جشنواره فیلم کارتاژ با ۵۵ سال قدمت مهمترین جشنواره در شمال آفریقاست. در سی و دومین دوره این رویداد که به دلیل شیوع ویروس کرونا با یک سال تأخیر برگزار شد، فیلم مصری «پر» بیشترین جوایز را از آن خود کرد.
جشنواره فیلم کارتاژ (أیام قرطاج السینمائیه) نخستین و مهمترین جشنواره شمال آفریقاست که در سال ۱۹۶۶ میلادی به ابتکار «طاهر الشریعه» به صورت دوسالانه تأسیس شد. این جشنواره دولتی تونس، مکمل جشنواره‌های روزهای تئاتر کارتاژ، روزهای شاعرانه کارتاژ و روزهای موسیقی کارتاژ است. جشنواره فیلم کارتاژ از سال ۲۰۱۵ به صورت سالانه برگزار می‌شود، البته سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزار نشد.
جشنواره فیلم کارتاژ ۲۰۲۱ با شعار «دوره امید و احیای مسیر زندگی بعد از بحران کرونا» امسال در شهر تونس و در شهر فرهنگ الشاذلی القلیبی در پایتخت برگزار شد. سی و دومین دوره جشنواره سینمایی کارتاژ، افتتاحیه این جشنواره که در سالن اُپرای شهر فرهنگ برگزار شد، خانم «حیات قطاط القرمازی» وزیر امور فرهنگی تونس و تعدادی از اعضای دولت این کشور و سفیران کشورهای دوست و همچنین ستاره‌های هنر هفتم از تونس و جهان عرب و آفریقا حضور داشتند.
* جشنواره‌ای با بیش از نیم قرن قدمت
وزیر فرهنگ تونس، از سازماندهی این دوره با شعار «امید داریم… باید زنده بمانیم» تقدیر کرد و گفت که زندگی فرهنگی تونس با برگزاری این دوره و همزمان با افول شدت کرونا نشاط خود را از سر می‌گیرد. او بر اصرار وزارتخانه متبوعش بر ادامه زندگی و دوام آن و همچنین بر اهمیت این برنامه سینمایی آفریقایی و عربی و نقش آن در معرفی سینمای پیگیر و متعهد در طول بیش از نیم قرن زمان تاکید کرد.
خانم القرمازی همچنین با تقدیر از مخاطبان سینما گفت که «این افراد منبع قدرت جشنواره و باعث افتخار آن هستند» و بر «اهمیت فرهنگ در رشد فکر و تضمین پیشرفت جوامع و مستحکم سازی نوجوانان و جوانان و جامعه» تاکید کرد. وی همچنین از پایبندی وزارتخانه تحت امرش به تلاش برای پشتیبانی بیشتر از سینما و همه انواع هنر و اندیشه و نوآوری سخن گفت.
«رضا الباهی» مدیرکل جشنواره فیلم کارتاژ هم بر سابقه این جشنواره و نقش آن در توسعه سینمای عربی و آفریقایی و تبلیغ آن تاکید و بیان کرد که با وجود شیوع ویروس کرونا، هیأت‌مدیره این جشنواره تلاش کرد تا فعالیت‌های مختلف و بخش‌های متفاوت اعم از مسابقات و نشست‌های این جشنواره را احیا کند. او از دوره کنونی جشنواره به عنوان «دوره چالش کرونا» یاد کرد و گفت: ما تمامی مقدمات لازم برای حفظ سلامت مردم را در نظر گرفتیم.
* تقدیر از هنرمندان جهان عرب و آفریقا در افتتاحیه
از جمله برنامه‌های افتتاحیه سی و دومین دوره جشنواره نیز حضور ستاره سینمای عربی، بازیگر مصری خانم «نللی کریم» بود که وزیر امور فرهنگی تونس با اعطای تندیس طلایی از او تجلیل کرد. مدیریت این دوره از جشنواره همچنین از مجموعه‌ای از میهمانان این دوره از جمله «باب دیوب» منتقد سینمایی، «الصادق انور» الصباح تهیه‌کننده و توزیع‌کننده آثار سینمایی از لبنان، «هپخمیس الخیاطی» منتقد و روزنامه‌نگار، «نصرالدین السهیلی» کارگردان، «هاجر بوحواله» طراح گریم و چهره‌پرداز به علاوه دو بازیگر به نام‌های «البحری الرحالی» و «شاکره رماح» و در نهایت «حسن التبی» متخصص امور فنی تجلیل کرد.
