پنجشنبه هفته آینده مرحله نهایی رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی قطر در منطقه آسیا در کوالالامپور مالزی قرعه‌کشی می‌شود و ۱۲ تیم حاضر در این مرحله در دو گروه ۶ تیمی رقبای خود را خواهند شناخت تا به این ترتیب از ۱۱ شهریورماه کار خود را در این مرحله آغاز کنند.
با وجود اعلام برنامه قبلی از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا با محوریت انجام رقابت‌ها با فرمت رفت‌وبرگشت، طبق شنیده‌ها هنوز کمیته مسابقات کنفدراسیون آسیا درخصوص نحوه برگزاری رقابت‌ها به جمع‌بندی نرسیده و هنوز مشخص نیست که مرحله نهایی مقدماتی جام‌جهانی قطر در منطقه آسیا که به‌منظور شناخت ۴ سهمیه مستقیم و نیم سهمیه حاضر در پلی‌آف برگزار خواهد شد به چه صورت برگزار می‌شود و آیا همچنان برگزاری رقابت‌ها به صورت رفت‌وبرگشت مدنظر کنفدراسیون فوتبال آسیا بوده یا اینکه با توجه به ادامه پاندمی ویروس کرونا در کشورهای آسیایی فرمت متمرکز درنهایت اجرا خواهد شد.
با این حال قبل از اینکه به احتمالات پیش رو درخصوص فرمت برگزاری رقابت‌ها بپردازیم ابتدا برنامه بازی‌های تیم ملی در دو حالت رفت‌وبرگشتی و متمرکز را بررسی کرده و سپس به سایر احتمالات برگزاری بازی‌ها خواهیم پرداخت.
پیش از هر چیز یک بار دیگر نگاهی می‌اندازیم به سیدبندی مرحله نهایی مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۲۲ در قاره آسیا:
سید یک: ژاپن و ایران
سید ۲: استرالیا و کره‌جنوبی
سید ۳: عربستان و امارات
سید ۴: عراق و چین
سید ۵: عمان و سوریه
سید ۶: ویتنام و لبنان
تیم ملی فوتبال ایران با وجود کار سختی که در دور برگشت رقابت‌ها داشت موفق شد با کسب رتبه اول گروه سوم در جمع ۱۲ تیم نهایی حضور یابد. تیم‌های راه‌یافته به این مرحله به دو گروه ۶ تیمی تقسیم می‌شوند و پس از برگزاری بازی‌ها به صورت رفت‌وبرگشت، تیم‌های اول و دوم هر گروه به صورت مستقیم جواز حضور در جام‌جهانی را کسب خواهند کرد؛ تیم‌های سوم دو گروه باهم بازی کرده و در یک پلی‌آف دیگر شانس خود را برای صعود به جام‌جهانی امتحان خواهند کرد.
همچنین نحوه قرعه‌کشی مسابقات براساس سیدبندی خواهد بود که طبق جایگاه تیم‌ها در رنکینگ فیفا صورت می‌گیرد. بر این اساس، این ۱۲ تیم در ۶ سید دو تیمی تقسیم می‌شوند و طبق قرعه‌کشی، ۶ تیم از سیدها در یک گروه و ۶ تیم دیگر از سید دیگر در گروه دیگر قرار خواهند گرفت.
درخصوص نحوه قرعه‌کشی این توضیح قید شده است که قرعه‌کشی از سید ششم آغاز می‌شود و نام نخستین تیمی که از گلدان بیرون می‌آید در قسمت A6 نوشته می‌شود و قرعه بعدی از همین سید ششم در قسمت B6 نوشته می‌شود. همین روند برای سیدهای بعدی نیز تکرار خواهد شد.
حریف اول؛ عمان یا سوریه؟
به این ترتیب احتمال همگروهی تیم ملی با ۱۰ تیم مختلف در این مرحله وجود دارد و تنها تیمی که نمی‌تواند همگروه ایران شود، تیم ملی فوتبال ژاپن است که در سید یک حضور دارد. با درنظر گرفتن تمامی احتمالات و طبق الگویی که در برگزاری چنین تورنمنت‌هایی کنفدراسیون فوتبال آسیا از آن استفاده می‌کند (گروه‌های ۶ تیمی – اگر بازی‌ها رفت‌وبرگشت باشد)، برنامه بازی‌های تیم ملی در این مرحله به شرح ذیل است.
