در روز‌های نخست امسال مردم آرزو می‌کردند که پس از سال سخت ۹۸، روز‌های بهتری در سال جدید در انتظارشان باشد، اما دریغ که روند اتفاقات ناخوشایند سال گذشته، در سال ۹۹ هم ادامه پیدا کرد. ویروس کرونا نه‌تن‌ها به سلامت جامعه، بلکه به اقتصاد کشور هم لطمات جدی وارد کرد. بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حدود ۳ تا ۶ میلیون نفر بر اثر شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‌اند.
مرکز آمار ایران نیز در پاییز امسال اعلام کرد که از هر ۴ ایرانی فقط یک نفر دارای شغل است. در عین حال، اما نرخ بیکاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش یافت. زیرا نرخ تقاضای کار نیز کاهش یافته بود. به بیان دیگر، از آنجا که متقاضیان کار در بازار کاهش معناداری داشتند، نرخ بیکاری در ظاهر کاهش یافت.
امسال، اما افزایش حقوق به شکل تبعیض‌آمیز و ناقصی شکل گرفت. کارکنان و بازنشستگان لشکری و کشوری افزایش حقوق داشتند، اما بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی و البته کارگران از این قافله جا ماندند.
اکنون با نزدیک‌شدن به روز‌های پایانی سال، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه جزئیات میزان و نحوه پرداخت عیدی پایان سال کارمندان دولت را اعلام کرده است. بر این اساس، عیدی کارکنان کشوری و لشکری به میزان یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است و هم‌زمان با حقوق بهمن واریز خواهد شد.
گفتنی است میزان پرداخت پاداش آخر سال (عیدی) بازنشستگان، مستمری‌بگیران، حقوق وظیفه ازکارافتادگی، حقوق وظیفه وراث مستخدمین متوفای مشمول صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی نیرو‌های مسلح و دیگر صندوق‌های بازنشستگی و نیز شهدا و جانبازان ازکارافتاده کلی نیز به مبلغ یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از محل بودجه مصوب صندوق بازنشستگی یا دستگاه اجرایی مربوط پرداخت می‌شود. عیدی کارگران نیز بر اساس قانون، معادل دستمزد دست‌کم ۶۰ روز و حداکثر ۹۰ روز کار است. از این رو حداقل عیدی کارگران ۳ میلیون و ۸۲۲ هزار تومان و حداکثر عیدی ۵ میلیون و ۷۳۳ هزار تومان خواهد بود.
دریغ از تأمین هزینه خوراکی‌های عید
با یک حساب و کتاب ساده می‌توان فهمید که عیدی کارمندان کفاف نیاز‌های معمول یک خانوار ایرانی در شب سال نو را نمی‌دهد. با رقم یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، نمی‌توان خانه را نونوار کرد، آجیل خرید و دست‌کم یک دست لباس نو برای اعضای خانواده تهیه کرد.
با این رقم در بهترین حالت می‌توان یک کیسه برنج (۳۰۰ هزار تومان)، ۴ کیلوگرم گوشت (۵۰۰ هزار تومان)، ۴ کیلوگرم مرغ (۱۰۰ هزار تومان)، ۳ جفت کفش (۴۵۰ هزار تومان) و قدری روغن و رب گوجه‌فرنگی و… خرید. به زبان ساده، عیدی کارمندان حتی برای خرید مایحتاج خوراکی ماهانه یک خانوار سه‌چهارنفره کافی نیست، چه رسد به آنکه کارمندان بتوانند با این رقم سفر نوروزی برای خانواده خود تدارک ببینند یا مبلمان خانه را نو کنند.
