دومین پیش‌بینی برای درآمدزایی باشگاه‌ها، محتوای مسابقات لیگ است، گزینه‌ای که به شکل معنی‌داری در این سال‌ها مورد استفاده قرار نگرفته، اما براساس الگوهای جهانی و بین‌المللی می‌تواند محل ارزشمندی برای کسب درآمد باشد.
مصطفی آجرلو از زمانی که برای ریاست فدراسیون فوتبال نامزد شد و از ایجاد تحول اقتصادی در فوتبال سخن گفت، به موضوعاتی مثل تبلیغات محیطی، حق پخش تلویزیونی، اقتصادی‌سازی، خصوصی‌سازی و در یک کلام تحصیل ثروت فوتبال اشاره کرد. شاید در آن روزها باور تحقق یافتن همه این شعارها عجیب و بعید به نظر می‌رسید و شاید هنوز هم تضمینی برای تحقق آن وجود نداشته باشد، اما آنچه مسلم است آجرلو اراده حرکت به‌سمت این اقدامات سخت و ماموریت‌های غیرممکن را نشان داده است.
در این بین و بعد از اینکه آجرلو به‌عنوان مدیرعامل استقلال انتخاب شد، این باشگاه، گام بلندی را به‌سوی تبلیغات محیطی برداشت. هرچند هنوز مقاومت‌ها و مخالفت‌ها ادامه دارد و البته شنیده‌ها حاکی از این است که این پایان راه استقلال و آجرلو نخواهد بود. مدیرعامل فعلی استقلال که در انتخابات فدراسیون مدعی شده بود می‌توان سالانه ۲۰۰۰ میلیاردتومان برای فوتبال درآمدزایی کرد، با قرارداد کارگزاری ۵۰۰ میلیاردتومانی وارد استقلال شد که ۱۵۰ میلیارد از این مبلغ حق تبلیغات محیطی است. ابتدا گفته می‌شد این بخش قطعا محقق نمی‌شود و استقلال هیچ درآمدی از این ۱۵۰ میلیارد نخواهد داشت اما با توجه به استفاده از تبلیغات در بازی خانگی هفته سوم و اقدامات استقلالی‌ها برای ارائه ضمانتنامه، احتمالا بخشی از این مبلغ محقق خواهد شد که به خودی‌خود، دستاورد بزرگی محسوب می‌شود؛ چراکه در سال‌های گذشته عملا باشگاه‌ها از این محل درآمدی نداشته‌اند و ارقام ۳ یا ۴ میلیاردتومانی به اندازه مبلغ قرارداد یکی از بازیکنان معمولی تیمی مثل استقلال هم نیست!
دومین پیش‌بینی برای درآمدزایی باشگاه‌ها، محتوای مسابقات لیگ است، گزینه‌ای که به شکل معنی‌داری در این سال‌ها مورد استفاده قرار نگرفته، اما براساس الگوهای جهانی و بین‌المللی می‌تواند محل ارزشمندی برای کسب درآمد باشد. گفته می‌شود باشگاه استقلال ۱۰۰ میلیاردتومان از این قرارداد را به بخش محتوا اختصاص داده که حداقل بخشی از آن را نیز محقق خواهد کرد و باقی‌مانده رقم قرارداد ۲۵۰ میلیاردتومان است که از تبلیغات روی پیراهن، اپلیکیشن اوانو، رستوران‌های استقلال، برخی پروژه‌های مالی دیگر و مواردی از این‌دست تحقق خواهد یافت.
گام اول برای تحقق گام دوم
استقلال پس از تبلیغات محیطی و محتوا به‌سمت دستیابی به حق پخش تلویزیونی حرکت خواهد کرد. این باشگاه که نشان داده در این فصل اراده جدی برای تغییر ساختار اقتصادی حاکم بر فوتبال دارد، در این راستا پیش‌‍‌بینی‌هایی داشته که چندان دور از تحقق به نظر نمی‌رسد و درصورتی‌که مثل ماجرای تبلیغات محیطی هوادارانش را در کنار خود ببیند، درآمدزایی از محل پخش مسابقات استقلال هم در این فصل کلید می‌خورد، اتفاقی که بدون تردید تحولی بزرگ و بی‌سابقه در تاریخ فوتبال و ورزش کشور به شمار می‌رود.
