زمانی که ضربه‌ای به قسمتی از بدن وارد می‌شود، اثرات کبودی و تغییر رنگ در آن ناحیه ظاهر می‌شود که امری طبیعی‌ست. اما ممکن است شما هم تابه‌حال برایتان پیش آمده باشد که بدون هیچ ضربه‌ای، آثار کبودی بر روی بدنتان دیده‌اید. کبود شدن بدن اگر براثر ضربه نباشد، دلایل مختلفی دارد که در این مطلب قصد داریم آن‌ها را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
کبودی چیست؟
وقتی خون زیر پوست جمع می‌شود، خود را به شکل یک کبودی در سطح بدن نشان می‌دهد. معمولاً کبودی به دلیل آسیب یک رگ خونی کوچک در اثر ضربه، اتفاق می‌افتد. زمین خوردن، ضربه دیدن یا هر چیزی که موجب فشار ناگهانی به سطح پوست شود، کبودی ایجاد می‌کند. بهبود آن‌ها ممکن است چند هفته طول بکشد. کبودی بدن معمولاً طی چند روز خوب می‌شوند و اثرشان از بین می‌رود.
کبودی‌های ناگهانی، لزوماً نشان‌دهنده بیماری نیستند. اما اگر تعداد آن‌ها بصورت ناگهانی افزایش پیدا کرد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. بیماری‌ها و دارو‌هایی که باعث افزایش خونریزی در بدن می‌شوند، ممکن است در بروز آسان‌تر کبودی‌ها دخیل باشند.
دلایل کبودی پوست
شایع‌ترین علت‌های کبودی بدن به علت آسیب دیدگی روی پوست ظاهر می‌شود. نمونه‌هایی از تروما مانند برش یا ضربه به ناحیه‌ای از بدن باعث کبودی و یا کوفتگی می‌شوند. کبودی در هر سنی ممکن است رخ دهد. برخی از کبودی‌ها با درد بسیار کمی ظاهر می‌شوند و ممکن است متوجه آن‌ها نشوید. در حالی که کبودی‌ها شایع هستند، تشخیص کبودی و علت‌های مختلف آن همراه با گزینه‌های درمانی می‌تواند در بهبود سلامت شما موثر باشد.
اگر کبودی بر اثر ضربه رخ ندهد می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد مانند:
داروها
دارو‌های رقیق‌کننده خون ممکن است باعث خونریزی و کبودی بیشتر شوند. رقیق‌کننده‌های مشهور عبارتند از: وارفارین، هپارین، ریواروکسابان، دبیگاتران، آپیکسابان و آسپیرین. بعضی داروها نیز ممکن است باعث تضعیف یا تغییر در رفتار رگ‌های خونی، تشدید التهاب یا در غیر این صورت، افزایش خطر خونریزی شوند.
کمبود‌های ویتامینی
بعضی از ویتامین‌ها در روند بهبود و التیام و همچنین شکل‌گیری لخته خون به بدن کمک می‌کنند. این درحالی است که کمبود‌های ویتامینی خاص مانند کمبود ویتامین C می‌تواند باعث ابتلا به بیماری خاصی به‌نام «اسکوربیت» شود. اسکوربیت باعث خونریزی لثه‌ها، شکل‌گیری زخم‌های التیام‌ناپذیر و کبودی‌های سریع می‌شود.
ویتامین K هم در شکل‌گیری لخته خون و متوقف‌سازی خونریزی به بدن کمک می‌کند. نوزادان اغلب سطح بسیار پایینی از ویتامین K در بدنشان دارند که برای توقف خونریزی کافی نیست. بدون تزریق ویتامین K به نوزادان در زمان تولد، ممکن است آن‌ها دچار کبودی سریع شوند یا شدیدا خونریزی کنند. از طرف دیگر، بزرگسالانی که دچار کمبود ویتامین K هستند نیز ممکن است افزایش ناگهانی خونریزی را تجربه کنند.
افزایش سن
بسیاری از افراد همراه با افزایش سن متوجه می‌شوند راحت‌تر و سریع‌تر از گذشته دچار کبودی می‌شوند. اگر شما هم یکی از این افراد هستید، لزوما نباید نگران این اتفاق شوید. کبودی‌ها معمولا به‌علت شکستن مویرگ‌ها و خونریزی زیر پوست اتفاق می‌افتند، درحالی که همراه با افزایش سن، مویرگ‌ها هم شکننده‌تر می‌شوند. نازک‌تر شدن پوست و بافت‌های چربی و درنتیجه ضعیف‌تر شدن توانایی آن‌ها برای مقاومت در برابر ضربه‌ها را هم نباید نادیده گرفت. بیشتر این کبودی‌ها بی‌خطر هستند و به درمان خاصی نیاز ندارند.
سوءمصرف الکل و بیماری کبدی
سوءمصرف الکل، عامل مهمی در بروز بیماری‌های کبدی مانند سیروز است. پیشرفت بیماری‌های کبدی می‌تواند تولید پروتئین‌هایی را که به لخته شدن خون کمک می‌کنند، قطع کند. درنتیجه فرد مبتلا به بیماری‌های کبدی ممکن است دچار خونریزی‌های بیش‌ازحد شده و یا به‌راحتی دچار کبودی بدن شود.
واسکولیت یا التهاب رگ
واسکولیت به گروهی از بیماری‌ها می‌گویند که موجب التهاب در رگ‌های خونی می‌شوند. واسکولیت باعث افزایش خونریزی، کبودی، تنگی نفس، بی‌حسی اندام‌های انتهایی، ایجاد زخم، برآمدگی‌های پوستی یا لکه‌های بنفش روی پوست می‌شود.
