این روزها اوضاع اقتصادی مردم آنقدر بد است که گوش‌شان با شنیدن هر خبری که در آن یک رقم درشت آمده باشد تیز می‌شود. خبر چند روز اخیر که مردم را حساس کرده، افشای رقم قرارداد کاپیتان استقلال است. طبق سندی که در رسانه‌ها منتشر شد وریا غفوری کاپیتان استقلال برای دو فصل بازی در جمع آبی‌پوشان رقمی معادل ۱۴ میلیارد تومان دریافت خواهد کرد. بعد از انتشار خبر مبلغ قرارداد وریا، خیلی سریع صف‌کشی موافقین و مخالفین صورت گرفت. داستان قدیمی فقیر و غنی به میان آمد و «حقشه» «حقش نیست»ها مطرح شد. در نظرات جمله «این فوتبالیستا فقط پول مفت می‌گیرن» بسامد بالایی پیدا کرد.
این وضعیت در حالی پدید آمده که در واقع می‌توان گفت مساله چندان ربطی به شخص وریا غفوری ندارد. مردم در مجموع هرجا احساس کنند پولی مخالف انتظارات‌شان در حال رد و بدل شدن است موضع می‌گیرند. البته این حساسیت در مورد وریا غفوری بیشتر است. چراکه شماره ۲۱ استقلال بارها با استوری‌ها، توییت‌ها و مصاحبه‌هایش نشان داده خودش را سمت مردم می‌داند و از درد جامعه آگاه است. خیلی‌ها می‌پرسند مگر می‌شود کسی که در دو سال ۱۴ میلیارد تومان پول می‌گیرد از درد مردم آگاه باشد؟ و با همین پرسش که پیشاپیش جوابش را خودشان در ذهن آماده دارند، غفوری را به شوآف متهم می‌کنند. پیش از این برخی رسانه‌ها به خصوص صداوسیما نیز با تاکید روی دستمزد بالای ستاره‌های فوتبال که گاهی دهان به اعتراض نسبت به شرایط کشور باز می‌کنند، آنها را افرادی دو رو خطاب کرده بودند. در سمت مقابل بخش دیگری از هواداران که دیدگاه فوتبالی‌شان بر سایر مسائل می‌چربد با توجه به اقتضائات این رشته و رقم‌هایی که در سراسر دنیا برای دستمزد بازیکنان پرداخت می‌شود از طبیعی بودن حقوق وریا غفوری گفتند.
قیمت ارز دستمزد بازیکنان را زیاد کرد
فارغ از نام وریا غفوری ابتدا باید افزایش رقم قراردادهای بازیکنان در فصل جاری را بررسی کرد. طبق آماری که مدیران باشگاه‌ها داده‌اند، قیمت بازیکنان لیگ برتر در تابستان سال جاری و در فصل نقل و انتقالات رشد چند برابری داشته است. مدیران تیم‌های خصوصی نظیر نساجی و شهر خودرو بیشترین تاثیر را از این اتفاق پذیرفتند و برخی ستاره‌های خود را از دست دادند. مدیران این تیم‌ها گفتند ما توان رقابت با تیم‌های دولتی را نداریم چون بودجه ما محدود است. در یک مورد فرهاد حمیداوی مالک تیم شهر خودرو گفت محمدحسین مرادمند بازیکن فصل پیش این تیم که رقم قراردادش یک میلیارد و هفتصد میلیون تومان بوده با رقم ۱۲ میلیارد تومان راهی استقلال شد. افزایش بیش از ۶ برابری قیمت یک مدافع نه چندان سرشناس و تاثیرگذار نشان می‌دهد که وضعیت بازار به چه صورت بوده است. طبق گفته مدیران و کارشناسان بخش عمده‌ای از افزایش ناگهانی دستمزد بازیکنان به وضعیت بازار ارز و ممنوعیت ورود بازیکنان خارجی مربوط می‌شود. این افزایش تا جایی پیش رفت که وزیر ورزش اعلام کرد، هزینه تمام تیم‌های لیگ برتری در فصل جاری هزار میلیارد تومان شده و رسانه‌ها گزارش دادند بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان این رقم متعلق به تیم‌های سرخابی است.
