گرچه حالت تهوع بارداری ممکن است شناخته شده‌ترین علت بیماری صبح باشد، اما این تنها مورد نیست. در ادامه مطلب با سایر شرایطی که ممکن است دچار حالت تهوع صبحگاهی شوید، آشنا خواهید شد.
در کنار حالت تهوع اغلب علائم دیگری مانند اسهال، تعریق، درد شکم یا گرفتگی دارید. طبق داده‌های انجمن بارداری آمریکا، حالت تهوع در دوران بارداری بیش از نیمی از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. معمولاً به عنوان تهوع صبحگاهی شناخته می‌شود و ناشی از تغییرات هورمونی است که در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد.
علل حالت تهوع صبحگاهی
هم زنان هم مردان ممکن است با حالت تهوع از خواب بیدار شوند. در ادامه به سایر علل حالت تهوع صبحگاهی نگاهی خواهیم انداخت.
۱. بارداری
حالت تهوع و استفراغ از جمله علائم اولیه بارداری است که در حدود هفته ششم ظاهر می‌شود. این علائم معمولاً بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ از بین می‌روند.
تهوع صبحگاهی فقط به صبح محدود نمی‌شود. این می‌تواند در هر زمان رخ دهد. برخی از زنان حالت تهوع مداوم را در طول روز تجربه می‌کنند.
۲. خستگی یا مشکلات خواب
بی‌خوابی یا زنگ هشدار‌های زودتر از حد معمول می‌تواند چرخه خواب و بیداری را مختل کند. این تغییرات در الگوی خواب منظم باعث تغییر واکنش عصبی و غدد درون ریز بدن می‌شود، که گاهی اوقات می‌تواند به حالت تهوع منجر شود.
۳. گرسنگی یا قند خون پایین
از آخرین ساعت پس از شام ممکن است ۱۲ ساعت یا بیشتر می‌گذرد. سطح پایین گلوکز در خون (پایین بودن قند خون) می‌تواند احساس سرگیجه، ضعف یا حالت تهوع در شما ایجاد کند. کنار گذاشتن صبحانه به خصوص اگر معمولاً صبحانه می‌خورید ممکن است این وضعیت را بدتر کند.
۴. رفلاکس یا بازگشت اسید معده
رفلاکس یا بازگشت اسید زمانی اتفاق می‌افتد که ورودی معده پس از خوردن یا نوشیدن به درستی بسته نشود و موجب شود اسید معده به مری و گلو بازگردد. طعم ترش همراه با علائم دیگری مانند آروغ زدن یا سرفه می‌تواند احساس حالت تهوع ایجاد کند.
رفلاکس معده می‌تواند صبح‌ها بدتر شود، حتی اگر ساعت‌ها از آخرین زمان شام خوردن گذشته باشد. این ممکن است به این دلیل باشد که شما دراز کشیده اید و یا با سرفه از خواب بیدار شوید.
۵. آبریزش یا گرفتگی سینوس
احتقان سینوس به گوش داخلی فشار می‌آورد که می‌تواند منجر به ناراحتی معده و حالت تهوع شود. همچنین می‌تواند باعث سرگیجه شود، که با حالت تهوع و استفراغ همراه است. هنگامی که آبریزش بینی دارید، مخاطی که از سینوس‌ها به پشت حلق و به معده تخلیه می‌شود، می‌تواند حالت تهوع ایجاد کند.
۶. اضطراب
معمولاً احساساتی مانند استرس، هیجان و اضطراب را موجب دلهره و دل آشوب شود. حالت تهوع در صبح ممکن است به یک رویداد استرس زا مانند یک جلسه مهم در روز آینده مربوط باشد. در موارد دیگر، ناشی از منابع مزمن یا مداوم استرس یا اضطراب است.
۷. خماری
اگر شب گذشته دارو‌های غیر قانونی استفاده کرده اید، حالت تهوع شما ممکن است در نتیجه نشانه‌های خماری باشد. تعدادی از اثرات دارو‌ها با حالت تهوع همراه است. این موارد شامل قند خون پایین و کم آبی بدن است.
