«حقیقت» تماشایی
وقتی جشنواره بین‌المللی فیلمهای مستند(سینماحقیقت) اولین دوره خود را در سال۸۶ برگزار کرد، امیدواری‌های فراوانی را میان مستندسازان و علاقه‌مندان سینمای مستند در کشور به وجود آورد. سینمای مستند که قدمتی طولانی و ریشه‌دار در ایران و همگام با سینمای جهان داشت و بزرگان بی‌تکراری در آن قدم گذاشتند و فیلمهای ماندگاری ساختند، با برگزاری جشنواره‌ای مستقل، از زیر سایه جشنواره‌ای مثل فیلم فجر که عمده تمرکزش بر فیلم داستانی بود، بیرون آمد و محل مناسب و منحصربه‌فردی برای عرضه بهترین‌های هرسال مستند پیدا کرد. این جشنواره با معرفی و پیشرفت هرچه بیشتر در هر دوره و به ویژه با مشارکت همدلانه همه اهالی سینمای مستند کشور، ضمن این که سری میان سرهای رویدادهای فرهنگی و هنری ایران درآورد و نام و جایگاهش را به عنوان یکی از پنج جشنواره سینمایی تثبیت کرد، به مهم‌ترین رویداد سینمای مستند منطقه و خاورمیانه هم تبدیل شد.
مشارکت پررنگ مستندسازان
بعد از انتشار فراخوان شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت در ۲۶ تیر امسال، مشارکت مستندسازان قابل توجه بود و در پایان مهلت ارسال آثار در ۱۵شهریور در مجموع ۶۱۴ فیلم در بخش‌های مختلف برای حضور در این دوره ثبت‌نام کردند و در نهایت ۵۸۷ فیلم به دبیرخانه جشنواره تحویل داده شد. بعد از بررسی آثار آنچه مخاطبان مستند در جشنواره پیش رو می‌بینند، ۱۶ مستند بلند، ۱۵ مستند نیمه‌بلند و۲۰ مستند کوتاه در بخش مسابقه ملی است. در بخش ویژه جایزه شهید آوینی هم ۱۲فیلم با هم رقابت می‌کنند و برای مخاطبان به نمایش درمی‌آید. در بخش بین‌الملل هم مجموع آثار متقاضی ۱۳۴۸ اثر از ۹۵ کشور بود که از این تعداد ۲۶۰ فیلم در بخش بلند، ۱۹۵ اثر در بخش نیمه‌بلند و ۸۹۳ مستند در بخش کوتاه ثبت‌نام کردند. از این میان تعدادی از بهترین آثار بین‌الملل در جشنواره به نمایش درمی‌آید؛ ۸ مستند بلند، ۶ مستند نیمه‌بلند و هشت مستند کوتاه. یکی از موارد مهم و قابل اشاره این دوره از جشنواره، تنوع آثار و مضامین و موضوعات فیلم‌ها به‌خصوص در بخش مسابقه ملی است. بخش عمده مستندهای ایرانی با موضوعات اجتماعی و شهری است که شامل ۲۷درصد آثار می‌شود، ۱۹درصد مجموع آثار ارائه‌شده هم مرتبط با حوزه دفاع مقدس هستند، مستندهای پرتره ۱۴درصد و مستندهای محیط‌زیست و حیات وحش هم ۱۰درصد از آثار را تشکیل می‌دهد. ۱۰درصد آثار مرتبط با میراث فرهنگی، ۸درصد، آثار دینی- آیینی، ۶درصد آثار ورزشی، ۶درصد آثار سیاسی و یک درصد مستندها هم با موضوعات متفرقه در این دوره از جشنواره سینماحقیقت حضور دارند.
نشست‌های مستند
به جز رقابت فیلمسازان بخش مسابقه ملی و بین‌الملل، نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی چهره‌های مستندسازی و فعالان این عرصه همیشه از مهم‌ترین و پرطرفدارترین بخش‌های جشنواره سینماحقیقت است. مستندسازی تک‌نفره، طراحی ساختار در مستند بحران، نوشتار متن مستند، تکنیک‌های مصاحبه در مستند، مستندهای ترکیبی، توسعه طرح و متن مستند و مواجهه با موضوعات ذهنی؛ هنر از جمله موضوعات نشست‌های این دوره جشنواره سینماحقیقت هستند که با نگاهی تحلیلی و آسیب‌شناسانه و با بررسی نقاط ضعف و قوت دوره‌های پیشین این رویداد برای طرح و صحبت انتخاب شده‌اند. به جز این روایت‌ها؛ دور و نزدیک، مستندسازان و جهان امروز، آسیب‌شناسی جایزه آوینی، فرصت‌ها و ظرفیت‌های مصوبه مستندنگاری ملی و مستندسازی و استراتژی‌های رسانه‌ای هم از جمله نشست‌هایی است که در این دوره شاهد برگزاری آن با حضور برخی چهره‌های شناخته‌شده سینمای مستند خواهیم بود.