در جریان برگزاری مراسم افتتاحیه، کمیته‌های داوری مسابقات به صورت رسمی معرفی شدند. در همین رابطه باید گفت که مسابقه فیلم‌های داستانی توسط یک کمیته متشکل از ۶ داور بررسی شد که «اینزو بورسلی» سینماگر ایتالیایی ریاست آن را بر عهده داشت. کمیته داوران فیلم‌های مستند هم از ۶ نفر به ریاست «کلوی عایشه بورو» از بورکینافاسو تشکیل شد.
در سی و دومین دوره جشنواره کارتاژ، ۵۶ فیلم برای به دست آوردن جوایز این دوره از جشنواره با یکدیگر رقابت کردند که از این میان ۱۲ فیلم داستانی بلند، ۱۳ فیلم مستند بلند، ۲۱ فیلم کوتاه به علاوه ۱۰ فیلم در بخش مسابقه فیلم اولی‌ها حضور داشتند.
* ۳ جایزه به طرح فیلم‌های تونسی در بخش حرفه‌ای‌ها
تونس، در بخش حرفه‌ای‌های جشنواره سینمایی کارتاژ، سه جایزه را به خود اختصاص داد. در چارچوب جوایز بخش «شبکه»، طرح فیلم بلند «Dar El Bacha sur la Voie des Lumières» جایزه مرکز ملی سینما و تصویر به مبلغ ۱۰ هزار دینار تونسی را به خود اختصاص داد.
اما در رابطه با جوایز بخش «مکمل»، مستند بلند «رنگ فسفات» اثر رضا التلیلی، دو جایزه را به دست آورد که عبارتند از: جایزه مرکز ملی سینما و تصویر به مبلغ ۱۰ هزار دینار تونسی و جایزه جشنواره سینمای عربی مالمو.
بخش حرفه‌ای‌های جشنواره سینمایی کارتاژ، در فاصله روزهای ۱ تا ۳ نوامبر با مشارکت ۸ کارگردان در بخش «شبکه» و ۷ کارگردان در بخش «مکمل» برگزار شد که در آن، بررسی‌های هیأت داوران، متشکل از دورثی وینر (از آلمان)، بوکاری سوادوگو (از بورکینافاسو)، جسیکا خوری (از لبنان)، «کریستوف رولان (از بلژیک) و «حبیب عطیه (از تونس) به نتایج زیر رسید:
جوایز بخش شبکه:
جایزه سازمان فرانکوفونی به مبلغ ۱۰ هزار یورو به فیلم مستند بلند «دونگا» از لیبی به کارگردانی مهند الامین رسید. جایزه مرکز ملی سینما و تصویر به مبلغ ۱۰ هزار دینار تونس به فیلم مستند بلند «Dar El Bacha sur la Voie des Lumières» اثر نوفل صاحب الطابع رسید.
جایزه تعاونی آموزشی بیمه به مبلغ ۷ هزار دینار تونسی به فیلم داستانی بلند «THE KILLING OF A BEAST» از آفریقای جنوبی به کارگردانی «فوسی آفریکا» رسید.
جایزه «Durban THE MISSING CAMEL (prestation de participation à Durban FilmMart en 2022)» به فیلم وثائقی طویل (از موریتانی) به کارگردانی «شیخ ندیای» تعلق گرفت.
جوائز بخش «مکمل»:
جایزه سازمان بین‌المللی فرانکوفونی به مبلغ ۱۰ هزار یورو به فیلم داستانی بلند «هایش مایش» از کشور مغرب به کارگردانی هشام العسری رسید.
جایزه «صباح اخوان» به مبلغ ۱۰ هزار دلار آمریکا به فیلم Sitabaombaبه کارگردانی Nantenaina Lova رسید.
جایزه مرکز ملی سینما و تصویر به مبلغ ۱۰ هزار دینار تونسی به فیلم مستند بلند «رنگ فسفات» به کارگردانی رضا التلیلی تعلق گرفت.
جایزه Malmoe Arab Film Festival (invitation à participer à MAFF Industry Days) به مستند بلند «رنگ فسفات» به کارگردانی رضا التلیلی تعلق گرفت.
جایزه کانون فرانسه در تونس به مبلغ ۵ هزار یورو به فیلم داستانی بلند «زشت، سخت، خطرناک» (فرانسوی، لبنانی، ایتالیایی) به کارگردانی وسام شرف تعلق گرفت.
* فیلم مصری «پَر» برنده جایزه بزرگ جشنواره
فیلم مصری «الریش» (پَر)، به کارگردانی عمر الزهیری، برنده جایزه تندیس طلایی مسابقه فیلم‌های سینمایی شد. این فیلم کمدی سیاه، داستان یک پدر است که در جشن تولد فرزندش، توسط شعبده‌باز تبدیل به یک مرغ سفید می‌شود، اما دوباره نمی‌تواند به شکل عادی خودش بازگردد! حالا زن او که با مشکلات مالی روبرو شده است، سفری سخت اما رهایی‌بخش را آغاز می‌کند و نقش نان‌آور خانواده را بر عهده می‌گیرد.
