطه می‌توانند علت را متوجه شده و در صورتی که این مشکل موجب مرگ شما بشود را شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام می‌دهند. به همین خاطر انجام آزمایشات و مراجعه سریع به پزشک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
علل و عوامل خطر ابتلا به آمبولی ریه چیست؟
آمبولی ریوی معمولاً از ورید عمقی پا‌ها به سمت ریه‌ها حرکت می‌کند. پزشکان این امر را «ترومبوز سیاهرگی عمقی» (DVT) می‌نامند. این لخته‌ها هنگامی ایجاد می‌شود که خون نتواند آزادانه در پا‌ها جریان یابد. DVT اغلب در پا آغاز می‌شود، اما همچنین می‌توانند در رگ در داخل حفره شکم و یا در بازو‌ها رخ دهد. عوامل خطر برای آمبولی ریه همان عوامل خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی هستند؛ که به آن عوامل سه گانه ویرشو می‌گویند و شامل:
- بی‌حرکتی طولانی مدت یا تغییر در جریان طبیعی خون (استاز)
- افزایش پتانسیل لخته شدن خون (پر انعقادی)
- آسیب به دیواره رگ ها
بی‌حرکتی طولانی مدت شامل:
- سفر طولانی (نشستن در ماشین، هواپیما، قطار و …)
- بستری شدن در بیمارستان و یا استراحت طولانی در بستر
- افزایش پتانسیل لخته شدن خون
- داروها: قرص‌های ضد بارداری، استروژن
- سیگار کشیدن
- زمینه ژنتیکی اغلب شامل، کمبود فاکتور V لیدن، جهش MHFTHR، کاهش پروتئین C یا پروتئین S و یا کمبود آنتی ترومبین III
- پلی سیتمی (افزایش تعداد سلول‌های قرمز خون، در مقابل کم خونی)
- سرطان
- بارداری، از جمله ۶ – ۸ هفته بعد از زایمان
- قرص‌های ضد بارداری یا هورمون درمانی
- اعمال جراحی اخیر بر روی پا، باسن، شکم و یا مغز
- برخی از بیماری‌ها مانند سرطان، نارسایی قلبی، سکته مغزی یا یک عفونت شدید
- آسیب به دیواره عروق
- ترومبوز وریدی عمقی از قبل
- تروما به ساق پا با یا بدون جراحی
اقدامات پیشگیری از لخته خونی
در ادامه اقداماتی هستند که میتوان به شما در جلوگیری از ایجاد لخته خون کمک کنند.
۱. هر ۱ الی ۲ ساعت بایستید و قدم بزنید.
۲. قبل از رفتن به مسافرت سیگار نکشید.
۳. لباس‌های نازک و راحت بپوشید.
۴. درحالی که نشسته‌اید، پا‌های خود را حرکت دهید و از ثابت نگه داشتن آن‌ها اجتناب کنید.
۵. مایعات زیاد مصرف کنید.
۶. جوراب ساق بلند فشرده سازی شده بپوشید.
۷. از مصرف الکل و دارو‌هایی که خواب آور هستند پرهیز کنید چراکه میتوان موجب مختل کردن توانایی شما درتحرک داشتن و حرکت کردن را به همراه داشته باشد.
چرا آمبولی ریه خطرناک است؟
در صورت ایجاد و یا گیرافتادن لخته خون در سرخرگ، گرفتگی ریه صورت می‌گیرد و مانع از رسیدن خون و اکسیژن به سایر اندام‌ها می‌شود که این مشکل موجب آسیب دیدن بافت ریه و مرگ سلولی و اندامی می‌شود. همچنین وجود شریان‌های گرفته، تنگی نفس و مشک در تنفس را به همراه دارد و در نهایت موجب مرگ می‌شود.
آمبولی ریه چطور درمان می‌شود؟
لخته‌های خون در ریه با استفاده از دارو‌های ضدانعقاد ازبین خواهد رفت. همچنین از بزرگ شدن لخته‌های ایجاد شده جلوگیری می‌کند. در حالی که بعضی از داروها به صورت قرص و یا کپسول استفاده می‌شوند، بعضی از آن‌ها مستقیم به رگ تزریق می‌شوند. بیشتر افرادی که برای لخته شدن خون در ریه (آمبولی ریه) تحت درمان قرار می‌گیرند، ابتدا در بیمارستان مورد درمان قرار می‌گیرند.
پس از مرخص شدن از بیمارستان، معمولا بیمار جهت جلوگیری از ایجاد مجدد لخته خون در آینده تحت درمان دارویی قرار خواهد گرفت. به‌طور کلی برای درمان این بیماری، با توجه به شرایط بیماری از دارو درمانی و قرار دادن فیلتر درون ورید استفاده می‌شود.