بزرگداشت طالب‌زاده و طباطبایی‌پور
زنده‌یاد نادر طالب‌زاده، یکی از مهم‌ترین چهره‌های رسانه‌ای حوزه سینما بود که فعالیت قابل اشاره‌ای در حوزه مستند داشت و به ویژه با راه‌اندازی جشنواره مردمی فیلم عمار و دبیری کنفرانس بین‌المللی افق نو، خدمات مهمی در حوزه جریان‌سازی فرهنگ و اندیشه اسلامی و تقابل با جریان نفوذ انجام داد. از این رو برگزاری مراسم نکوداشت این فیلمساز مستند و فعال رسانه‌ای در جشنواره سینماحقیقت، نه‌تنها بی‌مناسبت نیست که سنخیت ویژه‌ای هم دارد. به جز این گرامیداشت، در شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت، بزرگداشتی هم برای سیدمحسن طباطبایی‌پور، پیشکسوت سینمای مستند در استان اصفهان برگزار می‌شود که در راستای توجه مدیران جشنواره به استان‌هاست.
افزایش مبلغ جوایز
هرچند دریافت نشان فیروزه سینماحقیقت، اهمیت و ارزش اعتباری برای فیلمسازان حاضر در جشنواره فیلمهای مستند (سینماحقیقت) دارد اما نمی‌توان از بعد مالی ماجرا و جایزه ریالی بخش‌های مختلف مسابقه هم گذشت، موردی که می‌تواند انگیزه‌های شرکت‌کنندگان را بیشتر کند و کم و بیش باعث بازگشت هزینه‌های تولید و حتی سرمایه (یا بخشی از سرمایه) ساخت فیلم بعدی فیلمساز برنده باشد. از این رو با توجه به پیشنهاد نمایندگان انجمن صنفی تهیه‌کنندگان و کارگردانان سینمای مستند در جلسه شورای سیاستگذاری مبنی بر افزایش مبلغ جوایز جشنواره، این موضوع در شورای سیاستگذاری شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت، مطرح و با حمایت دبیر و نظر اکثر اعضا با افزایش مبلغ جوایز موافقت شد. برخی جوایز و رقم آنها در این دوره از این قرار است: نشان فیروزه سینماحقیقت، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۵۰میلیون تومان به بهترین فیلم جشنواره (ویژه تهیه‌کننده)، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۴۰میلیون تومان به بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳۵میلیون تومان به بهترین کارگردانی فیلم مستند نیمه‌بلند، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳۰میلیون تومان به بهترین کارگردانی فیلم مستند کوتاه، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۳۰میلیون تومان به عنوان جایزه ویژه هیات داوران، تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۵میلیون تومان به عنوان جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران (ویژه سرمایه‌گذار)، تندیس طلایی شهید آوینی، دیپلم افتخار و مبلغ ۴۰میلیون تومان، جایزه سرباز وطن (یادبود شهید سردار حاج قاسم سلیمانی): تندیس جشنواره دیپلم افتخار و مبلغ ۳۰میلیون تومان و جایزه ویژه استعداد نو: تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۵ میلیون تومان برای بهترین کارگردان جوان بخش مسابقه ملی و بخش جایزه شهید آوینی (تا ۲۵سال).
اتفاق بزرگ شانزدهمین جشنواره
دبیر شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت در نشست این رویداد که پنجشنبه گذشته سالن حقیقت مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی برگزار شد، با اشاره به تمرکز و توجه مرکز گسترش به استان‌ها و کشف استعداد در این نقاط گفت: خوشبختانه روند تولید و نگاه به جشنواره که در استان‌ها شاهد هستیم، در این دوره افزایش داشته‌است و ۲۸ فیلم از ۱۶ استان در این دوره حاضر هستند که این اتفاق بزرگی در جشنواره شانزدهم است. در کنار فیلمسازانی که در بخش مسابقه حضور دارند برای اولین بار مجموع ۱۴۰ فیلمساز استانی را به جشنواره دعوت کرده‌ایم تا در جریان این رویداد حضور داشته باشند. این اتفاق در کنار اقدامات انجام‌شده می‌تواند باعث بالارفتن کیفیت تولیدات استان‌ها شود.
محمد حمیدی‌مقدم افزود: برای اولین بار در پردیس سینمایی ملت غرفه‌های ما آماده پذیرش طرح هستند، با این کار جشنواره را به تولید پیوند می‌زنیم. به این صورت اگر فیلمساز شهرستانی که نتوانسته مناسبات اداری را طی کند، می‌تواند طرح خود را در جشنواره ارائه دهد. همچنین در ادامه گعده‌های شبانه ما با حضور مستندسازان ادامه پیدا می‌کند. باوجود این که کار سختی است ولی ما تلاش می‌کنیم استعدادها را رها نکنیم، به صورتی که بعد از اتمام جشنواره معاونت مستند ما برای رصد واقعی استعدادها به استان‌ها سفر می‌کند و گروه کارشناسی مرکز بی‌واسطه به بررسی می‌پردازد و در این صورت سعی در گسترش تولید آثار باکیفیت می‌کنیم.
