بالاخره انتظار‌ها به پایان رسید و پایان یک ماه داغ فوتبالی در یک جام جهانی پاییزی، به رده‌بندی و فینال رسید. اینجا جایی است که جام بیست‌ودوم به ایستگاه پایانی خود رسیده و پرونده این دوره از مسابقات در قطر هم طی دو روز آینده بسته می‌شود.
پربیننده‌ترین فستیوال فوتبالی دنیا امسال به میزبانی قطر برگزار شد و پر بود از شور و شگفتی، زیبایی و جذابیت؛ در نهایت هم تیم‌های مراکش و کرواسی راهی رده‌بندی شدند و فرانسه و آرژانتین به فینال صعود کردند تا حالا دو غول فوتبال اروپا و امریکای جنوبی، در یک قدمی کسب جام به مصاف هم بروند و به دنبال کسب قهرمانی و بردن جام به خانه باشند.
این بیست‌ودومین دوره‌ای است که جام جهانی برگزار می‌شود. تاکنون از سال ۱۹۳۰ تا ۲۰۱۸، ۲۱ فینال برگزار شده که تنها ۸ کشور موفق به فتح قله قهرمانی شده‌اند. برزیل با ۵ قهرمانی پرافتخار‌ترین این رقابت‌هاست. همچنین آلمان و ایتالیا با ۴ قهرمانی، در رده دوم هستند و تیم‌های آرژانتین، اروگوئه و فرانسه با ۲ قهرمانی، انگلیس و اسپانیا با یک قهرمانی در رده‌های بعدی قرار دارند و قهرمان جام امسال، می‌تواند به تنهایی با ۳ قهرمانی بالاتر از دیگری قرار بگیرد.
به همین بهانه در ادامه به بررسی فینال‌های ادوار جام جهانی می‌پردازیم و نگاهی کوتاه می‌اندازیم به تیم‌های فینالیست و قهرمانان ادوار مختلف.
۱۹۳۰؛ اروگوئه ۴ آرژانتین ۲
اولین دوره برگزاری جام جهانی در کشور اروگوئه بود که ۱۳ تیم در مسابقات حاضر بودند و نهایتا میزبان موفق شد با برتری مقابل آلبی سلسته در فینال به قهرمانی برسد؛ البته در این دوره به دلیل دوری مسابقات تنها ۴ کشور اروپایی در رقابت‌ها حاضر شدند و نهایتا جام در خانه ماند و میزبان قهرمان شد. گفته می‌شود پس از باخت آرژانتین، مردم این کشور از شدت خشم به کنسولگری اروگوئه در بوینوس‌آیرس یورش بردند.
۱۹۳۴؛ ایتالیا ۲ چکسلواکی ۱
این دوره از مسابقات لقب سیاسی‌ترین دوره را به خود اختصاص داد. اروگوئه در اعتراض به رژیم فاشیستی ایتالیا در این دوره شرکت نکرد و برزیل و آرژانتین بهترین بازیکنان خود را به دلیل ترس از آسیب‌دیدگی در خانه نگاه داشتند. نهایتا در دورانی که میزبان تحت حکومت موسولینی بود، در بین ۱۶ تیم حاضر موفق شد به قهرمانی برسد و در دومین دوره این رقابت‌ها هم میزبان به جام رسید.
۱۹۳۸؛ ایتالیا ۴ مجارستان ۲
سومین دوره جام جهانی فوتبال که به میزبانی فرانسه برگزار شد، با قهرمانی دوباره ایتالیا همراه شد تا آنها به نخستین تیمی تبدیل شوند که از قهرمانی خود دفاع می‌کند. ایتالیا در این جام ۱۶ تیمی موفق شد در فینال با یک برد پر گل مجارستان را کنار بزند و قهرمان شود. این دوره مصادف با روزهای آغازین جنگ جهانی دوم بود و جنگ داخلی هم اسپانیا را فرا گرفته بود. اروگوئه باز هم در این مسابقات شرکت نکرد و غایب بزرگ بود. این آخرین جام جهانی پیش از جنگ جهانی بود. در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ رقابت‌ها به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشد. این دو دوره تنها دوره‌هایی بودند که بین برگزاری مسابقات وقفه افتاد و قبل و بعد از آن، به صورت ۴ سال یک بار برگزار شد.
