یکی از مشکلات مادران شیرده، شقاق سینه و یا همان ترک خوردن نوک پستان است. این مشکل بسیار دردناک است که در اوایل شیردهی برای اکثر مادران اتفاق می‌افتد. شقاق سینه بسیار شایع بوده و به‌همین بهانه در این مطلب، قصد داریم به دلایل، راه‌های پیشگیری و درمان آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
شقاق سینه چیست؟
یکی از شیرین‌ترین لحظه‌های بچه‌داری برای مادران، اوقات شیردهی است. اما ممکن است این دوران شگفت انگیز گاهی با درد‌ها و مشکلاتی همراه شود که از جمله آن‌ها می‌توان به زخم و ترک نوک سینه مادر یا همان شقاق سینه اشاره کرد.
شقاق سینه به شکاف دردناکی گفته می‌شود که بر سطح پوست نوک سینه و هاله اطراف آن ایجاد می‌شود. شقاق سینه در دوران بارداری و شیردهی بسیار معمول است. اما ورزشکاران زن یا مرد نیز به دلیل تماس و اصطکاک لباس با این نقطه ممکن است با این مشکل مواجه شوند. افراد مبتلا باید با احتیاط به درمان خود بپردازند، زیرا توجه نکردن به این مشکل می‌تواند در این ناحیه عفونت ایجاد کند.
علائم شقاق سینه
علائم شقاق سینه می‌تواند در یک یا هر دوی سینه‌ها اتفاق بیفتد. علائم شقاق سینه به لحاظ شدت و دوره متفاوت می‌باشد. عمده‌ترین علائم شقاق سینه عبارت است از:
- قرمزی
- زخم
- عرق سوز شدن یا ظاهر خشک نوک سینه‌ها
- پوسته پوسته شدن
- عفونت
- خونریزی
- ترک یا زخم‌های باز (شکاف نوک سینه)
- درد و احساس ناراحتی
علل ایجاد شقاق سینه
۱. در خانم‌هایی که در دوران شیردهی قرار دارند شقاق سینه‌ها معمولا ناشی از موقعیت یا پوزیشن نامناسب حین شیردهی می‌باشد. مشکلاتی در مکیدن یا گرفتن نوک سینه توسط نوزاد نیز می‌تواند در ایجاد شقاق نوک سینه دخالت داشته باشد.
۲. در ورزشکاران، شقاق نوک سینه ناشی از عرق سوز شدن و اصطکاک در نوک سینه‌ها می‌باشد. تحریک نوک سینه‌ها می‌تواند در برخی ورزشکاران به اندازه‌ای عمیق شود که منجر به ایجاد زخم‌های باز، عفونت و خونریزی شود.
پیشگیری از بوجود آمدن شقاق سینه در شیردهی
۱. معمولاً تازه مادران، حالت مناسب برای شیردهی به نوزادشان را نمی‌دانند. بهترین وضعیت برای چفت کردن دهان نوزاد، وسط قرار نگرفتن نوک سینه در دهان است، به شکلی که بیشتر هاله‌ی زیر دور سینه در دهان نوزاد باشد. یک راه برای رسیدن به چنین وضعیتی، این است که بینی نوزاد را با نوک سینه در یک خط قرار دهید. به شکلی که وقتی نوزاد دهان خود را باز کند، لثه‌ی پایین او از زیر نوک سینه دور باشد.
۲. هنگامی که دهان او باز می‌شود، فوراً نوک سینه‌ی خود را با آغوش گرفتن و چسباندن او به سینه در عمق دهانش جای دهید. زمانی که شیر خوردن نوزادتان تمام شد، سینه را به سرعت از دهانش بیرون نکشید. ابتدا انگشتتان را در دهان او بگذارید سپس نوک سینه را به آرامی بیرون بکشید.
۲. بهتر است بدانید که پوزیشن شما در هنگام شیر دادن هم می‌تواند در بوجود آمدن این نوع زخم‌ها تأثیر گذار باشد؛ بنابراین به گونه‌ای بنشینید که خود و نوزادتان تحت فشار نباشید. سعی کنید در هنگام شیر دادن احساس آرامش داشته باشید. احساس آرامش در زمان شیر دادن باعث می‌شود شیر راحت‌تر از سینه شما خارج شود.