پیش از این گفته می‌شد باشگاه‌های دولتی که از دولت بودجه دریافت می‌کنند نمی‌توانند مدعی دریافت حق پخش از تلویزیون دولتی باشند اما حالا سال‌هاست که پرسپولیس و استقلال عملا از کارگزاران و اسپانسرهای خود کسب درآمد می‌کنند و براساس این، پافشاری این دو باشگاه برای دریافت حق پخش، منطقی و حتی قانونی به نظر می‌رسد. از سوی دیگر گسترش شبکه‌های پخش اینترنتی و برخی بسترهای موجود موجب می‌شود درصورت ادامه مقاومت صداوسیما، دو باشگاه پرطرفدار در این بخش هم اقدامات دیگری را انجام بدهند و با حمایت هواداران‌شان از بسترهای موازی برای درآمدزایی از محل حق پخش استفاده کنند.
به نظر می‌رسد استقلال در این فصل علاوه‌بر نبرد در داخل زمین برای رسیدن به قهرمانی و موفقیت در بیرون از زمین با هدایت و راهبری آجرلو برای رسیدن به ثروت موردنیاز می‌جنگد و البته تاکنون هم در این میدان عملکرد قابل‌قبولی داشته است، هرچند نمی‌توان فراموش کرد که پرچمدار شکسته شدن تابوی کسب درآمد تبلیغات محیطی توسط سازمان لیگ فدراسیون فوتبال و رسیدن این موضوع به باشگاه‌ها از باشگاه استقلال استارت خورده و حالا نیز تجربه نشان می‌دهد اگر باشگاه‌ها برای گرفتن حق پخش هم یک مشت واحد بشوند، می‌توانند در این خصوص موفق عمل کنند. یکی از مدیران باشگاه استقلال در رابطه با این موضوع که آیا این باشگاه به‌دنبال حق پخش تلویزیونی هم هست یا خیر، تاکید کرد: «فعلا تابوی تبلیغات محیطی را شکسته‌ایم ولی قطعی بدانید که حق پخش تلویزیونی گام دوم محسوب می‌شود و برداشته شدن موفقیت‌آمیز گام اول برای تحقق گام دوم خواهد بود.»
ماجدی: همه می‌خواهند فوتبال را رایگان در اختیار بگیرند
میرشاد ماجدی، عضو هیات‌رئیسه فدراسیون فوتبال در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در پاسخ به این سوال که یکی از مدیران استقلال اعتقاد داشت تحقق گام اول درخصوص درآمد تبلیغات محیطی برای تحقق گام دوم درخصوص حق پخش تلویزیونی است، اظهار داشت: «ان‌شاءالله همین‌طور باشد. الان سال‌های‌سال و حداقل ۱۸سال است که خودم بحث مدیریت ورزش را آغاز کردم و درگیر این مساله هستم اما هنوز هم که هنوز است، نتوانسته‌ایم این کار را انجام بدهیم، چون نه مجلس و نه صداوسیما و نه دولت هنوز نمی‌خواهند قبول کنند فوتبال کالایی است که فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها دارند، تولید می‌کنند و باید برای فروش عرضه کنند. شما یک سریال را می‌سازید و صداوسیما آن را از شما می‌خرد و پخش می‌کند اما هنوز به این نتیجه نرسیدند که فوتبال هم مثل سریال می‌ماند و یک کالاست و تولیدشده و آماده فروش است و همه می‌خواهند این کالا را رایگان و مجانی در اختیار بگیرند. باید این اتفاق بیفتد و اگر می‌خواهیم فوتبال‌مان پیشرفت کند یا باشگاه‌های ما نیازمند به بخش‌های دولتی و وزارتخانه‌ها و پول‌های دولتی نباشند باید اجازه بدهند این اتفاق بیفتد. این همه هوادار و علاقه‌مند در کشورمان وجود دارد که من مطمئنم همین افراد می‌توانند مشتری‌های خوبی باشند برای پرداخت هزینه‌های فوتبال.»