۱۹۵۰؛ اروگوئه ۲ برزیل ۱
پس از دو دوره تعطیلی، جام جهانی از سر گرفته شد و در این دوره اروگوئه باز هم به عرصه رقابت‌ها برگشت و موفق شد در فینال، مقابل برزیل میزبان به پیروزی دو بر یک برسد و دومین ستاره‌اش را تصاحب کند. پیش از برگزاری فینال، مردم برزیل چنان از قهرمانی خود مطمئن بودند که ترانه پیروزی ملی را سروده و آن را آماده پخش کرده بودند ولی این آهنگ هیچگاه شنیده نشد. برزیل با آنکه در شروع بازی در نیمه دوم دروازه اروگوئه را گشود اما در ادامه ۲ گل خورد تا در پایان این دیدار به جز مارش عزا آهنگ دیگری شنیده نشود. ۲۰۵۰۰۰ تماشاگر برای این نتیجه غیرمنتظره در ورزشگاه ماراکانا اشک ریختند.
۱۹۵۴؛ آلمان غربی ۳ مجارستان ۲
این دوره از جام جهانی به دلیل سالگرد تاسیس فیفا، در محل استقرار این سازمان یعنی کشور سوییس برگزار شد و آلمان غربی موفق شد جام را بالای سر ببرد. تیم ملی مجارستان که به تیم جادوگران هم معروف بود و از جام جهانی ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۴، ۳۳ دیدار پیاپی خود را بدون شکست پشت سر گذاشته بود، بخت نخست قهرمانی شمرده می‌شد اما باز هم پیشگویی‌ها درست نبود و همان‌گونه که اروگوئه در فینال۱۹۵۰ برزیل را ناباورانه شکست داد، در رقابت پایانی جام جهانی ۱۹۵۴ هم آلمان غربی با وجود شکست ۸ – ۳ در دور آغازین از مجارستان، در فینال به برتری ۳ – ۲ مقابل همین تیم رسید و قهرمان شد.
۱۹۵۸؛ برزیل ۵ سوئد ۲
در این جام باز هم میزبان به فینال رقابت‌ها رسید اما این‌بار نوبت برزیل بود که جام را از دست میزبان برباید و قهرمان دنیا شود؛ برزیل اولین قهرمانی خود در جام جهانی را با برتری ۵ بر ۲ مقابل سوئد با درخشش ستاره‌هایی مانند پله و زاگالو در همین کشور جشن گرفت. این آغاز مسیر پرافتخار سلسائو در ادامه بود.
۱۹۶۲؛ برزیل ۳ چکسلواکی ۱
بعد از ایتالیا در ۱۹۳۸ که موفق شد از عنوان قهرمانی خود دفاع کند، این‌بار نوبت سلسائو بود که دوباره جام را تصاحب کند و برای دومین دوره قهرمان شود؛ آنها در این دوره با ستاره‌هایی همچون گازینشا که با ۴ گل نقش مهمی در موفقیت تیمش داشت، در فینال با نتیجه سه بر یک چکسلواکی را بدرقه کردند و به دومین جام خود بوسه زدند.
۱۹۶۶؛ انگلیس ۴ آلمان غربی ۲
انگلیسی‌ها که خود را خالق و منبع فوتبال می‌دانند، در هفت دوره برگزاری جام جهانی به قهرمانی نرسیدند اما این طلسم در جام هشتم شکست و سه شیرها موفق شدند در کشور خود به فینال برسند و آنجا با برتری مقابل آلمان غربی، اولین جام قهرمانی‌شان را به دست بیاورند؛ جامی که اولین و آخرین قهرمانی‌شان بود و آنها پس از آن تاکنون رنگ قهرمانی در جام جهانی را ندیده‌اند. گل سوم انگلیس به آلمان که توسط جف هرست به ثمر رسید هنوز یکی از جنجالی‌ترین صحنه‌های تاریخ مسابقات است. توپی که مشخصا از خط عبور نکرده بود اما داور به اشتباه آن را گل اعلام کرد.
۱۹۷۰؛ برزیل ۴ ایتالیا ۱
برزیل پس از یک دوره غیبت در فینال، برای سومین بار به دیدار پایانی جام جهانی رسید و این‌بار در مکزیک، موفق شد ایتالیا را شکست دهد و در قهرمانی هت‌تریک کند. خیلی‌ها معتقدند این تیم برزیل یکی از قدرتمندترین تیم‌های تاریخ فوتبال به حساب می‌آید.