۳. مرطوب و یا چرب نگه داشتن نوک سینه از بوجود آمدن شقاق سینه جلوگیری می‌کند. شیر مادر علاوه بر اینکه بهترین غذا برای نوزاد است، یکی از بهترین راه‌حل‌ها جهت جلوگیری و درمان شقاق سینه نیز می‌باشد. پس از شستشوی سینه با آب خالص، مقداری از شیر سینه خود را بوسیله دست خارج نموده و به دور تا دور نوک سینه بمالید به طوریکه نوک و هاله سینه را کاملا چرب کند و بلافاصله پس از این عمل، سینه را در دهان نوزاد شیرخوار قرار دهید. این بهترین راه حلِ جلوگیری از زخم نوک سینه است.
۴. از کرم مرطوب کننده سینه استفاده کنید. بسیاری از پزشکان معتقداند در صورت استفاده از کرم سینه در دوران بارداری، پوست سینه نرم و آماده فرآیند شیردهی می‌شود و از مشکلات بسیاری که مادران در دوران شیردهی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند جلوگیری می‌کند.
درمان شقاق سینه
برای درمان شقاق سینه راه‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
عسل
برای درمان شقاق سینه با استفاده از عسل، ابتدا سینه رابا آب تمیز بشویید. سپس با انگشت مقدار کمی عسل (عسل طبیعی) را روی زخم گذاشته. سپس با گاز استریل روی آن را بپوشانید. این مرهم را در فواصل بین شیردهی می‌توان روی سینه قرار داد. سپس با آب تمیز بشویید. این کار می‌تواند از درد و سوزش محل کاسته و به بهبود آن کمک کند.
استفاده از شیر مادر
خارج کردن شیر و مالیدن آن به نوک سینه پیش از شیر دادن یا پمپ کردن شیر، می‌تواند به کاهش تحریک در این ناحیه کمک کند.
روغن نعنا
می‌توانید از روغن نعناع برای تخفیف علائم شقاق سینه روی نوک سینه خود استفاده کنید. در تحقیقی کوچک نشان داده شد استفاده از روغن نعناع به دلیل وجود ترکیب منتول در آن در مقایسه با شیر مادر موثر‌تر است و فرایند بهبود نوک سینه را تسریع می‌کند.
روغن زیتون
استفاده از روغن زیتون و چرب کردن سینه‌ها برای ۳ بار در روز، می‌تواند در روند بهبود شقاق سینه موثر باشد.
ترکیب عسل و روغن بادام
ترکیب عسل و روغن بادام حرارت دیده و استفاده از آن بر روی نوک سینه‌ها، می‌تواند روند بهبودی شقاق سینه را سرعت ببخشد.
کمپرس گرم و کرم مرطوب کننده
استفاده از کمپرس گرم به همراه کرم مرطوب کننده سینه می‌تواند روند بهبود را سرعت ببخشد فقط توجه داشته باشید که حتماً از کرم‌های خوراکی استفاده کنید. در غیر این صورت ممکن است به نوزادتان آسیب برسد.
قرار دادن نوک پستان در معرض هوا
تا جایی که ممکن است نوک سینه هایتان را در برابر هوا قرار دهید تا فرآیند درمان سریع‌تر شود. اجازه بدهید هنگامی که در حال شیردهی نیستید نوک سینه هایتان هوا بخورد. این روش علاوه بر تسریع بهبودی باعث کاهش اصطکاک و سایش آن‌ها با عوامل مختلف می‌شود.
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شقاق سینه با استفاده از درمان‌های یاد شده برطرف نگردید و دردناک شده و حتی عفونی گردید باید به پزشک مراجعه کنید. اگر به عفونت قارچی دچار شده باشید در آن صورت ممکن است به استفاده از داروی‌های ضد قارچ نیاز داشته باشید.
اگر شما در دوران شیردهی قرار دارید باید به خاطر داشته باشید که در اوایل روز‌های شیردهی احساس درد در شما طبیعی خواهد بود. در صورتی که در شیردهی به مشکلی دارید و یا به همراهی نیاز دارید می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
