جام‌جهانی ۲۰۲۲ برای ایران تمام شد. مثل پنج دوره قبلی که در آن حضور داشتیم و زورمان به حریفان نرسید تا بتوانیم جشن صعود بگیریم. در این دوره تا یک‌قدمی صعود رفتیم اما باز هم در لحظه آخر کم آوردیم. اینکه چه شد که صعود نکردیم دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد. مهم‌ترین عامل فرازونشیبی بود که داشتیم. مقابل انگلیس یک نیمه بسیار بد را داشتیم که همان‌جا کارمان در آن بازی تمام شد. برای بازی با ولز به خودمان آمدیم و در یک بازی خیلی خوب حریفان‌مان را از پیش‌رو برداشتیم. اما در بازی سوم علی‌رغم اینکه با تساوی هم به خواست‌مان می‌رسیدیم باز نمایش خوبی نداشتیم و تاوانش را هم دادیم.
بعد از حذف ایران از جام‌جهانی تیم استرالیا دست به یک کار بزرگ زد و با شکست دانمارک راهی مرحله حذفی شد. کانگوروها هم مثل ما جام را با یک شکست سنگین مقابل فرانسه آغاز کرده بودند اما در بازی دوم مقابل تونس با کسب ۳ امتیاز آن را فراموش کردند و در بازی آخر هم نمایش خوبی ارائه کردند و یک برد عالی را مقابل دانمارکی کسب کردند که در یورو جزء ۴ تیم شده بود. استرالیا یک نسل فوتبالی خوب را در خود می‌بیند و حالا آنها مجدد تبدیل به یکی از تیم‌های قدرتمند آسیا شده‌اند.
دیگر تیم آسیایی که مثل ایران با ۳ امتیاز حذف شد عربستان بود. تیمی که با شکست آرژانتین در بازی اول خود، شگفتی‌ساز شد اما در ادامه مقابل لهستان و مکزیک کاری ازپیش نبرد. اما انصافا نمایش بهتری نسبت به دوره‌های قبلی حضورش در جام‌جهانی داشت. عربستان با رنار کاملا یک تیم متحول شده است که قطعا برای جام ملت‌ها می‌تواند یکی از مدعیان باشد.
اما ژاپن کاری کرد کارستان. این تیم توانست در گروه مرگ صدرنشین شود. دو برد این تیم مقابل آلمان و اسپانیایی رقم خورد که برای بردن جام وارد قطر شدند. سامورایی‌ها در بازی اول آلمان را حسابی غافلگیر کردند تا حدی که این تیم دیگر نتواست به شرایط نرمال خود برگردد. شکست در بازی دوم مقابل کاستاریکا در شرایطی رقم خورد که چشم‌بادامی‌ها نتوانستند از موقعیت‌های گلزنی خود استفاده کنند و روی یک ضدحمله غافلگیر شدند. اما با این باخت مصمم شدند که با شکست اسپانیا راهی مرحله حذفی شوند که چقدر هم خوب این کار را انجام دادند. اگرچه در این بازی ژاپنی‌ها فقط ۱۷ درصد مالکیت توپ را در اختیار داشتند اما با دوندگی و گرفتن فضا از ستاره‌های اسپانیا کاری کردند که این تیم فقط دو سه موقعیت گلزنی داشته باشد. این عملکرد خوب ژاپن باعث شده خیلی‌ها این تیم را رقیبی بسیار سرسخت مقابل کرواسی در مرحله حذفی بدانند. ژاپن با این قدرت‌نمایی نشان داد که در حال فاصله گرفتن از فوتبال آسیاست. فراموش نکنیم در دوره قبل جام ملت‌ها ما مقابل ژاپن با سه گل شکست خوردیم و نتوانستیم فینالیست شویم.
به این ترتیب جام ملت‌های پیش‌رو که تقریبا یک سال دیگر برگزار خواهد شد را می‌توان سخت‌ترین جام ملت‌ها دانست. از این جهت که تیم‌هایی آسیایی به پیشرفت قابل توجهی رسیده‌اند. تیم‌هایی چون ژاپن، استرالیا،عربستان، کره‌جنوبی، قطر و حتی عمان که با برانکو پیشرفت قابل توجهی داشته است. با شرایط موجود ما هم باید بهترین تدارک را برای این مسابقات ببینیم. در این ارتباط به سراغ فرزاد آشوبی رفتیم تا این کارشناس فوتبال در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به سوالات مطرح‌شده درباره شرایط تیم ملی برای جام ملت‌های ۲۰۲۳ پاسخ دهد.