۱۹۷۴؛ آلمان غربی ۲ هلند ۱
آلمانی‌ها در کشور خود موفق شدند دوباره به قهرمانی برسند؛ آنها که پیش از این یک قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی را تجربه کرده بودند، به فینال رسیدند و در آنجا با یک برد نزدیک مقابل هلند دبل قهرمانی کردند. نکته جالب بازی گل نخست هلند به آلمان بود که بعد از شروع بازی و بدون اینکه توپ به پای بازیکنان آلمان برخورد کند به ثمر رسید.
۱۹۷۸؛ آرژانتین ۳ هلند ۱
این دوره از جام جهانی که مصادف با اولین حضور تیم ملی ایران در این مسابقات بود، با قهرمانی آرژانتین همراه شد تا این تیم هم در کشور خود جشن قهرمانی بگیرد. آلبی سلسته پیش از این در نخستین دوره مسابقات به فینال رسیده بود که مقابل اروگوئه تسلیم شد و این‌بار به مصاف هلندی رفت که برای دومین بار پیاپی به فینال رسید، اما آنها اجازه ندادند جام از بوینوس‌آیرس خارج شود و با درخشش نفراتی همچون دنیل پاسارلا و ماریو کمپس به قهرمانی برسند. استفاده رژیم دیکتاتوری وقت آرژانتین از این قهرمانی و تاثیرگذاری سیاست‌گذاران این کشور در نتایج بازی‌ها هنوز بعد از این همه سال مورد بحث قرار می‌گیرد.
۱۹۸۲؛ ایتالیا ۳ آلمان غربی ۱
ایتالیا این‌بار و در اسپانیا، برای چهارمین بار به فینال رسید که به رقیب سرسختی به نام آلمان خورد. اما مردان سرزمین چکمه به رقیب اجازه خودنمایی ندادند و با برد سه بر یک، در قهرمانی هت‌تریک کردند. این نخستین دوره‌ای بود که جام جهانی با حضور ۲۴ تیم برگزار شد و آتزوری توانست سومین جام قهرمانی‌اش را با درخشش نفراتی مانند پائولو روسی به خانه ببرد.
۱۹۸۶؛ آرژانتین ۳ آلمان غربی ۲
آرژانتین در سومین حضورش در فینال جام جهانی، به دومین قهرمانی خود رسید که البته این قهرمانی با حواشی زیادی همراه بود؛ پرواز بلند مارادونا در یک‌چهارم نهایی و ضربه دست خدا، باعث شد حکم صعود این تیم به مرحله بعد امضا شود و نهایتا آنها با برد مقابل آلمان به قهرمانی رسیدند که البته گل مردود دون دیه گو برای همیشه در تاریخ فوتبال ثبت شد. او جام قهرمانی را بالای سر برد و یک تنه تیمش را قهرمان کرد.
۱۹۹۰؛ آلمان غربی ۱ آرژانتین ۰
در این دوره دوباره آلمان غربی و آرژانتین به فینال رسیدند تا فینال دوره قبل تکرار شود اما این‌بار جای برنده و بازنده عوض شد و آلمان موفق شد به سومین قهرمانی خود برسد. هو شدن سرود ملی آرژانتین در فینال مسابقات در ایتالیا حاشیه‌های بزرگی ساخت. مارادونا تا قبل از نیمه‌نهایی مورد حمایت ایتالیایی‌ها قرار داشت اما پیروزی آرژانتین بر میزبان باعث شد او منفور شود.
۱۹۹۴؛ برزیل ۰ (۳) ایتالیا ۰ (۲)
فینال جام جهانی ۹۴ یکی از جذاب‌ترین و به یاد ماندنی‌ترین مسابقات این رقابت‌ها بود که نهایتا در ضربات پنالتی به سود سلسائو به پایان رسید تا این تیم به چهارمین قهرمانی خود برسد و رکورد‌دار شود. این بازی پس از ۱۲۰ دقیقه با تساوی بدون گل به پایان رسید و در ضربات پنالتی، روبرتو باجو توپ را به آسمان کوبید و جام را دو دستی تقدیم رقیب کرد تا یکی از تلخ‌ترین سکانس‌های دوران فوتبالی باجو رقم بخورد. تیم ملی فوتبال برزیل همه جام‌های قبلی خود را در زمان جام ژول ریمه کسب کرده بود و این اولین‌باری بود که موفق به کسب جام طلایی جدید شد.
