مدت‌هاست بحث آمدن VAR در فوتبال ایران مطرح است. گاهی اوقات به مناسبت فرار رسیدن بازی خاصی مثل دربی اظهارنظر‌ها در این مورد افزایش می‌یابد. تقریبا تمامی تیم‌های حاضر در لیگ ایران معتقدند اگر کمک‌داور ویدیویی در لیگ به کار برده می‌شد الان با اختلاف امتیاز بسیار بالا در صدر جدول قرار داشتند. در این مدت اشتباهات داوری هم زیاد اتفاق افتاده و به نوعی به این توهم دامن زده است. مدیران فوتبال ایران بیش از دو سال است که می‌گویند به زودی این تکنولوژی وارد کشور می‌شود، اما آن طور که مشخص است به واسطه قیمت بالای این فناوری و همچنین بحث تحریم بعید است به این زودی‌ها وار را در لیگ برتر ببینیم.
شکی در این نیست که فوتبال ایران از لحاظ امکانات باید به سطح اول فوتبال دنیا نزدیک شود. VAR هم جزو همین امکانات است که جای خالی‌اش در فوتبال ایران به شدت احساس می‌شود. درست مثل نبود زمین با کیفیت یا امکانات تمرینی مناسب. با این حال مثل اکثر تکنولوژی‌هایی که وارد ایران شدند و بعد‌ها بحث فرهنگ استفاده از این ابزارآلات مطرح شد باید پرسید آیا فوتبال ایران می‌تواند این سیستم را بپذیرد و در خودش حل کند؟ اجازه بدهید این مورد را با یک مصداق عینی که همین دو روز گذشته رخ داد، بررسی کنیم.
تیم‌های استقلال و پرسپولیس قبل از آخرین دربی قرن حسابی روی بحث استفاده از کمک‌داور ویدیویی پافشاری کردند و رقیب را به مخالفت برای ورود این تکنولوژی متهم کردند. دربی با هر کیفیتی برگزار شد. یکی از صحنه‌های بحث‌برانگیز داوری برخورد توپ به دست وحید امیری بازیکن پرسپولیس در محوطه جریمه این تیم بود. کادر فنی، بازیکنان و هواداران استقلال بعد از بازی اعتقاد داشتند که رضا کرمانشاهی داور مسابقه باید یک ضربه پنالتی به نفع تیم‌شان اعلام می‌کرد. دقایقی بعد از بازی نظرات کارشناسان داوری نیز در این زمینه منتشر شد. همه کارشناسان داوری داخل کشور بلا استثنا تاکید کردند که آن توپ نمی‌تواند خطای پنالتی باشد.
آخر وقت روز دوشنبه برنامه فوتبال برتر به بررسی اتفاقات دربی پرداخت و آرش برهانی مربی استقلال را آورد روی خط. برهانی با اینکه از اظهارنظر کارشناسان مطلع بود، تاکید کرد که آن صحنه پنالتی است. تصاویر دوباره پخش شدند و سه کارشناس داوری برنامه هم گفتند آن صحنه پنالتی نیست. همزمان یک برنامه فوتبالی در شبکه‌های ماهواره هم این صحنه را بررسی کرد و کارشناس داوری آن برنامه که خارجی هم هست گفت آن صحنه پنالتی نبوده. اما آرش برهانی به شکل عجیبی در برابر پذیرش نظر کارشناسان داوری مقاومت کرد و گفت تا فردا صبح که بحث کنیم من می‌گویم پنالتی است و قضاوت را به هواداران استقلال واگذار می‌کنم!
مربی استقلال نظرات تمام کارشناسان را به نوعی جهت‌دهی شده توصیف کرد و گفت: آن‌ها می‌خواهند اشتباهات داوری را لاپوشانی کنند. پیش از این محمود فکری سرمربی استقلال نیز گفته بود که کارشناسان داوری هم جهت‌دار کارشناسی می‌کنند. همزمان با بحث مجری برنامه و دستیار محمود فکری داوران دیگری با ارسال پیام به برنامه تاکید کردند صحنه برخورد توپ به دست امیری پنالتی نیست. برهانی در ادامه بار دیگر به لزوم ورود VAR به فوتبال ایران تاکید کرد.
