زیاد شنیده‌ایم که می‌گویند «امیدوارم هیچ‌گاه کارت به شکایت و دادگاه کشیده نشود!» راست می‌گویند. هیچ‌کس دوست ندارد اسیر مشکل شود اما اگر در همین حال بدانید که می‌توانید با تغییرات جدید در رسیدگی به شکایات و رویه‌های تازه مسیرتان را کوتاه‌تر کنید، کمتر زیر بار فشار خواهید رفت.
مدتی است یک مجموعه نمایشی در قالب کمدی راهی آنتن شبکه نسیم شده است. این برنامه علاوه‌بر معرفی معضلات و مشکلاتی که عموم مردم احتمال دارد گرفتارش شوند، راه‌های تازه برای حل آنها ارائه می‌کند. مجموعه اپیزودیک «از این به بعد» با طراحی و کارگردانی آرمین قاسم‌زاده و تهیه‌کنندگی آرمین فکری در ۵۲ قسمت روزهای زوج ساعت ۲۰ پخش می‌شود. این سریال با حضور بازیگران کمدی و بخش‌هایی با بازی امیر عضد با هدف افزایش دانش قضایی و حقوق شهروندی بینندگان ساخته شده است و با ورود به مسائل روزمره اجتماعی روند قبلی و روش جدید هر خدمت نوینی در عرصه‌های قضایی و حقوقی را در زمانی حدود ۲۵ تا ۳۰ دقیقه به بینندگان نشان می‌دهد. در گفتوگو با قاسم‌زاده، کارگردان گپ زدیم و درباره نگاه این مجموعه به موضوعات حقوقی پرسیدیم که همه‌گیر است.
این مجموعه برای نمایش درآوردن سوژه‌های خود کمدی را انتخاب کرده است. آرمین قاسم‌زاده که پیش از این در تلویزیون با برنامه‌های مشتی باش در شبکه خراسان و شبکه شما، بیسیم و کاف گاف در شبکه نسیم و… نشان داده به این سبک کار علاقه دارد، در گفتوگو با «جام‌جم» بیان می‌کند: انتخاب زبان کمدی سلیقه من است. همه برنامه‌های من تم اجتماعی و کمدی دارند، البته منهای سریال‌هایی که برای شبکه نمایش خانگی به‌عنوان دستیار کارگردان، کارگردان یونیت دوم، فیلمنامه‌نویس داشتم. معمولا فضایی که از دادگاه و شکایت و مشکلات قضایی در ذهن داریم یا تجربه کردیم تلخ است. قاسم‌زاده شیرین و کمدی کردن این فضا را در «از این به بعد» چنین توصیف می‌کند: اتفاقا خیلی از این اتفاقات کمدی است؛ مثلا یک آدم می‌خواهد در ۵۰ سالگی به خواستگاری برود در حالی‌که ۳۰ سال این دختر را می‌خواسته است. پدر دختر از خواستگار می‌خواهد که عدم سوءپیشینه بگیرد. به نظرم خیلی خنده‌دار است که در چنین سنی بروی دنبال سوءپیشینه! حتی گاهی کل‌کل‌های داخل دادگاه هم بامزه است. مثلا دو نفر به خاطر یک حیوان خانگی دعوا می‌کنند و کارشان به دادگاه کشیده می‌شود. بعد متوجه می‌شوند بی‌خودی شش ماه دوندگی کردند؛ می‌توانستند در دادگاه آنلاین شرکت کنند. چنین سوژه‌هایی رگه‌های کمدی دارد. وقتی هم که موضوعی با لحن کمدی بیان شود تاثیر بیشتری روی مخاطب می‌گذارد و بیشتر با ماجرا همذات‌پنداری می‌کند، البته در این سریال طنز تلخ، گروتسک، کمدی موقعیت، درام و… را داریم و از هرکدام در جای خودش استفاده شده است.