تیم ملی کشورمان در ابتدای کار در تاریخ ۱۱ شهریور میزبان یکی از دو تیم سید ۵ خواهد بود. در این سید تیم‌های عمان و سوریه قرار دارند و این درحالی است که در صورت همگروهی با عمان کشورمان در گام نخست با تیمی دیدار خواهد کرد که برانکو ایوانکوویچ سرمربی اسبق تیم ملی و سرمربی سابق محبوب پرسپولیسی‌ها هدایت آن را برعهده دارد و از سوی دیگر سوریه نیز یک رقیب ایده‌آل برای تیم ملی به‌شمار می‌رود؛ چراکه در این چند سال اخیر تیم ملی کشورمان به‌خصوص در دیدارهای دوستانه به راحتی از سد این تیم گذشته است.
هرچند همین سوری‌ها در دیدارهای مقدماتی جام‌جهانی روسیه دست به کار بزرگی زده و موفق شدند تیم ملی ایران را که به‌عنوان تیم دوم جهان بعد از برزیل راهی جام‌جهانی روسیه شده بود، متوقف کنند. در ادامه رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی در منطقه آسیا پنج روز بعد یعنی ۱۶ شهریور تیم ملی کشورمان به مصاف یکی از دو تیم سید چهار یعنی عراق یا چین خواهد رفت. درواقع اگر عراقی‌ها حریف‌مان شوند یک بار دیگر جذابیت‌ها و هیجانات دیدارهای دور قبلی تکرار شده و دو تیم در مرحله نهایی حریف تکراری برای یکدیگر محسوب خواهند شد. از سوی دیگر در صورت همگروهی با چین خاطرات رقابت با این کشور در مرحله نهایی مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه برای فوتبالدوستان کشورمان یک بار دیگر تکرار و تداعی خواهد شد، این درحالی است که در صورت برگزاری رفت‌وبرگشتی رقابت‌ها تیم ملی ایران در این دیدار میهمان خواهد بود. اما ادامه این رقابت‌ها مهرماه امسال با حساسیت و اهمیت ویژه‌ای برای تیم‌ملی کشورمان دنبال خواهد شد؛ چراکه تیم ملی ایران برای دومین هفته پیاپی به‌عنوان میهمان در این ماه ابتدا به مصاف یکی از دو تیم سید ۳ یعنی عربستان یا امارات خواهد رفت؛ دو تیمی که در مرحله مقدماتی رقابت‌های جام‌جهانی روسیه در یک گروه قرار گرفته و دیداری را با تیم ملی ایران انجام ندادند.
با این حال به نظر می‌رسد در این مرحله امارات رقیب ساده‌تری برای کشورمان باشد. در همین ماه سپس ملی‌پوشان کشورمان سخت‌ترین دیدار گروه را مقابل یکی از دو تیم سید دو یعنی کره‌جنوبی یا استرالیا برگزار کرده که در این دیدار تیم ملی فوتبال ایران میزبان این رقابت خواهد بود. این دیدار در تاریخ ۱۵ و ۲۰ مهرماه برگزار خواهد شد که البته در این هفته از رقابت‌ها نیز به نظر می‌رسد کره‌جنوبی حریف سنتی و تکراری تیم ملی در رقابت‌های مختلف نسبت به استرالیا می‌تواند حریف ایده‌آل‌تری باشد هرچند آخرین دیدار ایران و استرالیا نیز بهترین و شیرین‌ترین خاطرات تاریخ فوتبال کشورمان را تداعی کرده و همگروهی دو کشور می‌تواند از این جهت جذاب و هیجان‌انگیز باشد.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای حضور در سید یک، بازی با تیم سید ۶ در هفته پایانی مسابقات است. این‌گونه که تیم ملی آخرین بازی مرحله رفت‌وبرگشت خود را باید با ضعیف‌ترین تیم گروه خود برگزار کند که در صورت گره خوردن کار و نیاز مبرم به پیروزی می‌تواند یک مزیت بزرگ به حساب بیاید. برهمین اساس نیز یکی از دو تیم ویتنام و لبنان حریف ایران در بازی شماره پنج خواهند بود که در روزهای پایانی آبان‌ماه باید در خانه پذیرای ملی‌پوشان کشورمان باشند. نکته جالب اینکه دو تیم مذکور در دور قبل از رقابت‌ها در مرحله مقدماتی جام‌جهانی روسیه حاضر نبوده و جایگزین ازبکستان و تایلند در این رقابت‌ها شده‌اند.
