به بهانه آغاز ماه محرم، به مهمترین و مورد استقبال‌ترین آثار تلویزیونی و سینمایی با موضوع محرم و عاشورا در سال‌های اخیر می‌پردازیم
محرم و عاشورا قطعا یکی از مهمترین و بزرگترین رویداد‌ها برای کشور‌های اسلامی و همینطور جهان است. به همین دلیل حفظ و انتقال این میراث به خصوص در جهان فعلی، امر مهمی است و باید از بستر‌های مختلف برای گسترش آن بهره گرفت. یکی از این بستر‌ها، تولید آثار تلویزیونی است و از طرفی هم نباید از نقش مهم هنر هفتم در انتقال فرهنگ عاشورایی چشم پوشید.
سینما و تلویزیون ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب، از تفکر عاشورایی خالی نبوده، اما به طبع در چند دهه اخیر تولید آثار مختلف با موضوع محرم و عاشورا افزایش پیدا کرده است. به بهانه آغاز ماه محرم تصمیم گرفته ایم در این گزارش تعدادی از آثار مطرح تلویزیونی و سینمایی را معرفی کنیم که در زمان خود با استقبال زیادی روبرو شدند.
سریال‌های تلویزیونی
«روایت عشق»
این سریال به کارگردانی انوشیروان ارجمند در سال ۱۳۶۴ ساخته شد و شاید یکی از اولین سریال‌های تلویزیونی بود که اتفاقات پیرامون واقعه عاشورا را روایت می‌کرد. این سریال با استقبال ویژه‌ای از سوی بینندگان تلویزیون مواجه شد و جنبه‌ای نوستالژیک برای تلویزیون ملی پیدا کرد.
«شب دهم»
در سال ۱۳۸۰ که محرم و عید نوروز همزمان شده بود، سریال تلویزیونی «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی منتشر شد که چه در زمان انتشارش و چه در سال‌های بعد، به عنوان اثری شاخص با موضوع محرم شناخته می‌شد و محبوبیت زیادی بین مردم پیدا کرده بود. در سال ۱۳۶۸ نیز فیلمی سینمایی به همین نام به کارگردانی جمال شورجه منتشر شد که داستانی مستقیم از عاشورا را روایت می‌کرد، اما برخی از اتفاقات فیلم در روز دهم محرم روی می‌دهد.
«طفلان مسلم»
این سریال که در سال ۱۳۸۷ و به کارگردانی مجتبی یاسینی ساخته شد، یکی از سریال‌هایی است که در بین آثار عاشورایی کمتر به آن توجه شده؛ همانطور که نام سریال هم نشان می‌دهد، این سریال حکایت اسارت و پناهندگی کودکان خردسال مسلم بن عقیل پس از شهادت پدرشان را روایت می‌کند.
«سفر سبز»
پس از موفقیت سریال «شب دهم»، توجه به سریال سازی برای ایام محرم بیشتر شد و یک سال پس از «شب دهم»، سریال «سفر سبز» به کارگردانی محمد حسین لطیفی ساخته شد. لطیفی در این سریال داستانی جذاب را با مفاهیم عاشورایی پیوند می‌زند. داستان سریال در مورد پسری است که از کودکی به آلمان منتقل شده، اما اکنون تصمیم می‌گیرد به ایران بیاید و خانواده واقعی خود را پیدا کند.
«معصومیت از دست رفته»
سریال «معصومیت از دست رفته» به کارگردانی داوود میرباقری یکی دیگر از سریال‌های مناسبتی است محرم است که با توجه به سابقه میرباقری در ساخت آثار تاریخی خیلی خوب مخاطبانش را پیدا کرد و دربین ماندگارترین آثار محرمی قرار گرفت. این سریال مستقیما به واقعه عاشورا نمی‌پردازد، اما داستانی در مورد شخصیتی به نام شوذب روایت می‌کند که در ابتدا از یاران حضرت علی بود، اما اکنون خزانه‌دار کوفه و امویان شده است.
«مختارنامه»
سریال «مختارنامه» یکی دیگر از آثار تاریخی داوود میرباقری که از مهمترین سریال‌های مناسبتی است و چندین بار از شبکه‌های مختلف پخش شده است. این سریال متمرکز بر داستان مختار ثقفی است و به صورت مستقیم و غیرمستقیم به قیام امام حسین (ع)، وقایع عاشورا و اتفاقات پس از آن می‌پردازد. واقع گرایی و باورپذیری این سریال، آن را در زمره یکی از پر استقبال‌ترین سریال‌های مناسبتی و عاشورایی قرار می‌دهد.
فیلم‌های سینمایی
«سفیر»
اولین فیلم ایرانی که مستقیما پیرامون حادثه عاشورا تولید شده، فیلم «سفیر» ساخته فریبرز صالح است. این فیلم در اولین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و همچنین عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را در زمان اکرانش به‌دست آورد. این فیلم گوشه‌ای از زندگی قیس ابن مسهر را به تصویر کشیده، او نماینده امام حسین (ع) است که با نامه‌ای برای سلیمان خزاعی به طرف کوفه می‌رود و در راه به دست عمال ابن زیاد، والی کوفه دستگیر و به زندان افکنده می‌شود.
«روز واقعه»
شاید برای عده کثیری از مخاطبان وقتی صحبت از عاشورا می‌شود، اولین فیلم سینمایی که به خاطر دارند، «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی و نویسندگی بهرام بیضایی باشد. این فیلم داستان جوانی مسیحی به نام عبدالله را روایت می‌کند که تازه به اسلام روی آورده و در جریان عروسی با راحله، ندایی می‌شنود که او را به یاری فرامی‌خواند. عبدالله به سمت کربلا می‌تازد و هنگام عصر عاشورا به کربلا می‌رسد.
«هیهات»
شاید بشود از هیهات به‌عنوان تنها فیلم عاشورایی سینمای ایران در یکی دو دهه اخیر نام برد. فیلمی که با نگاهی تمثیلی به مفاهیم عاشورایی این قابلیت را داشت که بتواند جایگزینی برای فیلم روز واقعه باشد. این فیلم چهار اپیزودی با درون‌مایه‌ای مذهبی و اعتقادی، سعی در نمایش چهار گوشه از ارتباط مردمان معاصر با فرهنگ و منش عاشورایی دارد.
«رستاخیز»
«رستاخیز» عظیم‌ترین و پرهزینه‌ترین فیلم سینمایی است که به شرح واقعه عاشورا پرداخته است. این فیلم در سال ۱۳۹۱ و به کارگردانی احمدرضا درویش ساخته شده، اما پس از حواشی که سال‌ها قبل برای آن ایجاد شد هنوز هم نتوانسته اکران شود. این اثر سینمایی به صورت مستقیم به سراغ شرح واقع روز عاشورا رفته و سعی کرده تصویری صریح از این حادثه عظیم را به نمایش بگذارد. این فیلم از حضور بازیگرانی، چون پوریا پورسرخ، حسین پورشیرازی، فرهاد قائمیان، بابک حمیدیان، مهتاب کرامتی، شقایق فراهانی و لیلا بلوکات بهره برده است.