حمیدی‌مقدم درباره تبلیغات محیطی و تلویزیونی این دوره از جشنواره هم اظهار کرد: پیرو ادامه کار انجمن سینمای جوان، با آنها همفکری کرده و باید بگویم سلیم غفوری و محسن یزدی که از سیاستگذاران جشنواره فیلم کوتاه تهران بودند، جزو اعضای سازمان سیاستگذاری «سینماحقیقت» نیز هستند. همچنین پنج برنامه برای پخش از تلویزیون داریم؛ شبکه مستند برنامه‌ای شبانه برای ایام برگزاری رویداد تدارک دیده است. شبکه چهار و پنج هم برنامه‌هایی در این باره دارند. با شبکه افق نیز هماهنگی‌هایی صورت گرفته و با شبکه‌های یک، دو و سه نیز صحبت‌هایی شده است.
او ادامه داد: این رنگ‌آمیزی متنوع از اقلیم‌ها در جشنواره «سینماحقیقت»، فرصتی است که باید آن را مغتنم شمرد. اعتقاد دارم تنها نباید بر یک حوزه سینمایی برای مثال حوزه داستانی تمرکز کنیم، تمرکز ما باید بر همه بخش‌های سینما باشد. با شهرداری و سازمان زیبا‌سازی نیز هماهنگی‌های برای تبلیغات محیطی صورت گرفته است.
فرهنگ، تحریم‌شدنی نیست
محمد حمیدی‌مقدم درباره تحریم این دوره از سوی برخی مستندسازان و انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی هم توضیح داد: فعالیت انجمن منتقدان مربوط به خودشان می‌شود و هر صنفی فعالیت‌های خودش را پیش می‌برد اما درهای جشنواره سینماحقیقت به روی تمام صنوف و انجمن‌ها باز است. سینماحقیقت فعالیت خودش را دارد و در حوزه متنی نقد و انتشار، کار خود را انجام می‌دهد. تحریم این رویداد نیز قاعده‌ای صنفی دارد که فکر می‌کنم فعالیتی خارج از صنف است، چون انجمن‌ها باید از برگزاری هرگونه رویداد فرهنگی استقبال کنند تا موجب انسداد فرهنگی نشوند.
دبیر جشنواره در این زمینه افزود: حقیقت انکارشدنی نیست و سینماحقیقت را نمی‌توان انکار کرد. فرهنگ نیز تحریم‌شدنی نیست مگر می‌شود فیلم‌دیدن را تحریم کرد؟ این جشنواره تبدیل به نهال تنومندی شده است و برخوردی این چنین با آن درست نیست. بسیاری از دوستان تحریم‌کننده به می ۱۹۸۸ و حرکت ژان لوک گدار اشاره می‌کنند اما می‌دانیم بعد از آن چه اتفاقی افتاد. جشنواره جای تعامل، حرف‌زدن و نقد‌کردن است اما این که درهای گفت‌وگو را ببندیم درست نیست.
پیش به سوی نشان فیروزه
درباره فیلمهای بخش‌های مختلف مسابقه ملی مثل نیمه‌بلند و کوتاه شانزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت، موضوع و زمان نمایش آنها به زودی اطلاع‌رسانی خواهیم کرد، اما عجالتا اسامی ۱۶ فیلم مستند بلند و ۱۲ مستند جایزه شهید آوینی را ببینید و برای دیدن آنها برنامه‌ریزی کنید تا جزئیات بیشتری از این آثار را متعاقبا و در زمان برگزاری جشنواره منتشر کنیم.
آثار بخش مستند بلند: امین‌الضرب (جمشید بیات ترک)، ردی از یک مرد (ساسان فلاحفر)، دیافراگم (جواد وطنی)، اپی بین مرگ و زندگی (مهدی سالکی و فیراس رازک)، قانماز (علی قاسمی و جعفری موسوی) سه‌نهزارم (بهروز نورانی‌پور)، کوهستان بی‌صدا (فرود عوض‌پور)، خونه مامان شکوه (مهدی بخشی‌مقدم)، آقا‌نعمت (علی تک‌روستا)، برزخی‌ها (عارف افشار)، برای پس از مرگم (عبدالرضا نعمت‌اللهی)، دنیای وحشی زاگرس (فرشاد افشین‌پور)، قرار روز شانزدهم (سیدمحمداحسان اصغرزاده)، پاییز پنجاه سالگی (محسن اسلام‌زاده) پیله ابریشم (محسن آقایی) و غیرمسکونی (مسعود زارعیان).
آثار بخش جایزه شهید آوینی: ۶۴۱۰ روز اسارت (زهره نجف‌زاده)، آغازگر یک پایان (امید حسن‌زاده)، برای پس از مرگم (عبدالرضا نعمت‌اللهی)، پاییز پنجاه سالگی (محسن اسلام‌زاده)، پناه به دریا (کامران رحیمی)، در پس جنگ (محمدحسین محمودیان)، ردی از یک مرد (ساسان فلاحفر)، سه‌نهزارم (بهروز نورانی‌پور)، عملیات دماوند (احسان مشکور)، قرار روز شانزدهم (سیدمحمداحسان اصغرزاده)، همه چیز از بالا قشنگ‌تر است (کاوه حدادی) و ضیاءالدین (محمدرضا دهستانی).
 از فردا){kind=link}