بالا رفتن هزینه‌ها همزمان با شیوع ویروس کرونا و کاهش درآمد تیم‌ها از تناقض‌های لیگ ایران محسوب می‌شود. در تمام لیگ‌های معتبر فوتبال دنیا با رخ دادن شرایط جدید بازیکنان به کاهش رقم دستمزدهای‌شان رضایت دادند اما در ایران چنین چیزی دیده نشد. مهدی علی‌نژاد، معاون وزیر ورزش نیز نسبت به این مساله اعتراض خودش را نشان داد. با این حال بازیکنانی که امسال با چند برابر شدن دستمزدشان به ثبت قرارداد رضایت دادند به این نکته اشاره کردند که سال پیش با دستمزدشان می‌توانستند در بهترین نقاط شهر خانه بخرند ولی امسال با همان پول حتی نمی‌توانند هزینه رهن همان خانه را جور کنند پس طبیعی است که پول بیشتری بگیرند. در مجموع می‌توان گفت بر خلاف مصوبه سازمان لیگ که تیم‌ها را از بستن قرارداد ارزی با بازیکنان منع کرد، در نقل وانتقالات، قیمت روز ارز ملاک ارزش‌گذاری بازیکنان در نظر گرفته شد.
رنج قیمت ستاره‌های لیگ
در شرایطی که رقم قرارداد همه بازیکنان افزایش داشته، طبیعی است که وریا غفوری هم از این قاعده مستثنا نباشد. وریا غفوری سال‌هاست کاپیتان استقلال و یکی از مهره‌های کلیدی این تیم به حساب می‌آید. در ایران رقم قرارداد بازیکنان شفاف اعلام نمی‌شود. با این حال می‌توان از روی اتفاقات مشابه با اتفاقی که برای کاپیتان استقلال رخ داد یا گاف‌های مدیریتی یا اعلام رسمی خود بازیکنان حد متوسط دریافتی بازیکنان را پیدا کرد. بر این اساس می‌توان گفت دیگر نباید در قرارداد بازیکنان استقلال و پرسپولیس دنبال ارقام دو یا سه میلیارد بگردیم. همچنین تیم‌هایی نظیر مس رفسنجان،گل‌گهر سیرجان، سپاهان اصفهان و تراکتورسازی تبریز نیز با رقم‌های کلان بازیکنان مدنظرشان را به خدمت گرفتند. در یک مورد مشخص شد سعید واسعی برای پیوستن از پیکان به تراکتور رقمی معادل ۹ میلیارد تومان برای دو فصل دریافت کرده است.
این نکته نیز باید مد نظر قرار بگیرد که سعید واسعی اصلا جزو بازیکنان تاپ لیگ به حساب نمی‌آید و این مساله در عملکرد او از ابتدای فصل نیز مشهود بوده است. پس با احتساب رقم ۱۲ میلیاردی برای مرادمند، ۹ میلیاردی برای واسعی و رقم‌هایی در همین حدود برای بازیکنان متوسط لیگ دریافت ۱۴میلیارد تومان توسط وریا غفوری که جزو ستاره‌های لیگ به حساب می‌آید، سابقه ملی‌پوش شدن دارد و هنوز هم می‌توان انتظار داشت که به تیم ملی برسد چندان دور از ذهن نیست. در این بین تنها موردی که می‌تواند این نتیجه‌گیری را به چالش بکشد سن و سال وریاست. او که هم‌اکنون ۳۳ ساله است کم‌کم به پایان دوران فوتبالش نزدیک می‌شود و منتقدان می‌گویند، پرداخت یکی از بالاترین دستمزدهای لیگ برای بازیکن ۳۳ ساله هر چند ستاره باشد، منطقی نیست.
کاپیتان استقلال در مارکت جهانی
بعد از مقایسه غفوری با ستاره‌های لیگ می‌توان این بازیکن را در بازار جهانی نیز مورد ارزیابی قرار داد. رقم ۱۴ میلیارد تومان با احتساب نرخ این روزهای ارز می‌شود ۵۵۰ هزار دلار. در سایت ترنسفر مارکت که ارزش بازیکنان را بر اساس کیفیت روز آنها محاسبه و درج می‌کند، رقم ۶۵۰ هزار دلار مقابل نام وریا غفوری به چشم می‌خورد. رقمی که ترنسفر مارکت اعلام می‌کند الزاما همان پولی نیست که بازیکن بر اساسش ترنسفر می‌شود یا دستمزد دریافت می‌کند اما می‌تواند به عنوان یک رنج قیمت برای آن بازیکن در نظر گرفته شود. وقتی این سایت محدوده قیمت غفوری را ۶۵۰ هزار یورو تخمین می‌زند، دریافت ۵۵۰ هزار دلار آن هم به ریال رقم خارج از عرفی به حساب نمی‌آید. رقم تقریبی ارزش غفوری در مقایسه با بازیکنان شاغل در لیگ‌های حوزه خلیج فارس هم می‌تواند یک ملاک دیگر باشد.