سینمای تونس در این دوره از مسابقات، سه جایزه به دست آورد که عبارتند از: جایزه تندیس برنزی، به خاطر فیلم داستانی بلند «عصیان» به کارگردانی «الجیلانی السعدی»، تقدیر ویژه از فیلم داستانی بلند «فرططو الذهب» به کارگردانی عبدالمجید بوشناق به علاوه تندیس برنزی بخش مسابقه فیلم‌های داستانی کوتاه برای فیلم «در کشور عمو سالم» به کارگردانی سلیم بلهیبه.
جوایز سی و دومین دوره از جشنواره سینمایی روزهای کارتاژ به شکل زیر توزیع شدند:
جوایز فیلم‌های سینمایی:
– تندیس طلایی به فیلم «پر» به کارگردانی عمر الزهیری از مصر.
– تندیس نقره‌ای به فیلم «آتشی که مهار شدنی نیست» به کارگردانی لیومنگ جِرِمیا موساس از لسوتو.
– تندیس برنزی به فیلم «عصیان»، به کارگردانی الجیلانی السعدی از تونس.
– جایزه بهترین بازیگر زن به خانم دمیانه ناصر به دلیل ایفای نقش در فیلم «پر» به کارگردانی عمر الزهیری از مصر.
– جایزه بهترین بازیگر مرد به آقای عمر عبدی به دلیل ایفای نقش در فیلم «همسر گورکن« به کارگردانی خضر ایدروس احمد از سومالی.
– جایزه بهترین فیلمنامه به فیلم «پر» به کارگردانی عمر الزهیری از مصر.
– جایزه بهترین موسیقی به فیلم «صدایت را بالا ببر» به کارگردانی نبیل عیوش از مغرب.
– جایزه بهترین تصویربرداری به فیلم «آتشی که مهار شدنی نیست» به کارگردانی لیومنگ جِرِمیا موساس از لسوتو.
– جایزه بهترین تدوین و صداگذاری به فیلم «آتشی که مهار شدنی نیست» به کارگردانی لیومنگ جِرِمیا موساس از لسوتو.
تقدیر ویژه هیأت داوران:
– فیلم «امیره» به کارگردانی محمد دیاب از مصر و فیلم «فرططو الذهب» به کارگردانی عبدالحمید بوشناق از تونس.
جوایز فیلم‌های مستند بلند:
– تندیس طلایی به فیلم «فلسطین کوچک» به کارگردانی عبدالله الخطیب از فلسطین.
– تندیس نقره‌ای به فیلم «آخرین مأوا» به کارگردانی سما ساکو اوصمان از مالی.
– تندیس برنزی به فیلم «آنطور که می‌خواهم» به کارگردانی سماهر القاضی از فلسطین.
جوایز فیلم‌های داستانی کوتاه:
– تندیس طلایی به فیلم «زندگی در شاخ» به کارگردانی مو هروای، کارگردان اهل سومالی.
– تندیس نقره‌ای به فیلم «چطور مادربزرگم به صندلی تبدیل شد» به کارگردانی «نیکولا فتوح» از لبنان.
– تندیس برنزی به فیلم «در کشور عمو سالم» به کارگردانی سلیم بلهیبه از تونس.
جوایز فیلم‌های مستند کوتاه:
– تندیس طلایی به فیلم «شیفرد» اثر تیبورو ادکینز از آفریقای جنوبی.
– تندیس نقره‌ای به فیلم «دریا در آتش سوخت» به کارگردانی ماجد الرمیحی از قطر.
– تندیس برنزی به فیلم «زیاد استراحت نکن» به کارگردانی شیماء التمیمی از یمن.
جایزه بهترین فیلم‌های اول:
– فیلم «از وقتی شب را سوزاندی» اثر ساره مسفر از عربستان سعودی.
– جایزه حقوق بشر لینا بن مهنی به فیلم «آنطور که می‌خواهم» به کارگردانی سماهر القاضی از فسطین.
– جایزه فیلم اولی «الطاهر شریعه» به فیلم «پر» اثر عمر الزهیری از مصر.
تقدیر ویژه:
– فیلم «کاپیتان الزعتری» به کارگردانی علی العربی از مصر.
جایزه تی‌وی ۵ موند:
– فیلم «فلسطین کوچک» به کارگردانی عبدالله الخطیب از فلسطین.
