«تبلیغات» از اساسی‌ترین مقدمات فروش و البته دیده شدن یک فیلم به شمار می‌رود، موضوعی که در طول سالیان گذشته نشان داده است یک فیلم می‌تواند به لحاظ محتوایی و البته فیلمنامه از آثار ضعیف به حساب بیاید اما با پخش چندین و چندباره تیزرهای تبلیغاتی‌اش از بستر تلویزیون و یا بسترهای تبلیغاتی دیگر به فروش قابل توجهی دست پیدا کند.

گرچه فضای مجازی در طول این سال‌ها اثبات کرده است که می‌تواند به فروش یک فیلم کمک کند اما همچنان این اعجاز قاب سیماست که پیشروتر از هر فضایی به دیده شدن یک فیلم کمک می‌کند، همان موضوعی که سینماگران هم کتمانش نمی‌کنند و همواره به لزوم تبلیغ در تلویزیون صحه می‌گذارند؛ تلویزیونی که البته کم‌کار است و هنوز که هنوز است مختصات شفاف بهره‌مند شدن یک فیلم از تبلیغاتش را روشن نکرده، همین امر هم در طول این سال‌ها باعث ایجاد اختلافاتی بین سینماگران و متولیان تلویزیون شده است.

در این شرایط پخش تبلیغات یکی از فیلم‌های اکران نوروز امسال از یکی شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره به‌رغم منع قانونی، از اتفاقات عجیب و قابل پیگیری محسوب می‌شود.

مروری بر یک منع قانونی

«هزینه تبلیغات و اطلاع رسانی در تلویزیون ملی بالاست. آقای روحانی! به محض پخش آگهی سینمایی در شبکه‌های ماهواره‌ای، دادستان جلوی اکران یک فیلم را گرفتند. درخواست من این است که قوه مجریه با قوه قضائیه در این زمینه به تعامل برسد، مگر تبلیغ کالای فرهنگی بد است که ماهواره‌ها انجام می‌دهند.» این سخنان یکی از کارگردانان سینماست که در سال ۹۵ همزمان با اوج‌گیری پخش تیزرهای تبلیغاتی فیلم‌هایی سینمایی از ماهواره در ضیافت افطاری رئیس‌جمهور وقت مطرح کرد. همان زمانی که گیشه فیلم‌ها به دلیل پخش بی وقفه تیزرهای آنها از شبکه‌های ماهواره‌ای رونق پیدا کرد اما همین امر بعدها تبعاتی برای صاحبان فیلم‌ها به همراه داشت و بلافاصله دادستانی با ورود به ماجرا باعث وقفه در اکران فیلم‌ها و احضار تهیه‌کنندگان این آثار به دادگاه شد.

اتفاقاً همان زمان بود که سینماگران از اختلاف تعرفه تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای و تلویزیون سخن به میان آوردند و پس از آن بود که به عنوان اقدامی متقابل قرار شد تلویزیون به نحو جدی‌تر و به طور رایگان تیزرهای تبلیغاتی در چند نوبت مشخص در اختیار فیلم‌های سینمایی قرار بدهد اما رفته رفته با آنکه ممنوعیت تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای پابرجا باقی ماند اما به نظر می‌رسد قانون پخش رایگان تیزرها از شبکه‌های ملی تقلیل و تغییر پیدا کرد.

فیلم‌های سینمایی حالا از ترفندهای مختلفی برای تبلیغات استفاده می‌کنند که بارزترین آن رونق گرفتن شبکه‌های مجازی است اما در این بین اقدام عجیب سازندگان فیلم سینمایی «قدغن» برای پخش آنونس های فیلم از شبکه جم‌تی‌وی نشان از بازگشت به سال ۹۵ دارد، فیلمی که البته تیم تبلیغاتش از آغاز اکران تاکنون از هیچ شیوه نامتعارف تبلیغاتی در فضای مجازی فروگذار نکرده، گاه از حربه حضور یک خواننده قبل از انقلابی استفاده کرده، گاه آن را فیلمی با سوژه ممنوعه معرفی کرده و اخیراً هم شایعه احتمال توقیفش را مطرح کرده‌اند!

فرصت نابرابر در تلویزیون

از پنج فیلم اکران نوروزی تا به اینجای کار چهار فیلم از شرایط تبلیغاتی تلویزیون گله‌مند هستند، فیلم‌هایی که سهم چندانی از این تبلیغات ندارند و کمتر در ویترین رسانه ملی دیده می‌شوند. این نشان می‌دهد که تلویزیون بر سر آن وعده اولیه‌اش صادق نمانده است. تا آنجا که صاحبان آثار از این موضوع به عنوان یک گروکشی نام می‌برند و آن را اصلی‌ترین مانع برای سرد ماندن گیشه‌هایشان توصیف می‌کنند. همین چند روز پیش هم بود که سازندگان فیلم سینمایی «مرد بازنده» ساخته محمدحسین مهدویان در نامه‌ای گلایه‌امیز به صداوسیما این را یک بی‌عدالتی آشکار عنوان کردند.

با این حال از میان همین پنج فیلم ترکیب نوروزی تنها همان «قدغن» است که به سراغ شبکه‌های ماهواره‌ای رفته است؛ شرایطی که به لحاظ نبود امکان تبلیغ در رسانه ملی برای اغلب فیلم‌ها یکسان است اما در چنین وضعیتی هم گذاشتن پا فراتر از قانون را به عنوان ابزاری توجیهی محسوب نکرده‌اند.

قانون سکوت می‌کند؟

به نظر می‌رسد بعد از گذشت پنج سال قانون ممنوعیت استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای برای پخش تبلیغات همچنان به قوت خودش باقی است، گرچه آن تب و تاب و بگیر و ببندهای ابتدایی را ندارد اما همچنان قانونی است که طبق تعریفی که دارد التزام به آن ضروری است، شرایطی که با وجود بدعهدی تلویزیون تغییر نکرده اما هنوز یک قانون است.

باید دید مسئولان سازمان سینمایی نسبت به این اتفاق چه موضعی را اتخاذ می‌کنند و آیا با سازندگان فیلم «قدغن» برخورد می‌کنند یا نه؛ فیلمی که به خودی خود هنوز حضورش در ترکیب نوروزی ابهام‌برانگیز است و هنوز شورای صنفی نمایش پاسخی درباره این نداده است که در فصلی که متقاضیان زیادی برای نمایش دارد و جزو طلایی‌ترین بازه‌های اکران به شمار می‌رود چگونه فیلمی با چنین سطحی توانسته به آن راه پیدا کند!