«از این به بعد» مثل قبل نیست
طراح و کارگردان این مجموعه نمایشی درباره محتوای آن توضیح می‌دهد: از این به بعد، قبل و بعد یک‌سری از مسائلی را که عموم مردم جامعه درگیرش هستند به نمایش می‌گذاریم. مهم‌ترین بخش این مسائل کم بودن دانش قضایی و حقوقی مردم است. مردم ما از دانش حقوقی پایین رنج می‌برند. پرسش‌های من به‌عنوان طراح و کارگردان این مجموعه، این است که چرا مردم حتی برای خرید یک ماشین کلاه سرشان می‌رود؟ چرا وقتی می‌خواهند خانه بخرند یک‌سری چیزها را چک نمی‌کنند؟ چرا یک جوان وقتی می‌خواهد گواهی عدم سوءپیشینه بگیرد یک هفته وقتش را می‌گذارد؟ درصورتی که با زدن دو دکمه از طریق اینترنت می‌تواند کارش را انجام دهد یا مثلا اگر مردم دانش قضایی بالایی داشته باشند وقتی در خیابان دچار تصادف می‌شوند هرگز فحاشی نمی‌کنند یا درگیر نمی‌شوند، چون نفر مقابل اگر دانش حقوقی داشته باشد می‌تواند آن لحظه چیزی نگوید، ولی بعدا بابت همین فحاشی شکایت کند. وقتی اطلاعات عمومی مردم در این زمینه‌ها بالا برود کلاهبرداری‌ها و مراجعه به دادگاه‌ها کمتر می‌شود. وی ادامه می‌دهد: پرونده‌هایی سالانه به دادگاه ارجاع داده می‌شود که اگر همه را بررسی کنید، می‌بینید نصفش می‌توانست تبدیل به پرونده نشود. برای شروع برنامه از این به بعد چنین مسائلی انگیزه ذهنی‌مان بود و احساس کردیم مردم برای بالا بردن دانش خود در زمینه قضایی نیاز به اطلاع‌رسانی دارند. با پیگیری بیشتر متوجه شدیم قوه‌قضاییه سند تحول دارد که طبق شرایط آن، قاضی نمی‌تواند فساد انجام دهد. شاهد نمی‌تواند به دروغ شهادت دهد. برای دریافت گواهی عدم سوءپیشینه می‌توان در سامانه استعلام گرفت و… . لازم است مردم اینها را بدانند. سلیقه‌ام این بود که با یک کار نمایشی طنز و با حضور ۵۲بازیگر در ۵۲قسمت و با ۵۲موضوع این اطلاع‌رسانی را انجام دهم.
با چهره‌ها بخندیم
این سریال روزهای زوج ساعت ۲۰ پخش می‌شود. ساعات بازپخش هم ۳۰ دقیقه بامداد، ۹ و۳۰ دقیقه و ۱۵ و ۳۰ دقیقه روز بعد خواهد بود. قاسم‌زاده درباره حضور چهره‌ها و وجه سرگرمی این مجموعه بیان می‌کند: به نوبه خود سعی کردم برنامهای تولید کنم که مردم با دیدن آن از تماشای چهره‌ها لذت ببرند و هم بخندند و هم دانش عمومی‌شان بالا رود. در هر قسمت یک بازیگر اصلی طنز داریم که از بازیگران معروف کمدی در ایران است. سیروس همتی، آرش نوذری، زنده‌یاد شهرام عبدلی، یزدان فتوحی، گیتی معینی، رامین ناصرنصیر و… ازجمله این افراد هستند.
این کارگردان میافزاید: مرکز رسانه قوه‌قضاییه هم با ما ارتباط خوبی داشتند که لازم است از آنها تشکر کنم. خودشان هم به این نتیجه رسیدند قوه‌قضاییه نیاز به تحول دارد و بخشی از این تحول کاری است که ما داریم در قالب نمایش انجام می‌دهیم. پیش از این آثاری همچون سریال «آقای قاضی» داشتیم که آنها هم تلاش می‌کردند رویه‌های قضایی را نشان دهند.
از قاسم‌پور می‌پرسیم تفاوت کارشان با دیگر سریال‌هایی که پرونده‌های واقعی قضایی را تصویر می‌کردند در چیست؟ او پاسخ می‌دهد: ما سوژه‌های واقعی را انتخاب کردیم. یعنی سوژه‌هایی که عامیت دارد. مثلا در شمال کشور زمین‌های زیادی داریم که با کلاهبرداری به چند نفر فروخته می‌شود یا مثلا آدم‌هایی هستند که خودشان را در اتوبان جلوی ماشین‌ها می‌اندازند؛ شاهد می‌آورند که فلانی به من زد و از این طریق اخاذی می‌کنند. آیا سیستم قضایی آن‌قدر فشل است که گول می‌خورد؟ قبلا چنین بوده است اما الان دیگر قرار نیست این اتفاق بیفتد. مدل این کار بررسی پرونده و شبیه سریال آقاضی نیست، بلکه نشان دادیم رویه‌های تازه چگونه است.