با توجه به توضیحات داده شده برنامه کامل بازی‌های تیم ملی در دور مقدماتی جام‌جهانی در صورت برگزاری مسابقات به صورت رفت‌وبرگشت به شرح ذیل خواهد بود:
دور رفت:
۱۱شهریور ۱۴۰۰: ایران – عمان/سوریه
۱۶ شهریور ۱۴۰۰: عراق/چین – ایران
۱۵ مهر ۱۴۰۰: امارات/عربستان – ایران
۲۰ مهر ۱۴۰۰: ایران – استرالیا/کره‌جنوبی
۲۰ آبان ۱۴۰۰: ویتنام/لبنان – ایران
دور برگشت:
۲۵ آبان ۱۴۰۰: سوریه/عمان – ایران
۷ بهمن ۱۴۰۰: ایران – عراق/چین
۱۲ بهمن ۱۴۰۰: ایران – امارات/عربستان
۴ فروردین ۱۴۰۱: کره‌جنوبی/ استرالیا – ایران
۹ فروردین ۱۴۰۱: ایران – ویتنام/لبنان
حریف اول؛ عربستان یا امارات؟
اگر رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی به صورت متمرکز برگزار شود آن زمان همه چیز متفاوت شده و روند و روال برگزاری این رقابت‌ها نیز به صورت کلی تغییر خواهد کرد. همچنین در صورت برگزاری رقابت‌های مرحله نهایی مقدماتی جام‌جهانی در منطقه آسیا به صورت متمرکز برنامه زمان‌بندی و تقویمی برگزاری رقابت‌ها به این شکل هنوز اعلام نشده و باید منتظر تصمیم کنفدراسیون فوتبال آسیا درخصوص فرمت برگزاری و زمان آن در صورتی که بازی‌ها به صورت متمرکز برگزار شود، باشیم البته در صورت برگزاری رقابت‌ها به این شکل دیگر مزیت برگزاری با ضعیف‌ترین تیم گروه در هفته پایانی از بین رفته و اتفاقا شرایط معکوس خواهد شد به این ترتیب که دو تیم سید یک و سید ۲ در هفته پایانی با هم بازی خواهند کرد.
بر همین اساس در صورت برگزاری فرمت متمرکز تیم ملی کشورمان در دیدار اول خود میهمان یکی از دو تیم عربستان و امارات خواهد بود، در ادامه دو میزبانی ابتدا از عمان یا سوریه و سپس چین یا عراق به عمل آمده و سپس در دور چهارم ایران میهمان یکی از دو کشور ویتنام یا لبنان خواهد بود و سپس در بازی آخر از استرالیا یا کره‌جنوبی میزبانی خواهد کرد. نکته قابل توجه اینکه در دیدارهای متمرکز، میزبان و میهمان به مفهوم آن است که در پروتکل‌های انجام یک مسابقه به‌منظور تعیین نیمکت‌های دو تیم، زمان برگزاری کنفرانس خبری قبل و بعد از بازی و همچنین سایر موارد مرتبط این موضوع اهمیت پیدا کرده اما از آنجایی که رقابت‌ها به صورت متمرکز در یک کشور برگزار می‌شود این امر از لحاظ ماهوی معنا پیدا نمی‌کند.