در همان سایت ترنسفر مارکت ارزش بازیکنان ثابت و تاثیرگذار تیم‌های مدعی لیگ‌های عربستان، امارات و ستارگان قطر رقمی حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار یورور درج شده است. در اشل بزرگ‌تر رقمی حدود ۵۰۰ هزار دلار در سطح اول فوتبال دنیا اصلا رقم عجیبی نیست. در همین لیگ خودمان بازیکنان خارجی با کیفیتی به مراتب پایین‌تر از وریا غفوری به ایران آمدند و در همان حد و شاید بیشتر هم پول گرفتند. نمونه‌اش جونیور براندائو در ایران آنقدر بد بود که به او لقب توریست گران‌قیمت دادند و شایعه شد او اصلا فوتبالی نیست. رقم قرارداد جونیور با باشگاه پرسپولیس ۶۰۰ هزار دلار بود. در همین استقلال الحاجی گرو که جزو ضعیف‌ترین خریدهای استقلال لقب گرفت برای فصل اول ۴۵۰ هزار دلار قرارداد بسته بود. همچنین می‌توان به نیومایر اشاره کرد که با رقمی معادل ۴۰۰ هزار دلار به جمع آبی‌پوشان اضافه شد و اندازه یک بازیکن امید هم به کار تیم نیامد؛ به بیان دیگر اگر استقلال می‌خواست بازیکنی با کیفیت غفوری را از خارج به ایران بیاورد، نمی‌توانست انتظار داشته باشد که این انتقال با رقمی کمتر از ۴۰۰ یا ۵۰۰ هزار یورو برای دو فصل امکان‌پذیر باشد.
کیفیت فنی بالا، دستاورد متوسط
یکی از مسائلی که روی رقم دریافتی بازیکنان تاثیر می‌گذارد، عناوین یا به عبارت دیگر دستاوردهای فردی و تیمی آن بازیکن است. در فوتبال روز دنیا انتخاب شدن به عنوان بهترین بازیکن جهان، بهترین بازیکن لیگ، بهترین گلزن یا بهترین پاسور لیگ، تعداد دفعات انتخاب شدن به عنوان بهترین بازیکن ماه، هفته و زمین، تعداد بازی ملی و مواردی از این دست در مبلغ قرارداد بازیکن لحاظ می‌شود. همچنین مساله اسپانسرینگ و درآمدزایی این بازیکن هم به شدت مد نظر قرارداده می‌شود. در ایران اما قیمت بازیکنان براساس موارد خیلی کلی مثل ملی‌پوش بودن، تعداد گل یا پاس گل و از همه مهم‌تر فشار هواداران در فضای مجازی به دست می‌آید. در این بین نباید از بازارگرمی‌های خود بازیکن با همکاری برخی رسانه‌ها نیز چشم‌پوشی کرد.
رسیدن پیشنهادهای خیالی از لیگ کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا و درخواست موکد هواداران به حفظ یک بازیکن هر مدیری را تحت فشار قرار می‌دهد تا به خواست بازیکن گردن بنهد. وریا غفوری از حیث دستاورد تیمی، یک جام قهرمانی لیگ با سپاهان و یک جام قهرمانی حذفی با استقلال در کارنامه دارد. او دومین مدافع گلزن تاریخ لیگ برتر با ۳۰ گل زده است که ۱۷گل آن با پیراهن استقلال در ۱۰۵ بازی به ثمر رسیده است. او در این فصل ۴گل برای استقلال زده است. وریا ۲۶ بازی ملی دارد و در این بازی‌ها موفق به گلزنی نشده است. در حوزه افتخارات فردی وریا غفوری عنوان بهترین مدافع فصل ۹۴-۱۳۹۳، حضور در تیم منتخب لیگ همان سال، حضور در تیم منتخب لیگ فصل ۹۷-۱۳۹۶ و دو بار کسب عنوان بازیکن برتر ماه برنامه ۹۰ را در کارنامه دارد. با جمع کردن همه اینها می‌توان گفت وریا غفوری از لحاظ آماری آنچنان دستاورد بزرگی در لیگ فوتبال ایران نداشته است. نه تعداد قهرمانی‌هایش اندازه بزرگان لیگ است و نه توانسته به تنهایی استقلال را به موفقیت چشمگیری برساند.