واعظ‌آشتیانی: مردمی که ۵۰ کانال مجانی دارند، برای فوتبال پول می‌دهند؟
امیررضا واعظ‌آشتیانی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص اینکه آیا اصولا تحقق درآمد حق پخش برای تیم‌های فوتبال ایران شدنی هست یا خیر، گفت: «الان حق پخش فقط مصوبه مجلس شورای اسلامی را می‌خواهد، به‌دلیل اینکه مجلس مصوب کرده است دستگاه‌های دولتی که از بودجه دولت ارتزاق می‌کنند حق هرگونه پرداخت به ورزش حرفهای را ندارند و چون صداوسیما از بودجه دولت ارتزاق می‌کند این سازمان هم حق چنین پرداختی را ندارد، مگر اینکه قانون اصلاح شود. اگر قانون اصلاح شود آن زمان صداوسیما باید به قانون تمکین کند اما در این بین نکته‌ای نیز برای این سازمان حائز اهمیت خواهد بود، اینکه تبلیغات دور زمین که از قاب صداوسیما پخش می‌شود تکلیف آن با چه ارگان و سازمانی بوده و سهم صداوسیما در این بین کجای ماجراست؟»
وی افزود: «اینطور نمی‌شود که صداوسیما به‌صرف تبلیغات قبل یا بعد از بازی کل بازی فوتبال یا هر رشته دیگری را پخش کند و رشته‌های مختلف ورزشی از حق پخش منتفع شوند، از سوی دیگر از تبلیغات دور زمین هم به‌نحوی دیگر منتفع شوند. اگر اینطور باشد سهم صداوسیما چه خواهد شد؟ چون قطعا این سازمان هم از این لحاظ سهم دارد، لذا باید این فرمول را حل کنند و این در حالی است که تنها با مصوبه مجلس این موضوع محقق می‌شود و موضوعات دیگر ازجمله نکته‌ای که به آن اشاره کردم نیز حائز اهمیت می‌شوند.»
واعظ‌آشتیانی درباره اینکه باشگاه استقلال پرچمدار شکستن تابوی تبلیغات محیطی شد و چه‌بسا در آینده این مورد درخصوص حق پخش هم محقق شود، گفت: «البته درباره تبلیغات محیطی ابهامات زیاد است، هرچند این حق باشگاه‌ها محسوب می‌شود که تبلیغات محیطی را بگیرند و در این موضوع شکی نیست اما زمانی این موضوع به‌درستی محقق می‌شود که باشگاه‌ها یک تفاهمنامه همه‌جانبه با هم داشته باشند. مصداق این موضوع هم می‌تواند کشور ژاپن باشد، در آن کشور تیمی که میزبان است تبلیغات محیطی را انجام می‌دهد و ۴۰ درصد از سهم تبلیغات محیطی به تیم میهمان اختصاص پیدا می‌کند و این درحالی است که می‌توان هر فرمول دیگری را تعریف کرد، به‌شرط آنکه حقوق سایر تیم‌ها ضایع نشود و همه تیم‌ها به سهم خود و بر مبنای عدالت از این درآمد منتفع شوند. شاید ارائه برخی فرمول‌ها هم منصفانه نباشد، مثلا اینطور عنوان شود که تبلیغات محیطی بین بازی‌های استقلال و پرسپولیس با تیم‌های شهرستانی برای آنها و در بازی‌های برگشت برای تیم‌های شهرستانی باشد. این موضوع منصفانه نیست، بنابراین اصول و منطق این است که مثل همان ژاپن سهم ۶۰ درصدی برای میزبان و ۴۰ درصدی برای مهمان درنظر گرفته شود و این موضوع فارغ از هر نتیجه، می‌تواند منصفانه‌تر باشد. اگر اینچنین باشد، مثلا در بازی استقلال مقابل نساجی، تیم شمالی هم در تبلیغات محیطی ذی‌نفع خواهد بود. باز هم تاکید می‌کنم این حق همه باشگاه‌هاست، مشروط بر اینکه آیین‌نامه‌ای، مقرراتی، تفاهمنامه‌ای یا هر چیز این شکلی دیگری در قضیه وجود داشته باشد که جای هرگونه حرف‌وحدیث را باقی نگذارد.»