همه احتمالات پیش رویAFC
همان‌طور که اعلام کردیم کنفدراسیون فوتبال آسیا هنوز مکانیسم برگزاری رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی قطر را اعلام نکرده است. با این حال یک نکته وجود دارد مبنی‌بر اینکه این امکان وجود خواهد داشت که مثل برگزاری مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا در فصل جاری، رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی در منطقه آسیا نیز به همین شکل متمرکز اما با فرمت رفت‌وبرگشت در یک کشور برگزار شود که طبق این مدل تیم ملی ایران در دیدارهای پیش روی خود روند برگزاری فرمت رفت‌وبرگشتی را در پیش گرفته و ۱۰ هفته برگزاری رقابت‌ها را طبق مدل اولی که در پیش‌تر به آن اشاره کردیم انجام خواهد داد اما نحوه دیگر این است که رقابت‌ها مثل مسابقات جام ملت‌های آسیا به صورت متمرکز و تک بازی برگزار شود و این همان مدل دومی است که پیش‌تر طبق برگزاری بازی‌های تیم ملی از هفته اول تا پنجم به آن اشاره کردیم.
با این حال طبق قوانین رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی تیم‌ها باید دوبار طبق فرمت رفت‌وبرگشت با یکدیگر دیدار کنند و این یعنی اینکه این امکان بیشتر وجود دارد که در شکل اجرا بازی‌ها در یک کشور اما با فرمت رفت‌وبرگشت برگزار شود. با این حال طبق شنیده‌های «فرهیختگان» یک بار دیگر امکان برگزاری رقابت‌ها به صورت رفت‌وبرگشت در کشور تیم‌های میزبان روی میز کنفدراسیون فوتبال آسیا و در بین سایر گزینه‌های نحوه انجام رقابت‌ها بازگشته و ممکن است در صورتی که شرایط اجازه بدهد تیم‌ها مثل سابق با سفر به کشورهای یکدیگر دیدارهای رفت‌وبرگشت را برگزار کنند.
فرمت متمرکز اعتراضات را بیشتر می‌کند
نکته قابل توجه اینکه کنفدراسیون آسیا در این مورد هنوز تصمیم‌گیری نهایی را انجام نداده؛ چراکه هرکدام از نحوه برگزاری رقابت‌ها مشکلاتی را پیش رو خواهد داشت؛ چراکه اگر رقابت‌ها به صورت متمرکز برگزار شود از برگزاری قرعه‌کشی تا برگزاری رقابت‌ها زمان کوتاهی باقی خواهد ماند که در این مدت بسیار دشوار است که در این زمان کوتاه کشوری بخواهد درخواست میزبانی داده و در این مورد بررسی‌های لازم به عمل آمده و درنهایت نیز موافقت‌ها از سوی کنفدراسیون آسیا انجام شود. این درحالی است که این مدل برگزاری مطمئنا تعداد ناراضیان به این نحوه رقابت‌ها را افزایش می‌دهد؛ چراکه برگزاری این دور از رقابت‌ها به مراتب از انجام دور قبلی حساس‌تر و پراهمیت‌تر بوده و از آنجایی که در همان دور قبل نیز بسیاری از کشورهای قدرتمند ازجمله ایران یا حتی چین به میزبانی‌ها اعتراض کردند در این دور با توجه به افزایش حساسیت‌ها مطمئنا این امر یعنی برگزاری متمرکز رقابت‌ها در یک کشور اعتراضات بیشتر با دامنه وسیع‌تری را از سوی کشورها به دنبال خواهد داشت. یعنی به‌طور مثال اگر ایران با عربستان یا ژاپن با کره‌جنوبی همگروه شده و دیدارها بخواهد در دو کشور از این چهار کشور به صورت متمرکز برگزار شود، مطمئنا این موضوع اعتراضات دو کشور دیگر که بدون شک از قدرت‌های برتر قاره کهن هستند را فراهم خواهد آورد.