چقدر میوه می‌توان خرید؟
هر کیلوگرم پرتقال یافا اکنون در بازار حدود ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان قیمت دارد. سیب زرد ایرانی نیز در حدود ۱۱ تا ۱۴ هزار تومان به فروش می‌رسد. موز در حدود ۵۰ هزار تومان و خیار نیز حدود ۲۰ هزار تومان قیمت دارد. کیوی، خرمالو، لیموشیرین و دیگر میوه‌های مرسوم نیز بیشتر در حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان قیمت دارند. به‌طور میانگین اگر قیمت هر کیلوگرم میوه شب عید را در کمترین حالت، معادل ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان در نظر بگیریم، یک خانوار سه‌نفره برای خرید ۲۰ کیلوگرم میوه شب عید باید حدود ۳۰۰ تا ۳۶۰ هزار تومان هزینه کند.
این در حالی است که نوسانات قیمتی در این بازار به‌خصوص در شب عید بسیار زیاد است و البته ستاد تنظیم بازار نیز بیشتر در این ایام با توزیع میوه با نرخ تنظیم بازار در مناطق پیرامونی کلان‌شهرها، فقط موفق به کنترل محدود قیمت در این مناطق می‌شود و درعمل کارمندان و کارگرانی که در مناطق متوسط شهر زندگی می‌کنند، چاره‌ای جز پذیرش نرخ‌های حاکم بر بازار آزاد را ندارند.
عیدی پایان سال، معادل ۴ کیلوگرم آجیل
از زمانی که قیمت آجیل شب عید آسمانی شده است، خیلی از مردم خاطره آجیل را بوسیده‌اند و بین عکس‌های قدیمی از نوروزشان گذاشته‌اند. از این رو ممکن است برای خوانندگان جالب باشد که بدانند اکنون برای خرید هر کیلوگرم آجیل مغز باید حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هزینه کنند. آجیل مخلوط اقتصادی که نیمی از آن را تخمه کدو و نخود و کشمش تشکیل می‌دهد نیز بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تومان قیمت دارد.
این نرخ‌های آسمانی آن‌قدر عجیب هست که کارمند و کارگر دیگر نتواند حتی به خرید آجیل فکر کند، چه رسد به آنکه این خوراکی خوش‌مزه را به نیت پذیرایی از میهمانان خود تهیه کند. شاید عجیب باشد، اما با عیدی یک کارمند فقط می‌توان ۴ کیلوگرم آجیل مغز تهیه کرد که از این حیث می‌توان این اتفاق را به‌عنوان یک رکورد در تاریخ ثبت کرد.
عیدی به لباس شب عید هم می‌رسد؟
شاید پاسخ‌دادن به این سؤال و برآورد هزینه‌های خرید لباس نو شب عید کمی بی‌مورد باشد. زیرا برای همه واضح است عیدی پایان سال حتی کفاف خرید مایحتاج خوراکی شب عید را هم نمی‌دهد. با این وجود، اگر فرض را بر این بگیریم که سلیقه شما لباس، کیف و کفش‌های اقتصادی بازار را می‌پسندد، می‌توان این‌گونه حساب کرد که خرید هر جفت کفش مردانه حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، کفش زنانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان، کفش بچگانه نیز ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان هزینه می‌برد. کیف زنانه نیز ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان هزینه نیاز دارد.
علاوه بر این، خرید یک دست کت‌وشلوار مردانه در کمترین حالت نیازمند ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه است. یک دست مانتو، شلوار و شال یا روسری نیز در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان بودجه نیاز دارد. لباس عید بچه نیز چیزی از این رقم کمتر نیست. با در نظر گرفتن جمع این هزینه‌ها، می‌توان گفت خرید لباس شب عید برای یک خانوار سه‌نفره هزینه‌ای بیش از ۲ تا ۲.۵ میلیون تومان به خانوار تحمیل می‌کند. بدیهی است که در این وضعیت، خانواده‌ها امکان تعویض فرش، خرید مبلمان جدید یا جایگزین‌کردن لوازم خانگی کهنه‌شان را با لوازم نو را ندارند و اگر شانس بیاورند، می‌توانند هزینه شست‌وشوی فرش‌ها و پرده‌های خانه را تأمین کنند.