سرطان
افزایش ناگهانی خونریزی و شکل‌گیری کبودی به‌ندرت می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به سرطان باشد. سرطان‌هایی که خون و مغز استخوان را درگیر می‌کنند مانند لوسمی می‌توانند با شکل‌گیری کبودی نیز همراه باشند. خونریزی لثه هم معمولا در این موارد اتفاق می‌افتد.
پورپورای پیری
پورپورای پیری معمولا در افراد سالمند اتفاق می‌افتد و حدود ۱۰ درصد از افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند. در این مشکل، ضایعات کبودی‌مانند روی پوست به‌وجود می‌آیند و اغلب هم روی بازو‌ها یا دست‌ها نمایان می‌شوند. در بسیاری از موارد، ضایعات پورپورا به‌دنبال جراحات یا صدمات پوستی شکل می‌گیرند. با این‌حال، این ضایعات بیشتر از کبودی‌های عادی طول می‌کشند و معمولا هم بزرگ‌تر هستند. گاهی اوقات هم پوست پس از بهبود ضایعات پورپورا همچنان به رنگ قهوه‌ای باقی می‌ماند. محافظت از پوست در مقابل خورشید می‌تواند شدت علائم پورپورا را کاهش دهد. افراد دچار این مشکل باید نسبت به کبودی سریع با دقت رفتار کرده و از پوست خودشان در برابر جراحات یا صدمات احتمالی به‌خوبی محافظت کنند.
اختلالات خونریزی
بسیاری از مشکلات ژنتیکی می‌توانند کاری کنند که خون به‌آرامی لخته شود یا به‌هیچ‌وجه لخته نشود، مثلا در بیماری فون ویلبراند (شایع‌ترین اختلال خونریزی)، نوعی پروتئین مهم برای لخته شدن خون در بدن فرد بیمار دچار نقص است یا اینکه اساسا وجود ندارد. هموفیلی هم از اختلالات خونریزی است که باعث از بین رفتن یا نقص در دو پروتئین مهم برای شکل‌گیری لخته خون می‌شود.
وقتی اختلالات خونریزی باعث کبودی سریع می‌شوند، ممکن است بیمار با مشکل خونریزی بیش از حد مواجه شود یا حتی جانش به خطر بیفتد. علائم این اختلالات به‌طور ناگهانی نمایان نمی‌شوند، بلکه از زمان تولد همراه فرد هستند.
انواع مختلف کبودی
کبودی‌های بدن بر اساس محل تشکیل آن به سه دسته مستقیم تقسیم بندی می‌شود، عبارتند از:
- کبودی عضلانی در عضلات زیرین ایجاد می‌شود.
- کبودی پریوستال که روی استخوان‌ها ایجاد می‌شود.
- کبودی‌های زیر جلدی درست در زیر پوست ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های کبودی
علائم کبودی بسته به علت آن متفاوت است. تغییر رنگ پوست اغلب اولین علامت آن است. در حالی که آن‌ها معمولاً سیاه و آبی هستند، کبودی نیز می‌تواند به رنگ‌های زیر باشد:
- قرمز
- سبز
- رنگ بنفش
- رنگ قهوه‌ای
- مایل به زرد که اغلب در اثر بهبودی کبودی رخ می‌دهد.
همچنین ممکن است در ناحیه کبودی درد و حساسیت را تجربه کنید. این علائم معمولاً با بهتر شدن وضعیت کبودی بهبود می‌یابد.
بروز برخی شرایط زیر می‌تواند نشان دهنده وضعیت شدیدتر ناشی از کبودی باشد:
- التهاب و درد در ناحیه کبودی
- کبودی در زیر ناخن‌ها که دردناک است.
- کبودی که بعد از چهار هفته بهبودی پیدا نمی‌کند.
- کبودی که بعد از ضربه شدید یا افتادن رخ می‌دهد.
- کبودی با خون در ادرار، مدفوع یا چشم همراه باشد.
- کبودی همراه با خونریزی از لثه، بینی یا دهان اتفاق میفتد.
- کبودی که همراه با استخوان شکسته مشکوک رخ می‌دهد.
- کبودی در هنگام مصرف آسپرین (بایر) یا رقیق کننده خون افزایش می‌یابد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز هریک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- بدن بصورت ناگهانی و راحت‌تر از قبل کبود شود.
- هر نوع کبودی بی‌دلیل سیاه روی پا
- مشاهده علائمی مانند پوست زردرنگ، تب، انرژی پایین و تغییرات پوستی
- ظاهر شدن کبودی‌ها بعد از مصرف داروها
- کبودی‌ها دردناک باشند و بهبودی آن‌ها زمان زیادی طول بکشد.
در بیشتر موارد، کبودی بدن بصورت ناگهانی یک ناراحتی خفیف در اثر عوامل ژنتیکی یا یک بیماری جزئی‌ست و کبودی‌ها اغلب بی‌خطر و یا به‌طور کامل قابل‌درمان است. بااین‌حال، کبودی‌ها می‌توانند یک علامت هشداردهنده هم باشند. علامتی که خبر از یک اختلال یا بیماری در اعضای بدن یا رگ‌های خونی می‌دهند؛ بنابراین بهتر است که تغییرات در ایجاد کبودی‌های بدن را نادیده نگرفته و مراجعه به پزشک را در دستور کار قرار دهیم.
