با پایان کار تیم ملی در عرصه رقابت‌های جام جهانی، دوباره به یک پرسش بسیار مهم رسیده‌ایم.
سؤالی که چند ماه قبل و پس از روی کار آمدن مهدی تاج هم در جامعه مطرح شده بود و فدراسیون با روی کار آوردن کارلوس کی‌روش به آن پاسخ داد ولی حالا نمی‌دانیم قرار است چه جوابی به این سؤال فوق‌العاده مهم که هر از چند گاهی در فوتبال ایران مطرح می‌شود، بدهیم. کی‌روش از نگاه قشری از جامعه موفق بوده و فقط یک گام تا رسیدن به مرحله بعدی فاصله داشت و از نظر قشری هم ناکام.
چه کسی سرمربی می‌شود؟
به طور کلی تیم‌های ملی ایران قبل و بعد اغلب رقابت‌های جام جهانی سرنوشتی کاملاً متفاوت داشته‌اند و غیر از کارلوس کی‌روش، بقیه سرمربیان ایران پس از پایان کار ما در رقابت‌های جام جهانی دیگر نتوانسته‌اند صندلی خود را حفظ کنند اما به نظر می‌رسد برخی در تلاش هستند تا سنت مذکور پس از دو دوره، این بار در مورد خود کی‌روش هم به مرحله اجرا در آید. ببینیم فوتبال ایران پس از پایان کارش در هر کدام از ادوار رقابت‌های جام جهانی چه مسیری را در پیش گرفت و چه اتفاقاتی برای سرمربیانش به وقوع پیوسته است.
انقلاب بعد از جام جهانی
ملی‌پوشان در رقابت‌های آرژانتین ۱۹۷۸ می‌گویند حشمت مهاجرانی می‌خواست پس از پایان رقابت‌های جام جهانی از هدایت تیم ملی کناره‌گیری کند و پس از استراحتی کوتاه‌مدت، کارش را در عرصه باشگاهی دنبال کند ولی شرایط کشور به شکل دیگری جلو رفت. چند ماه بعد، انقلاب به وقوع پیوست و مهاجرانی از آن زمان به بعد دیگر در هیچ کدام از تیم‌های ملی و باشگاهی ما فعالیت نکرد. ایران تا اواسط سال ۱۳۵۸ چیزی تحت عنوان تیم ملی نداشت و چند ماه بعد از انقلاب بود که فدراسیون حکم سرمربیگری تیم ملی را به نام حسن حبیبی زد تا ملی‌پوشان را آماده حضور در پیکارهای انتخابی المپیک ۱۹۸۰ مسکو و جام ملت‌های آسیا ۱۹۸۰ کویت کند. ما به المپیک صعود کردیم اما در آن مسابقات حاضر نشدیم. در جام ملت‌های آسیا نیز عنوان سومی را به دست آوردیم. پس از پایان جام ملت‌های آسیا، حسن حبیبی هم از هدایت تیم ملی کناره گرفت.
پایان کار آقا جلال
پیروزی مقابل امریکا در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه افتخار بزرگی بود که در عرصه مربیگری به نام جلال طالبی نوشته شد. مردی که یک ماه قبل از آغاز این مسابقات و پس از برکناری تومیسلاو ایویچ به عنوان سرمربی تیم ایران انتخاب شد، در جام جهانی فرانسه توانست اولین پیروزی تاریخ ایران در این عرصه را به دست آورد و خیلی‌ها تصور می‌کردند با توجه به حضور انبوه ستارگان در تیم ملی ایران، طالبی همچنان ماندگار خواهد شد اما آقا جلال بلافاصله پس از پایان این مسابقات تصمیم دیگری گرفت و اعلام کرد دیگر حاضر نیست هدایت تیم ملی را برعهده بگیرد! در آن مقطع با توجه به قهرمانی استقلال در لیگ آزادگان شایعه شده بود که ناصر حجازی فقید هدایت تیم ما را برعهده خواهد گرفت ولی در نهایت حکم سرمربیگری تیم ملی به نام منصور پورحیدری دیگر اسطوره فقید استقلال زده شد. تیم ایران همراه با پورحیدری عنوان قهرمانی بازی‌های آسیایی ۱۹۹۸ بانکوک را به دست آورد و کلاً شرایط خوبی داشت اما منصورخان اسفندماه سال ۱۳۷۸ در تصمیمی بسیار عجیب از هدایت تیم ملی کناره‌گیری کرد تا به استقلال کمک کند. محسن صفایی فراهانی هم دوباره جلال طالبی را برگرداند اما این بازگشت کاملاً ناموفق بود و تیم ملی ما در جام ملت‌های ۲۰۰۰ لبنان از گردونه مسابقات حذف شد تا دوره سرمربیگری آقا جلال برای مرتبه دوم با یک ناکامی مطلق به پایان برسد.