چینی‌ها همچنان در قرنطینه
حساسیت‌های برگزاری بازی‌ها به صورت متمرکز باعث شده است تا یک بار دیگر کنفدراسیون فوتبال آسیا گزینه رفت‌وبرگشتی را روی میز قرار داده و به صورت جدی به آن فکر کند. البته این موضوع نیز با وجود آنکه در بین سایر گزینه‌های برگزاری رقابت‌ها وجود دارد اما مشکلات خاص خودش را داشته و این درحالی است که موضوع قرنطینه در برخی از کشورهای آسیایی همچنان در اولویت قرار داشته به این ترتیب که برخی کشورها با بازگشت به کشور خود باید ۱۵ روز قرنطینه شوند و این بدان معناست که کشور فوق در فاصله ۵ روز تا بازی بعدی به‌طور قطع به‌یقین بازی بعدی خود در این رقابت‌ها را از دست خواهد داد.
نکته جالب توجه اینکه تیم ملی فوتبال چین که برای بازی‌های مرحله قبل راهی کشور امارات شده بود برخلاف سایر کشورها ازجمله تیم ملی ایران به محض بازگشت به این کشور در قرنطینه قرار گرفته و عجیب‌تر اینکه بازیکنان این تیم هنوز از قرنطینه خارج نشده‌اند.
ای اف سی به کدام شکل برگزاری رای می‌دهد؟
اما و اگرهای زیادی درخصوص ادامه برگزاری رقابت‌ها به وجود آمده و نکته قابل توجه اینکه زمان زیادی تا برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی باقی نمانده است تا کنفدراسیون آسیا بخواهد مثل دور قبلی مدام برگزاری این دور را نیز به تعویق بیندازد.
نکته دیگر مربوط می‌شود به برخی از پیشنهادهایی که به کنفدراسیون فوتبال آسیا درخصوص نحوه اجرای بازی‌ها رسیده است. در این مورد برخی این موضوع را مطرح کردند که بهتر است کنفدراسیون آسیا رقابت‌ها را از فرمت رفت‌وبرگشت درآورده و آن را به صورت تک بازی در تاریخی دیگر در یک کشور برگزار کند اما برخی دیگر نیز اذعان کرده‌اند این شیوه برگزاری بهتر است در یک کشور بیطرف برگزار شود یعنی در صورت انجام این مدل برگزاری هیچ‌کدام از کشورهای ذی‌نفع میزبان نباشند.
با این حال برخی دیگر عقیده دارند که چرا کنفدراسیون فوتبال آسیا زمان جدیدی را برای برگزاری رقابت‌ها تعریف نکرده و به‌طور مثال می‌تواند طی سه هفته برگزاری رقابت‌ها به صورت تک بازی کار را انجام دهد. با این حال همه اینها نظریه‌های رسیده و مطرح شده برای کمیته مسابقات کنفدراسیون فوتبال آسیاست تا آنها در این خصوص بررسی‌های لازم را به عمل آورده و تصمیم‌گیری نهایی را انجام بدهند.
این درحالی است که پذیرفتن هرکدام از این شکل از رقابت‌ها یک پروسه طولانی اداری را می‌طلبد تا بررسی‌ها و مصوبات لازم به عمل بیاید. همچنین باید تعداد خاص برگزاری رقابت‌ها در ارتباط با اسپانسر‌ها نیز مدنظر قرار بگیرد چون اگر تعداد بازی‌ها از یک حد مقرر کمتر شود این اتفاق هم مشکلات خاص خودش را به همراه خواهد داشت.
در همین زمینه شنیده می‌شود که تا به حال کشورهای امارات و عربستان درخواست میزبانی رسمی خود را برای مرحله بعدی رقابت‌ها در صورت برگزاری متمرکز به کنفدراسیون آسیا ارائه کرده‌اند و این درحالی است که پیش از این از کشور قطر به‌عنوان میزبان رقابت‌های متمرکز نام برده شده بود و اگر چنانچه کنفدراسیون فوتبال آسیا تصمیم بگیرد تا تمامی رقابت‌ها را در یک کشوری که ذی‌نفع نبوده و از امکانات بالایی برخوردار باشد برگزار کند، مطمئنا قطر شانس اول میزبانی را خواهد داشت و این درحالی است که برگزاری این رقابت‌ها می‌تواند یک آزمون جدی و محک مناسب قبل از رقابت‌های جام‌جهانی برای کشور میزبان این رقابت‌ها باشد.