یک گل در دربی، یک گل موشک‌وار به دروازه مهدی رحمتی زمانی که در نفت بازی می‌کرد، چند بازی درخشان زیر نظر شفر و استراماچونی مجموعه خاطراتی است که وریا برای هواداران تیمش ساخته است. با این حال و جدا از آمار و ارقام، تعصب وریا به تیم و گذاشتن همه توانش برای موفقیت استقلال به اضافه ویژگی‌های فنی از او بازیکنی محبوب نزد هواداران ساخته است. همین هواداران هنگامی که بحث احتمال جدایی کاپیتان تیم‌شان پیش می‌آید در فضای مجازی پشت بازیکن درمی‌آیند و باعث می‌شوند شرایط در چانه‌زنی میان مدیران و ایجنت از حالت بالانس خارج شود. ناگفته نماند تعداد مخاطب بالای غفوری در فضای مجازی در مسائل مربوط به اسپانسرینگ و قراردادهای تبلیغاتی چه برای باشگاه و چه برای خودش بی‌تاثیر نیست.
وریا؛ طرفدار مردم یا یک پوپولیست؟
جدا از بحث فوتبالی آنچه وریا غفوری را پیش هواداران فوتبال و حتی سایر اقشار جامعه متفاوت کرده چهره اعتراضی اوست. کاپیتان استقلال جزو معدود ورزشکاران پرهواداری است که در مناسبت‌های مختلف کنش مدنی خودش را رسانه‌ای می‌کند. صریح‌اللهجه بودن این بازیکن کرد و ساز مخالف زدن با جریان‌های رسانه‌ای حاکم بر کشور باعث شده او به عنوان یک ورزشکار مردمی شناخته شود. غفوری در مسائل مختلفی در چند سال گذشته، موضع‌های نسبتا رادیکالی گرفته است. پست گذاشتن برای دختر آبی در شرایطی که هیچ‌کدام از ستاره‌های سرشناس فوتبال به خودسوزی «سحر» واکنشی نشان ندادند و پوشیدن تیشرت به یاد او و تشویق سایر بازیکنان تیم به انجام این کار در حالی که رسما منع شده بود، واکنش به اتفاقاتی که برای کولبران رخ می‌دهد با ذکر جمله کلیدی «هیچ تفنگی صدایش از صدای گرسنه بلندتر نبوده است»، حمله به محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه با انتشار این متن:«آقای ظریف شما که میگید افتخار می‌کنید که به خاطر فلسطین، لبنان، یمن و سوریه تحت فشارید اینو بدونید که این شما نیستید که تحت فشارید در واقع این مردم معمولی هستند که تحت فشارند.»
جزو همین کنش‌های مدنی است. وریا همچنین یک بار هم رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه را بابت حمله به سوریه و کشتار کردها به‌شدت مورد سرزنش قرار داد و برایش نوشت:«به نام چشمه صلح هزاران خانواده بی‌گناه را آواره کردی. توی متجاوز آدم‌کش معنی صلح را نمی‌فهمی. شرم بر تو و افراد تحت امر تو. تجاوز کردی به خاک کردهای سوریه. دستت به خون انسان‌های بی‌گناه آلوده است. تو خود داعشی با نقابی دیگر. چه دنیای کثیفی است دنیای تو! تو محکومی به تجاوزگری و آدم‌کشی. تو نمونه بارز فاشیستی اردوغان!» در کنار این اقدامات بیشتر دیده شده، غفوری همیشه در مورد مسائلی نظیر گرانی و وضعیت نرخ ارز و خرید واکسن و این جور چیزها نیز موضع‌های مشخصی گرفته و از مدیران ارشد کشور انتقاد کرده است. برخی از هواداران استقلال از لحاظ فیگور و صراحت لهجه وریا غفوری را با مرحوم ناصر حجازی مقایسه می‌کنند.