داستان خرد جمعی!
در جام جهانی ۲۰۰۶ کاملاً ناکام بودیم. اختلاف میان فدراسیون فوتبال و سازمان تربیت بدنی به اوج رسیده بود و در داخل تیم هم چند دستگی وجود داشت. برانکو ایوانکوویچ در آن مقطع نتوانست شرایط را جمع و جور کند و کار به جایی رسید که حاشیه‌های عجیب و غریبی را هنگام برگزاری جام جهانی در تیم ملی دیدیم. از نیمکت‌نشین شدن علی دایی و ادعای او مبنی بر اینکه یکسری از بازیکنان مخصوصاً به او پاس نمی‌دادند تا ماجرای لگد زدن به ساک پزشکی و… ایوانکوویچ پس از پایان کار، به ایران بازنگشت. دادکان نیز در آلمان توسط سازمان تربیت بدنی برکنار شد تا چند ماه بعد، فوتبال ایران طعم تلخ تعلیق را بچشد. البته قبل از اینکه فیفا ما را تعلیق کند، داریوش مصطفوی که جانشین دادکان شده بود، جلسه‌ای به نام خرد جمعی برگزار کرد و از دل آن محمد مایلی‌کهن سرمربی شد هر چند مدتی بعد، امیر قلعه‌نویی روی نیمکت تیم نشست! با امیر تابستان سال ۱۳۸۶ در جام ملت‌های آسیا با شکست مقابل کره جنوبی در مرحله یک چهارم نهایی جام ملت‌ها از گردونه رقابت‌ها کنار رفتیم.
سنت‌شکنی کی‌روش
داستان متحول شدن نیمکت تیم‌های ملی اما بعد از جام‌های جهانی ۲۰۱۴ برزیل و ۲۰۱۸ روسیه، برخلاف سنوات قبل اتفاق نیفتاد و کی‌روش همچنان بر مسند کار باقی ماند. پس از اینکه تیم ملی با یک امتیاز از جام جهانی برزیل برگشت و علیرغم مصاحبه‌های وزیر وقت ورزش که کاملاً نشان می‌داد از شرایط ناراضی است، فدراسیون تأکید کرد با توجه به اینکه فقط ۶ ماه دیگر تا جام ملت‌های ۲۰۱۵ استرالیا وقت باقی است، کی‌روش را عوض نمی‌کند. ما با کارلوس به استرالیا رفتیم و در مرحله یک چهارم نهایی جام ملت‌ها در همان بازی معروف مقابل عراق حذف شدیم. اتفاق مذکور دقیقاً پس از جام جهانی روسیه هم به وقوع پیوست، در آن مقطع نیز کی‌روش حفظ شد اما با توجه به چهار امتیازی که در مرحله گروهی کسب کرده بودیم، اغلب جامعه فوتبال تأکید داشتند سرمربی تیم ملی نباید عوض شود. ما پس از جام جهانی با کارلوس به جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ امارات رفتیم و در مرحله نیمه نهایی با شکست مقابل ژاپن حذف شدیم تا پس از آن اولین دوره حضور کی‌روش در فوتبال ایران تمام شود و زمینه برای تحقق فاجعه‌ای به نام مارک ویلموتس مهیا گردد.
