روایتی ماندگار از جنگ در «خاک‌سرخ»

در ستایش زنان و مادران جنگ
«خاک سرخ» داستانی درباره دختری به نام لیلا است که قبل از انقلاب از خانواده‌اش جدا شده اما این موضوع را نمی‌داند تا این که در شب عروسی خودش می‌فهمد که پدر و مادرش افراد دیگری هستند. لیلا برای یافتن خانواده واقعی‌اش راهی خرمشهر می‌شود اما این سفر همزمان با آغاز جنگ است. همسر لیلا در طول راه با بمباران جنگنده‌های عراقی کشته می‌شود. لیلا به تنهایی به خرمشهر می‌رود. او پریشان و آشفته است اما موفق می‌شود مادرش را پیدا کند. همچنین می‌فهمد پدرش توسط عراقی‌ها اسیر شده است و آنها فقط می‌توانند از بین دیواری همدیگر را ببینند. جان کلام «خاک سرخ» به تصویرکشیدن روزهای اشغال و سقوط خرمشهر است اما سریال به لحاظ القای حس آواره‌شدن، از دست‌دادن داشته‌ها و بر باد رفتن میراث‌های ارزشمند هر فرد، مناسبت‌ها و پیوندهای خانوادگی و وابستگی‌های قومی و ملیتی کاری است که به کل جنگ و دفاع هشت‌ساله ما ایرانی‌ها نظر دارد. این مجموعه در ژانر درام‌ جنگی با محوریت خانواده و هویت، مفهوم هشت سال جنگ تحمیلی و تاثیرات و آسیب‌های آن را بر جنگ‌زده‌ها بررسی کرد. آسیبی که لیلا (لاله اسکندری) پس از شنیدن واقعیت بر روح و روانش تجربه کرد و در راه یافتن خانواده‌اش شوهرش را نیز از دست داد. خاک سرخ را می‌توان سریالی در ستایش زنان و مادران جنگ دانست که لیلای آن یکی از ماندگارترین شخصیت‌های زن در آثار جنگی است.

خاک سرخ در کانون توجه
در همان سال‌های پخش، سریال خاک سرخ، نظر خیلی‌ها را به خود جلب کرد. تا جایی که پیش از آن مرسوم بود در حین پخش سریال‌های تلویزیونی آگهی‌های بازرگانی روی آنتن برود اما خاک سرخ آن قدر برای خود مدیران تلویزیون هم خیره‌کننده بود که سریال تا پایان بدون هیچ توقف تبلیغاتی پخش می‌شد. حاتمی‌کیا همان موقع در واکنش به این اتفاق گفته بود: فکر می‌کنم هوشمندی مدیران تلویزیون باعث شد در طول این سریال تبلیغات پخش نشود. بازیگران سریال خاک سرخ مجموعه‌ای از بازیگران مستعد، پرتوان، کارکشته و جوان بودند که در کنار هم قرار گرفتند و به خوبی هم در ایفای نقش‌های کلیدی این مجموعه، کاری پذیرفتنی ارائه کردند. پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، حبیب رضایی، لاله اسکندری، بهناز جعفری، امیر آقایی، علی بوریان، محمد مختاری، حسین شیدایی، هما روستا و مریم بوبانی از جمله این بازیگران بودند. نام بازیگرانی چون پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، هما روستا و مریم بوبانی هر کدام به تنهایی کافی است که برای تماشای یک سریال یا فیلم سینمایی از خودتان مطمئن باشید اما حضور همه این بازیگران در یک سریال تلویزیونی جای هیچ بحثی باقی نمی‌گذارد.

معرفی ستاره‌ها به دنیای سینما 
یکی از بازیگرانی که از سریال خاک سرخ به مردم معرفی شد لاله اسکندری بود که نقش لیلا را در سریال بر عهده داشت. او در اولین تجربه حضور در تلویزیون در خاک سرخ در نقشی اصلی و ماندگار جلوی دوربین رفت. اسکندری چندی قبل در صفحه اجتماعی خود نوشت: «سریال خاک سرخ، اولین حضور من در تلویزیون. مجموعه‌ای پرخاطره. تصویری از روزهای اول جنگ که بعد از ۱۸ سال از تولید آن هنوز برای بیننده جذاب است. به امید روزی که در هیچ کجای جهان جنگی نباشد و صلح و آرامش برقرار باشد.»
اسکندری تجربیات ویژه‌ای هم در کنار بزرگان در خاک سرخ داشته و به قول خودش در زمان فیلمبرداری سریال مثل سربازها زندگی می‌کرده است: «در سریال خاک سرخ بازیگرانی مثل آقای پرویز پرستویی و خانم‌ها مهتاب کرامتی و بهناز جعفری از جمله بازیگران باتجربه بودند و من در میان آنها تنها بازیگری بودم که تجربه جدی نداشتم. از آنجا که آقای حاتمی‌کیا اصولا خیلی سختگیر بودند، همیشه سعی می‌کردم خودم را به بچه‌ها برسانم و اصلا به این فکر نمی‌کردم که من تجربه اولم است و دیگران تجربه دهمشان است؛ چرا که معتقد بودم این فاصله‌ها را باید خودم طی کنم به همین خاطر طی مدتی که با پروژه خاک سرخ همراه بودم، خیلی برایم سخت بود؛ چرا که مثل یک سرباز عمل می‌کردم و هر روز ساعت ۴:۳۰ صبح از خواب بیدار می‌شدیم و کار تصویربرداری را تا ۱۲ شب انجام می‌دادیم.»
امیر آقایی هم مانند لاله اسکندری برای اولین بار در خاک سرخ در قاب تلویزیون ظاهر شد. آقایی از ابتدای سال۸۵ حضوری متفاوت و تاثیرگذار در سینمای ایران داشت و اولین حضورش در سینما در فیلم ارتفاع پست را هم با کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا بود.

شاید نمی‌دانستید!
قرار بود نقش خواهر لیلا در سریال را خواهر اصلی خودش ستاره اسکندری بازی کند اما این اتفاق بنا به دلایلی رخ نداد و نقش خواهر لیلا (لعیا) را بهناز جعفری بر عهده گرفت.

تصویربرداری سریال خاک سرخ، هشت ماه و نیم به طول انجامید و تدوین آن نیز ۱۴ ماه زمان برده است.

خاک سرخ، نخستین مجموعه تلویزیونی حاتمی‌کیا در تلویزیون بود که علاقه او به موضوعات جنگ و حماسه دفاع‌مقدس با تاکید بر مقاومت‌های مردمی در جریان سقوط خرمشهر را به نمایش گذاشت.

خاک سرخ در سال۷۹ ساخته شد اما سال۸۱ پخش شد.

مهتاب کرامتی برای بازی در سریال خاک سرخ در هفتمین جشنواره حافظ نامزد بهترین بازیگر زن درام تلویزیونی شد.

مسعود بهبهانی‌نیا، نویسنده سریال خاک سرخ که از فیلمنامه‌‌نویسان بزرگ و بنام ایرانی است و نویسندگی سریال‌های کیمیا و برف بی‌صدا می‌بارد و نرگس را در کارنامه دارد، سال گذشته فوت شد.