۸. رژیم غذایی
حالت تهوع صبحگاهی ممکن است مربوط به غذایی باشد که صبحانه می‌خورید. آلرژی یا عدم تحمل غذایی خفیف می‌تواند حالت تهوع ایجاد کند. در موارد دیگر، زیاد غذا خوردن حالت تهوع می‌دهد.
۹. گاستروپارزی (Gastroparesis)
گاستروپارزی وضعیتی است که در آن عضلات دیواره معده کُند یا متوقف می‌شوند. در نتیجه غذا از معده به روده منتقل نمی‌شود. حالت تهوع، استفراغ و شکم درد از علائم رایج این مشکل است.
۱۰. سنگ صفرا
سخت شدن موادی مانند کلسترول موجب ایجاد سنگ صفرا در کیسه صفرا می‌شود. وقتی در لوله‌ای که کیسه صفرا و روده را به هم متصل می‌کند گیر می‌کنند، بسیار دردناک است. حالت تهوع و استفراغ غالباً همراه با درد رخ می‌دهد.
۱۱. داروی ضد درد
اوپیوئید‌ها دسته‌ای از دارو‌ها هستند که برای درمان درد‌های متوسط تا شدید استفاده می‌شوند. عارضه جانبی اکثر این دارو‌ها حالت تهوع و استفراغ است.
۱۲. شیمی درمانی
تهوع و استفراغ از عوارض جانبی مستند برخی از دارو‌های شیمی درمانی است. دار وها بخشی از مغز را کنترل می‌کنند که حالت تهوع و استفراغ را کنترل می‌کند. گاهی اوقات این دارو‌ها بر سلول‌های مخاط معده تأثیر می‌گذارند که باعث تهوع و استفراغ می‌شود.
اگر قبلاً از دریافت شیمی درمانی حالت تهوع و استفراغ داشته اید، بازدید مجدد از فضا‌های به یاد مانده و بو‌هایی که آن لحظات را یادآوری می‌کنند باعث تهوع و استفراغ می‌شوند.
۱۳. آسیب یا ضربه مغزی
ضربه و آسیب‌های مغزی می‌تواند باعث تورم در مغز شوند. این باعث افزایش فشار در جمجمه شده، جایی که می‌تواند تهوع و استفراغ را در مغز کنترل کند. استفراغ پس از ضربه به سر نشان می‌دهد آسیب دیدگی سر قابل توجه است و باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
۱۴. مسمومیت غذایی
وقتی چیزی آلوده می‌خورید یا می‌نوشید، بدن برای خلاص شدن از شر آن به سرعت فعالیت می‌کند. اگر مسمومیت غذایی دارید، ممکن است حالت تهوع، استفراغ یا اسهال همراه با ناراحتی معده یا گرفتگی شکم داشته باشید. اگر صبح‌ها حالت تهوع دارید، ممکن است ناشی از خوراکی‌هایی باشد که شب قبل خورده اید.
۱۵. گاستروانتریت
گاستروآنتریت همان مسمومیت غذایی نیست، اگرچه علائم مشابهی ایجاد می‌کند. این عفونت توسط ویروس، باکتری یا انگلی ایجاد می‌شود. از طریق مدفوع آلوده، غذا یا آب آشامیدنی از شخصی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
۱۶. کتواسیدوز دیابتی
کتواسیدوز دیابتی یک عارضه جدی است که می‌تواند در صورت ابتلا به دیابت اتفاق بیفتد و کمبود انسولین بدن را مجبور کند به شکستن چربی‌ها (به جای کربوهیدرات) برای استفاده از آن‌ها به عنوان سوخت.
این فرآیند منجر به تجمع کتون در جریان خون می‌شود. کتون‌های زیاد می‌توانند علائمی مانند حالت تهوع، گیجی و تشنگی شدید ایجاد کنند. اگر این اتفاق افتاد باید فوراً به دنبال کمک از فوریت‌های پزشکی باشید.
۱۷. زخم معده
زخم معده زخم‌هایی است که بر پوشش داخلی معده و روده تأثیر می‌گذارد. آن‌ها به طور معمول باعث درد معده می‌شوند، اما می‌توانند در اغلب مواقع حالت تهوع و استفراغ نیز ایجاد کنند.