سوال مهم اینجاست که در چنین شرایطی و با چنین ذهنیتی کمک‌داور ویدیویی به چه دردی می‌خورد؟ وقتی کادر فنی یک تیم معتقد است نه تنها داوران بازی که تمام کارشناسانی که با مطبوعات و رسانه‌ها در ارتباط هستند، توصیه‌پذیرند و حرف‌شان سندیت ندارد از VAR چه کمکی ساخته است؟ همین داوران در زمین بازی باید تصمیم نهایی را بگیرند. بازبینی و کارشناسی صحنه‌ها هم توسط همین داوران انجام می‌شود. همین داوران هستند که در اتاق VAR می‌نشینند و به داور راهنمایی می‌کنند. آیا برخی تصور کرده‌اند که بازبینی و قضاوت صحنه‌های داوری به عهده خودشان یا هواداران تیم‌شان گذاشته می‌شود؟ شاید هم برخی فکر می‌کنند وی‌ای‌آر وسیله‌ای هوشمند است که خودش تشخیص می‌دهد کجا خطا رخ داده و کجا رخ نداده!
مجری برنامه در حین بحث با برهانی با اینکه تلاش می‌کرد، حرفی نزند که فردا سیبل هواداران دو تیم شود یک جمله خوب بر زبان آورد. او گفت: «بالاخره ما باید یک متر و معیاری را بپذیریم.» این جمله ختم کلام است. کادر فنی برخی تیم‌ها با مقاومت در مقابل همین مساله و ملاک قرار دادن نظرات شخصی خودشان مدت‌هاست، انواع و اقسام حواشی را در فوتبال ایران به راه انداخته‌اند. هواداران را جری کرده‌اند و تمام حرمت‌ها را زیر پا گذاشته‌اند. وی‌ای‌آر یا هر تکنولوژی دیگری آداب و فرهنگ استفاده دارد وگرنه بودش می‌شود یک مصیبت و نبودش می‌شود یک مصیبت دیگر.
دو سال پیش در آذر ۹۷ با «محمد فنایی» در مورد وی‌ای‌آر که آن موقع مثل حالا بحثش داغ بود، داشتم. این کارشناس داوری به نکته خوبی اشاره کرد. ایشان در آن مصاحبه که با تیتر «صحبت از VAR فرار رو به جلوست» منتشر شد، گفت: «ما یک بحث فراتر و مهم‌تر داریم از تشخیص یک صحنه خاص در بازی. آن هم فرهنگ‌سازی استفاده از این سیستم است. سوال مهم این است که ما در استادیوم‌های‌مان می‌توانیم و اصلا فرصت استفاده از این سیستم را داریم یا نه. داور می‌تواند در بازی‌های داخلی بازی را نگه دارد و بعد نظرش را برگرداند یا برنگرداند؟ آیا فکر نمی‌کنیم که اگر گلی به ثمر رسیده باشد و بعد داور بخواهد نظرش را در رابطه با آن گل اصلاح کند، واکنش‌ها چیست؟»
باید گفت آن دغدغه به شکلی رادیکال‌تر امروز هم وجود دارد. دوشنبه شب ثابت شد مشکل داوری در فوتبال ایران تنها مربوط به اشتباهات داوران و نبود تکنولوژی نیست. مشکل آنجایی است که برخی افراد می‌خواهند در مقابل دانستن مقاومت کنند. همین افراد اگر کمک‌داور ویدیویی هم باشد باز بر مواضع اشتباه خودشان پافشاری می‌کنند. چرا؟ چون آن‌ها عاشق فرار رو به جلو هستند.
با تمام این تفاسیر باید بار دیگر تاکید کنیم که ورود VAR به فوتبال ایران یک ضرورت بسیار بزرگ است و شاید اگر همان سال ۹۷ این تکنولوژی وارد ایران شده بود تا به به امروز فرهنگ استفاده از آن نیز جا می‌افتاد و مشکلات کاهش پیدا می‌کرد. به هر حال سوءبرداشت برخی افراد نباید باعث مسدود شدن ورود مسیر تکنولوژی به کشور شود.