با این حال خیلی‌ها معتقدند که غفوری صرفا با انجام این اکت‌های بی‌خطر و پوپولیستی به نوعی درحال شوآف کردن است. منتقدان وریا می‌گویند، انتقادات او هیچ هزینه‌ای برایش ندارد و در عوض این بازیکن می‌تواند از مزایای یک چهره مردمی بودن منتفع شود. این دسته از افراد می‌گویند کاپیتان استقلال به خوبی حواسش جمع است که پایش نزدیک خطوط قرمز نشود و در ضمن مطمئن است با این همه هوادار و پشتوانه‌ای که دارد بعید است نهادی بخواهد هزینه به چالش کشیدن او را به کشور تحمیل کند.
بخش دیگری از مخالفین او نیز به دستمزد بالای ستاره آبی‌ها اشاره می‌کنند و با ضرب و تقسیم و معادل کردنش با حقوق چند سال کارمندان و کارگران می‌گویند، کسی که حقوق یک سالش معادل ۳۵۰۰ ماه کار کردن یک کارگر با حقوق ۴ میلیون تومان است اصلا نمی‌تواند سمت مردم بایستد. در میان این انتقادات مسائلی نظیر برخی از رفتارهای عصبی این بازیکن نظیر آنچه در بازی با نساجی رخ داد، داستان ابتلا به بیماری کرونا و بهبود سریع و این شایعه که او پای پرواز تیمش به قطر گفته است تا پول نگیرم سوار نمی‌شوم نیز مطرح می‌شود. یک بار هم علی خطیر، معاون سابق باشگاه استقلال اتهاماتی علیه وریا غفوری مطرح کرد و گفت این بازیکن برای قبول امضای قرارداد ۵۰۰ میلیون تومان پول و یک بی‌ام‌و با قیمت ۵ میلیارد تومان زیرمیزی گرفته است. این ادعا هیچ وقت ثابت نشد.
سوژه تخریب صدا وسیما و محبوب هواداران
در حالی که بحث میان موافقان و مخالفان مردمی بودن وریا همیشه در جریان است، می‌توان به واکنش رسانه‌های دست راستی به اقدامات وریا غفوری نیز اشاره کرد. سال گذشته وریا غفوری بعد از بازی تیمش با پیکان در جمع خبرنگاران با اشاره به دوربین صداوسیما گفت:«اون دوربین تلویزیونه؟ خاموشش کنین. من با تلویزیون مصاحبه نمی‌کنم.» بعد از این اتفاق، غفوری در بخش خبری ۳۰: ۲۰ به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. تصاویر وریا غفوری کنار ماشین آخرین سیستم و بعد کات زدن به کودکان فقیر تکنیک بیست‌وسی برای خراب کردن چهره وریا پیش مردم بود که موفق واقع نشد. با این حال صداوسیما و رسانه‌های دست راستی هیچ‌وقت بی‌خیال غفوری نشدند و از هر فرصتی برای به چالش کشیدن او استفاده می‌کنند.
این مسائل گاهی با کری‌های هواداران پرسپولیس نیز همراه می‌شود. خیلی‌ها معتقدند دست‌های زیادی در کار است که وریا غفوری دیگر کاپیتان یکی از دو تیم پرطرفدار پایتخت نباشد. از همین روز شنبه که رقم قرارداد غفوری رسانه‌ای شده ا حملات به وریا غفوری در این رسانه‌ها شدت گرفته است. یکی از فعالان رسانه‌ای نزدیک به این رسانه‌ها علی غفوری نوشت:«به عربده‌کشی، لشکرکشی مجازی و ادعاهای دروغین و تهی خود و حامیان‌شان توجه نکنید. این سند، افشای پشت پرده و شائبه‌های مربوط به پرداخت‌های میلیاردی از بیت‌المال و جیب مردم به مدعیان پوشالی است.» با وجود این حملات که اغلب در فضای مجازی صورت گرفت، حمایت تقریبا یکپارچه هواداران استقلال از کاپیتان تیم‌شان در دو روز گذشته کفه ترازو را به سمت وریا غفوری سنگین کرده است.