مدیرعامل اسبق استقلال در پاسخ به این سوال که به‌نظر می‌رسد اگر فقط درآمد حق پخش و تبلیغات محیطی به تیم‌ها برسد، آنها برای پیشبرد اهداف حرفهای خود می‌توانند حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشند و چه‌بسا حتی نیازی هم به اسپانسر وجود نداشته باشد، گفت: «البته در خارج از کشور کانال‌های خصوصی تلویزیونی هستند که این پخش را انجام می‌دهند و مباحث مربوط به تبلیغات نیز برای خودشان فرمول تعریف‌شده دارند اما نکته مهم‌تر اینکه تمام رشته‌های ورزشی در کشورهای اروپایی و برخی کشورهای دیگر این‌گونه نیست که این مسابقات برای تماشاگران مجانی پخش بشود، بلکه این رقابت‌ها کابلی محسوب می‌شود، یعنی هرکسی بخواهد بازی رشته ورزشی موردعلاقه خود را تماشا کند باید پولی را از طریق شبکه‌های کابلی پرداخت کند و اینجا این سوال پیش می‌آید آیا مردم ایران که نزدیک به ۲۰ کانال تلویزیونی و ۳۰ موج رادیویی دارند و مجانی از برنامه‌های مختلف ورزشی استفاده می‌کنند، در سبد اقتصادی آنها این موضوع تعریف می‌شود که از بابت تماشای رشته‌های ورزشی پولی پرداخت کنند؟ نکته مهم اینجاست، چون یک‌بخش قابل‌توجهی از درآمد شبکه‌های تلویزیونی که فوتبال پخش می‌کنند، همین تماشاگران هستند که به‌صورت کابلی بازی را تماشا می‌کنند و موضوع تبلیغات محیطی هم بحث دیگر این ماجراست اما اصلی‌ترین آن همین موضوع است، یعنی فرض را بر این بگیریم صداوسیما اعلام کند نه پخش می‌کنم و نه حق پخش می‌دهم و باز هم فرض کنیم یک شبکه تلویزیونی این کار را انجام دهد، آیا مردم حاضر می‌شوند چنین پرداختی داشته باشند و برای تماشای والیبال، کشتی، هندبال، فوتبال و رشته‌های دیگر پول بدهند؟ مردمی که حدود ۵۰ کانال رادیویی و تلویزیونی را مجانی می‌شنوند و تماشا می‌کنند آیا حاضر می‌شوند این پول را بدهند.»
وی درباره اینکه آیا در زمان مدیریت وی در حدود یک‌دهه قبل، در باشگاه استقلال، اقداماتی برای گرفتن حق پخش تلویزیونی انجام شد یا خیر، گفت: «اتفاقا ما هم بلیت‌فروشی و هم حق پخش تلویزیونی و هم حق تبلیغات محیطی را با آقایان در فدراسیون فوتبال تفاهم کردیم که از فصل بعد بلیت‌فروشی و تبلیغات محیطی برای خود ما باشد. اما از آنجا که در فصل بعد بنده به‌همراه مدیرعامل پرسپولیس دیگر در مدیریت این دو باشگاه روی کار نبودیم، مدیران بعدی هم ابراز علاقه‌ای برای این کار نشان نداده و مجددا اختیار را به فدراسیون سپردند. اتفاقا در آن زمان عباس انصاری‌فرد که خدا رحمتش کند، ایشان هم دنبال‌روی این قضیه بود اما بعدا آن خدا بیامرز را هم با یک ترفندی از مدیرعاملی برداشتند و ما هم استعفا کردیم و رفتیم و در ادامه هم مدیران بعدی استقلال و پرسپولیس این موضوع را ادامه نداده و این اتفاق باز هم در اختیار فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ قرار گرفت.»
مدیرعامل اسبق استقلال درباره اینکه در آینده نزدیک چقدر امیدوار می‌توان بود که باشگاه‌ها از حق پخش تلویزیونی منتفع شوند، گفت: «عرض کردم قانون باید این موضوع را تعیین تکلیف کند، ضمنا اگر قانون این موضوع را مصوب کرد صداوسیما در ارتباط با تبلیغات دور زمین با سازمان لیگ و باشگاه‌ها وارد بحث خواهد بود، زیرا صداوسیما باید از این درآمد منتفع شود. اینطور نمی‌شود که باشگاه‌ها و فدراسیون و سازمان لیگ هم حق پخش تلویزیونی را بگیرند و هم تبلیغات دور زمین را، در این بین برای صداوسیما چه چیزی می‌ماند؟»
وی درباره اینکه برخی عقیده دارند ما فوتبال را مانند یک فیلم سینمایی یا سریال به‌عنوان تولید محتوا و کالا به صداوسیما می‌فروشیم و این سازمان باید آن را تحت هر شرایطی خریداری کند، گفت: «آن کسی که می‌خرد و می‌خواهد پخش کند باید سود کند یا خیر؟ عده‌ای یک‌چیز را شنیده‌اند و مقدمه را دیده‌اند اما موخره را ندیده‌اند که چه چیزی خروجی موخره می‌شود. خروجی مهم است و اینکه صداوسیما می‌گوید من از قاب صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بازی شما را پخش می‌کنم و قرار است حق پخش به شما بدهم، مگر می‌شود بهره‌مند از تبلیغات دور زمین نباشم، آیا چنین چیزی می‌شود؟ حالا فرض کنید صداوسیما نه فوتبال پخش کند و نه حق پخش را بدهد. آقایان دیگر چه درآمدی خواهند داشت؟ هیچ درآمدی نخواهند داشت، بنابراین صداوسیما از بابت تبلیغات دور زمین باید منتفع شود.»