۱۹۹۸؛ فرانسه ۳ برزیل ۰
این‌بار نوبت فرانسه بود تا در کشور خودش، به فینال برسد و به مصاف برزیل برود. برزیل که در دوره قبل قهرمان شده بود، این‌بار اسیر جادوی زیدان و بارتز و رفقا شد و نتوانست به پنجمین قهرمانی‌اش برسد. این نخستین قهرمانی فرانسه در جام جهانی بود که در کشور خودش هم به دست آمد و آنها را به هفتمین تیمی تبدیل کرد که تا آن زمان در جام جهانی قهرمان شده بودند.
۲۰۰۲؛ برزیل ۲ آلمان ۰
در این دوره از جام جهانی که به میزبانی قاره کهن برگزار می‌شد، برزیل برای سومین دوره پیاپی به فینال رسید و این‌بار به آلمان رسید اما آنها را هم کنار زد و به پنجمین قهرمانی خود رسید تا به تنهایی به عنوان پرافتخار‌ترین تیم این رقابت‌ها دست یابد. ترکیب جادویی رونالدو، رونالدینیو و ریوالدو موفق شد در فینال اولیور کان و هم‌تیمی‌هایش را تسلیم کند و به قهرمانی برسد؛ قهرمانی‌ای که آخرین جام برزیل در این رقابت‌ها بود و پس از آن تاکنون سلسائو رنگ قهرمانی را ندیده و حسرت ۲۰ ساله شده. همچنین این دوره آخرین دوره‌ای بود که تیم قهرمان بدون حضور در مقدماتی‌ها به مرحله اصلی راه یافت. از دوره هجدهم به بعد مدافع قهرمانی نیز باید در مسابقات مقدماتی شرکت کند.
۲۰۰۶؛ ایتالیا ۱ (۵) فرانسه ۱ (۳)
فرانسه پس از قهرمانی در جام جهانی ۹۸، در این دوره دوباره به فینال رسید و در مقابل نسل طلایی ایتالیا، امیدوار بود با ستاره‌هایی مانند زیدان و ترزگه و… قهرمان شود اما ضربه سر زیدان به سینه ماتراتزی و اخراج او در اوقات اضافی بازی فینال، پایان رویای قهرمانی دوباره خروس‌ها بود. ضربه‌ای که یکی از جنجالی‌ترین صحنه‌های تاریخ جام‌های جهانی هم لقب گرفت. این بازی در پایان ۱۲۰ دقیقه مساوی شد و در پنالتی‌ها ایتالیا موفق شد چهارمین قهرمانی‌اش را کسب کند. این هم آخرین قهرمانی لاجوردی‌ها در جام جهانی بود و پس از آن تاکنون به قهرمانی نرسیده‌اند. ایتالیا در دو دوره اخیر جام جهانی اصلا نتوانست جواز حضور در مسابقات را به دست آورد.
۲۰۱۰؛ اسپانیا ۱ هلند ۰
نسل طلایی فوتبال اسپانیا، بعد از قهرمانی در یورو ۲۰۰۸ موفق شد با برتری مقابل هلند، به نخستین قهرمانی خود در جام جهانی برسد و هلند که برای سومین بار به فینال می‌رسید، باز هم دستش از جام کوتاه بماند. آندرس اینیستا تک‌گل دیدار فینال را به ثمر رساند.
۲۰۱۴؛ آلمان ۱ آرژانتین ۰
چهره فینالیست‌های این دوره از جام جهانی آشنا بود و دو رقیب دیرینه باز هم به فینال آمدند که این‌بار نسل درخشان فوتبال آلمان، موفق شد مسی و رفقایش را شکست دهد و حسرت جام را بر دل‌شان بگذارد. این بازی تا دقایق پایانی نیمه دوم وقت‌های اضافه مساوی بود که ماریو گوتزه وارد میدان شد و تیر خلاص را به قلب آلبی سلسته زد و نگذاشت مسی به قهرمانی جهان برسد. این چهارمین قهرمانی آلمان در جام جهانی بود.
۲۰۱۸؛ فرانسه ۴ کرواسی ۲
فرانسه پس از ۲ دوره ناکامی، موفق شد باز هم به فینال برسد اما این‌بار قضیه با سال ۲۰۰۶ فرق داشت. آنها آمدند تا در مقابل کرواسی شگفتی‌ساز که برای اولین‌بار به فینال رسیده بود، جام را به خانه ببرند. خروس‌ها با درخشش ستاره‌هایی همچون پوگبا، امباپه و گریزمن موفق شدند به دومین قهرمانی خود برسند.