وقت تغییر فرا رسیده
آشوبی در واکنش به حمایت تعدادی از بازیکنان تیم ملی از کارلوس کی‌روش نیز گفت: «هر بازیکنی حق مسلمش است که اعلام نظر کند. همان‌طور که تعدادی از بازیکنان تیم ملی موافق ماندن کی‌روش هستند، مطلع هستم که تعدادی از نفرات شاخص تیم ملی از شیوه بازی تیم ملی رضایت نداشته و از پست‌هایی که مجبورند بازی کنند رضایت ندارند. پس نمی‌شود برای نگه داشتن یا حتی برکناری سرمربی تیم ملی نظر بازیکن را جویا شد. در حال حاضر فوتبال ما نیاز به خون تازه دارد. نه صرفا تغییر سرمربی بلکه از لحاظ بازیکن هم باید از حالا به فکر جام‌جهانی بعد باشیم. نفراتی باید در جام ملت‌ها بازی کنند که برای جام‌جهانی شرایط سنی ایده‌آلی داشته باشند.»
برای جانشینی کی‌روش به سراغ مربی صاحب‌نام برویم
او راجع به اینکه گفته می‌شود فدراسیون فوتبال به دنبال تمدید قرارداد کارلوس کی‌روش است، یادآور شد: «به هر حال در این مورد فدراسیون فوتبال تصمیم‌گیرنده است. من به‌عنوان یک فوتبالی نظراتم را گفتم. اعتقادم همچنان این است که ما با کی‌روش به دو جام ملت‌ها رفته‌ایم و نتوانستیم راهی فینال شویم. در سه جام‌جهانی حضور پیدا کردیم اما باز نتوانستیم از گروه‌مان صعود کنیم. اگر در همین جام‌جهانی فوتبال خوبی را مقابل انگلیس و آمریکا ارائه می‌دادیم من الان می‌گفتم باید کی‌روش حفظ شود اما وقتی می‌بینم این مربی چیز جدیدی برای ارائه به فوتبال ما ندارد پس بهتر است به سراغ یک مربی صاحب‌نام دیگر برویم. ما به اندازه کافی با کی‌روش کار کرده‌ایم و وقتش فرا رسیده یک پوست‌اندازی داشته باشیم. کاری که رقبا انجام دادند و نتیجه‌اش را دیدند. امیدوارم فقط این اتفاق دیر رخ ندهد و اشتباهات گذشته از سوی فدراسیون سر نزند. اشتباهاتی که پیش از این رخ داد و فوتبال‌مان را چند سال عقب انداخت.»
وی در پاسخ به این سوال که برای جام ملت‌ها چه اقداماتی باید انجام دهیم تا از رقبای خود عقب نمانیم، اظهار داشت: «در اولین اقدام باید از کارلوس کی‌روش تقدیر کرده و با او با کمال احترام قطع همکاری کنیم. در ادامه فدراسیون فوتبال در فرصت خوبی که در اختیار دارد باب مذاکرات را با مربیان بزرگ و صاحب‌سبک دنیا آغاز کند. مربی‌ای که با فلسفه فوتبال ایرانی همخوانی بیشتری داشته باشد را استخدام کند. همچنین باید صبور باشیم و هر مربی‌ای را که استخدام می‌کنیم فرصت کافی را در اختیار او قرار دهیم. تیم ملی ما به یک انقلاب و رسانس نیاز دارد. درواقع جام ملت‌ها یک فرصت خوب برای سرمربی جدید با خصوصیاتی که گفتم است تا بتواند یک تیم آماده و با میانگین سنی مناسب را برای جام‌جهانی ۲۰۲۶ آماده کند. البته که می‌توانیم یک انتظارات کوتاه‌مدت هم از سرمربی جدید داشته باشیم. اعتقاد من این است از تغییر و انقلاب نباید در تیم ملی بترسیم. خیلی از تیم‌های بزرگ دنیا بودند وقتی دیدند از مسیر پیشرفت خارج شده‌اند تغییر سبک و نسل دادند. نمونه بارزش فوتبال ایتالیا که وقتی متوجه شد دوره سیستم دفاعی کاتناچیو به‌پایان رسیده قید آن را به‌طور کل زد. حتی انگلیس که کلا سبک فوتبالش را با استخدام مربیانی چون گواردیولا و کلوپ در لیگ جزیره تغییر داد. این تغییر به آسیا هم رسیده است و تیم‌هایی چون ژاپن، استرالیا، عربستان و کره در حال فاصله گرفتن از ما هستند. باید دیدمان را نسبت به آینده عمیق‌تر کنیم و از حالا برای صعود از مرحله گروهی در جام‌جهانی ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی کنیم.»