۱۸. یبوست
یبوست می‌تواند حالت تهوع ایجاد کند. هنگامی که ماده هضم شده در روده بزرگ انباشته شود، عملکرد دستگاه گوارش را کند کرده و منجر به حالت تهوع می‌شود.
۱۹. بیماری حرکت یا راه‌زدگی (Motion sickness)
بیماری راه زدگی هنگامی اتفاق می‌افتد که مغز سیگنال‌های مختلفی راجع به حرکت دریافت می‌کند. به عنوان مثال، هنگامی که سوار اتومبیل می‌شوید، چشم‌ها و گوش‌های شما به مغز می‌گویند که در حال حرکت هستید، اما ناحیه گوش داخلی که کمک می‌کند تعادل خود را حفظ کنید و همچنین عضلات تان، به مغز می‌گویند که حرکت نمی‌کنید. سیگنال‌های متفاوت می‌توانند حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه ایجاد کنند. این اتفاق اغلب در زنان باردار و کودکان رخ می‌دهد.
۲۰. عفونت گوش داخلی
سیستم دهلیزی گوش داخلی به تعادل بدن کمک می‌کند. هنگامی که گوش داخلی عفونت کند، باعث ایجاد عدم تعادل و سرگیجه می‌شود که در نهایت موجب تهوع و استفراغ می‌شود.
درمان حالت تهوع صبحگاهی
درمان حالت تهوع صبحگاهی کاملا به علت آن بستگی دارد.
زنانی که در سه ماهه اول بارداری دچار تهوع صبحگاهی می‌شوند می‌توانند رژیم غذایی خود را تنظیم کنند، میزان مایعات را افزایش دهند و از دارو‌های ضد تهوع استفاده کنند. هنگامی که حالت تهوع و استفراغ شدید است، ممکن است پزشک برای شما یک مسدود کننده هیستامین یا مهار کننده پروتون تجویز کند.
هنگامی که حالت تهوع صبحگاهی ناشی از رژیم غذایی یا شیوه زندگی باشد، موارد زیر ممکن است کمک کنند:
- بعد از بیدار شدن یک وعده کوچک صبحانه داشته باشید.
- به یک برنامه منظم خواب پایبند باشید.
- قبل از خواب از داشتن یک وعده غذایی بزرگ خودداری کنید.
- از خوردن غذا‌های پر چرب قبل از خواب خودداری کنید.
- برای مقابله با استرس از تکنیک‌های مراقبه استفاده کنید.
اگر حالت تهوع صبحگاهی در نتیجه یک مسئله اساسی دستگاه گوارشی یا عفونت گوش باشد، جستجوی درمان برای این مسئله معمولاً به رفع حالت تهوع و علائم مرتبط کمک می‌کند.
اگر دارویی مصرف می‌کنید که باعث تهوع می‌شود، باید در مورد نسخه با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است نوع دیگری از دارو را پیشنهاد کند یا داروی ضد تهوع برای کمک به کنار آمدن با آن تجویز کند.
اگر مشکل راه زدگی باعث حالت تهوع می‌شود، نشستن در جایی که روان‌ترین سواری را در اختیار تان قرار می‌دهد و نگاه کردن به دور می‌تواند به شما کمک کند. قرص‌ها یا دارو‌های ضد تهوع نیز می‌توانند مفید باشند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید
اگر حالت تهوع صبحگاهی فعالیت‌های روزمره شما را مختل می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید تا مسئله بارداری را کاملا رد کند.
بیشتر اوقات، حالت تهوع صبحگاهی نگران کننده نیست. با این حال، حالت تهوع مداوم یا شدید می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد.
کلام آخر
حالت تهوع در صبح اغلب با بارداری همراه است، اما دلایل دیگری نیز دارد. گاهی اوقات، علت آن مربوط به سبک زندگی یا رژیم غذایی است. در موارد دیگر، این یک مشکل اساسی دستگاه گوارش، بیماری یا عارضه جانبی دارو است.
در صورتی که حالت تهوع مداوم صبحگاهی در زندگی روزمره تان اختلال ایجاد کند باید به پزشک مراجعه کنید.