کوتاه، خنده‌دار و آموزنده
آن‌طور که این کارگردان عنوان می‌کند در این سریال قبل و بعد یک موضوع را نشان می‌دهند. وی درباره نتیجه نمایش هم می‌گوید: ما پیش و پس از یک رخداد را نشان می‌دهیم. در واقع معضلاتی که در جامعه است و منجر به تخلف می‌شود را بیان می‌کنیم. مثلا یک‌سری شاهد هستند که برای شهادت دادن پول می‌گیرند، ولی قانون مقابل‌شان می‌ایستد. کد ملی افراد را بررسی می‌کند و اگر شخصی بیش از دو شهادت در سال داده باشد، قبول نمی‌کند. این سریال که همچنان تصویربرداری‌اش ادامه دارد در هر قسمت با یک موضوع و قصه مجزا، میزبان مخاطبان می‌شود. قاسم‌پور توضیح می‌دهد: این سریال کمدی اپیزودیک است که هر قسمت ساختار محتوایی خاص خود را دارد. او در مورد حضور امیر عضد هم در میان سکانس‌های هر قسمت می‌گوید: حلقه وصل سکانس‌های نمایشی‌مان پلاتوهای طنز است که امیر عضد آن را اجرا می‌کند، البته نمی‌توان به عضد در این مجموعه مجری گفت، بلکه این بخش هم جزو بازی است و در روند قصه جای خود را دارد، ولی چون در یک اتاق ثابت اتفاق می‌افتد، اتاق حکم استودیو را پیدا کرده است و بازیگرش یعنی همان امیر عضد حکم مجری. به گفته کارگردان زمان هر قسمت حدود ۲۵ تا ۳۰ دقیقه است که وی دلیل انتخاب زمان کوتاه برای روایت هر قصه را چنین شرح می‌دهد: به اصطلاح در سریال آب نبستیم. مخاطب ۲۵ دقیقه را که می‌بیند به‌دلیل ریتم خوبی که دارد، حس می‌کند آن را در پنج دقیقه تماشا کرده، پس خسته نمی‌شود.
قاسم‌زاده درباره طراحی هر قصه بیان می‌کند: طراح و کارگردان مجموعه، من هستم. فیلمنامه اما به صورت گروهی نوشته می‌شود. انتخاب سوژه که با همکاری مرکز رسانه قوه‌قضاییه است تا نوشتن طرح سه خطی، نگارش پلات یک صفحه‌ای، تحریر فیلمنامه و دیالوگ‌نویسی، بازنویسی، دورخوانی و رسیدن به متن نهایی زیر نظر خودم انجام می‌شود. سعی می‌کنیم متن تا روز تصویربرداری مدام ویرایش شود و به سمت بهتر شدن برود. او ادامه می‌دهد: همان‌طور که گفتم مرکز رسانه قوه‌قضاییه به ما سوژه می‌دهد و حمایت‌مان می‌کند. از طرف دیگر این‌گونه نیست که ما نوار هر قسمت را تولید کنیم و تحویل شبکه دهیم، بلکه اتاق فکر شبکه نسیم و گروه تولید آن، بخشی از روند بهتر شدن سریال است. همکاری سه‌جانبه بین مرکز رسانه قوه‌قضاییه، ما به‌عنوان برنامه‌ساز و اتاق فکر شبکه نسیم انجام می‌شود. معمولا آثاری که با مشارکت یک ارگان، نهاد و… ساخته می‌شود؛ این موضوع به صورت برجسته در کارشان دیده می‌شود و از فضا قصه‌گویی دورشان می‌کند. قاسم‌زاده به ما درباره دور شدن از این اتفاق می‌گوید: خداراشکر هم در شبکه نسیم و هم در مرکز رسانه قوه‌قضاییه آدم‌های باسلیقه‌ای حضور دارند. وقتی یک قوه اعتماد می‌کند که ما برایش کار طنز نمایشی در جهت فرهنگ‌سازی و آموزش سند تحول بسازیم فرصت خیلی عالی است که می‌توانم بگویم از این نظر شانس آوردم. ضمنا برای موضوع هر قسمت کارشناسی، تحقیق میدانی، پژوهش و جسله داریم تا از نظر محتوا مشکلی نداشته باشد.
خوش‌سلیقگی به خرج دهیم
آرمین قاسم‌زادهمی‌گوید: در قسمت‌هایی که ساختیم به نظرم می‌آید مجموعه طنز نمایشی خوبی از آب درآمده باشد، چون مخاطبان با تماشای آن هم لبخند به لب‌شان می‌آید و هم می‌آموزند. این نوع برنامه می‌تواند تحولاتی را که در ارگان‌های مختلف ایجاد می‌شود، به شیوه جهاد تبیین بازنمایی کند. در حقیقت به‌جای این‌که تغییرات و پیشرفت‌های صورت گرفته در جاهای مختلف مثل جاده‌سازی، صداوسیما و… را با لحن خبری و جدی بیان کنیم، می‌توانیم آن را در قالب یک اثر نمایشی به تصویر بکشیم و بگوییم که چنین ایراداتی وجود داشته و اکنون برایش چاره‌اندیشی شده و به نتیجه رسیده است.