فدراسیون باید هنر مدیریتش را نشان دهد
کارشناس فوتبال کشورمان درباره اینکه در شرایط فعلی فکر می‌کند مربی بزرگ خارجی حاضر به کار کردن در ایران خواهد شد یا نه؟ خاطرنشان کرد: «چرا نیاید. وظیفه فدراسیون فوتبال این است که بستر را فراهم کند. البته نباید دوباره سراغ امثال ویلموتس بروند. باید انتخاب معقول و حساب‌شده‌ای باشد. خیلی از مربیان بزرگ دنیا دوست دارند در فوتبال ما کار کنند چون استعداد‌های زیادی در ایران نهفته است. تاکید می‌کنم فدراسیون باید این‌بار در انتخاب سرمربی دقت زیادی به‌خرج دهد و قراردادی امضا کند که گریبانگیر فوتبال ایران نشود. این هنر مدیریت است که در شرایط سخت بتوانید بهترین تصمیمات را بگیرید. ما در حال حاضر به سرمربی‌ای نیاز داریم که ساختار کلی فوتبال کشورمان را عوض کند. کارلوس کی‌روش مدت زیادی در فوتبال ایران بود و خیلی از تیم‌ها به سبک مورد علاقه او که بازی دفاعی و استفاده از اشتباهات حریف و ضدحملات است، روی آوردند. خوب یا بد این سبک در فوتبال ایران جا افتاده و زمانش رسیده که تغییر کند. فوتبال دنیا روزبه‌روز در حال پیشرفت است و نمی‌شود سال‌های سال با یک سبک به مصاف رقبا رفت. در این جام‌جهانی دیدید که مقابل انگلیس چطور ۶ گل دریافت کردیم و مقابل آمریکا در اجرای برنامه‌های هجومی ناتوان بودیم چون تفکر دیگری از روی نیمکت به تیم انتقال پیدا کرده بود. فوتبالیست‌های ایرانی عاشق بازی تهاجمی و زیبا هستند و قطعا مربیان صاحب‌سبک در این مورد می‌توانند تحول خوبی را در فوتبال ما ایجاد کنند.»
تیم ملی فقط با یک سبک بازی می‌کند
آشوبی با تاکید بر اینکه ما در همه رقابت‌های بین‌المللی با یک سبک بازی کرده‌ایم، تصریح کرد: «ایرادی که به تیم کی‌روش وارد است، این بوده که چرا ما مقابل همه تیم‌های قدرتمند و متوسط با یک روش بازی می‌کنیم. درحالی‌که باید سبک‌های مختلف را تمرین کرد. ما در جام ملت‌های گذشته همان سبکی بازی کردیم که در جام‌جهانی با تیم‌های قدرتمند مصاف داشتیم. مطمئن باشید اگر قرار باشد کی‌روش با تیم ملی ادامه دهد کمترین تغییرات را در بازیکنان و نوع بازی تیم ملی خواهیم داشت. من بازی با آمریکا را مثال می‌زنم. در این بازی ما به یک تساوی نیاز داشتیم تا صعود کنیم اما نه بازی دفاعی خوبی انجام دادیم و نه بازی تهاجمی کاملی. حریف با سبک بازی مدنظر کی‌روش کاملا آشنا بود و خیلی راحت به آنچه می‌خواست رسید. درحالی‌که ما از لحاظ بازیکن تیم بهتری نسبت به آمریکا بودیم. البته من برای سبک کی‌روش احترام زیادی قائل هستم و اعتقادم این است که این سبک در زمان خودش خیلی خوب بود اما شرایط امروز فوتبال دنیا خیلی تغییر کرده است.»
