جای خالی همسایگی‌های شیرین سریالی

شبکه آی‌فیلم از چهارم اسفند بازپخش سریال خاطره‌انگیز «همسایه‌ها» ساخته محمدحسین لطیفی را روانه آنتن کرده است. این مجموعه که سال ۷۹ ساخته شده، در یک آپارتمان چند طبقه، قصه تعدادی خانواده با افکار و سبک زندگی مختلف را روایت می‌کند. همزیستی پرماجرا و چالش‌برانگیز خانواده‌ها در یک آپارتمان، دستمایه روایت قصه سریال‌های مختلفی بوده است. بعضی از این آثار، تبدیل به مجموعه جذاب و پرمخاطبی شدند و بعضی از آن‌ها نیز ناکام بودند. اتفاق عجیب اما، کم شدن شمار این‌گونه سریال‌ها در تلویزیون است که در دهه های ۷۰ و ۸۰ پرطرفدار و مورد توجه بودند، اما به جز یکی دو مورد، در دهه ۹۰ خبری از آن‌ها نیست. مجموعه‌هایی کم‌هزینه و جذاب که با تولیدی نه‌چندان سنگین، می‌توانستند مخاطب فراوانی برای تلویزیون به همراه بیاورند و به علاوه، به آموزش فرهنگ آپارتمان‌نشینی نیز بپردازند. به بهانه بازپخش سریال «همسایه‌ها» مروری داشتیم بر مجموعه‌هایی که در طی این سال‌ها با حال و هوای مشابه، روی آنتن رفتند.

یکی از قدیمی‌ترین سریال‌های خانوادگی آپارتمانی، مجموعه «آپارتمان» به کارگردانی اصغر هاشمی است. همان طور که از نام این مجموعه پیداست، قصه این سریال محصول ۷۲، درباره دو شخصیت با بازی امین تارخ و فاطمه گودرزی است که خانواده آن‌ها در یک ساختمان و در همسایگی یکدیگر زندگی می‌کنند. رخ دادن یک اتفاق در شب عروسی این دو کاراکتر باعث می‌شود داماد به مراسم عروسی نرسد و اختلافاتی میان دو خانواده پیش بیاید. این اختلاف، همسایه‌های دیگر را نیز درگیر می‌کند. همچنین موازی با این ماجرا شاهد مسائل و دغدغه‌های دیگر ساکنان این ساختمان هستیم. بعضی ستاره‌های امروز سینما مانند پرویز پرستویی، امین حیایی و رضا کیانیان نیز در این مجموعه پربازیگر ایفای نقش کرده‌اند.

در دهه ۷۰ که آپارتمان‌نشینی مانند امروز مرسوم نبود، سریال خاطره‌انگیز «همسران» اثر بیژن بیرنگ با محوریت زندگی دو زوج که در یک ساختمان، همسایه دیوار به دیوار بودند، تولید شد. «کمال» با بازی فردوس کاویانی و «مهین» با بازی مهرانه مهین‌ترابی زوج باتجربه قصه و «علی» با بازی فرهاد جم و «مریم» با بازی الهام پاوه‌نژاد، زوج جوان سریال بودند. تقابل این دو زوج که به واسطه تجربیات‌شان مواجهه متفاوتی با مسائل مختلف زندگی مشترک داشتند، همچنین ارتباط و صمیمیت این دو زوج با یکدیگر که آن‌ها را به یک خانواده تبدیل کرده بود، باعث شد «همسران» مجموعه جذاب، شیرین و در عین حال آموزنده‌ای برای مخاطبان باشد. «همسران» در هر قسمت به تناسب داستان، از حضور چهره‌های مختلف به عنوان بازیگر مهمان استفاده می‌کرد و به واسطه ورود این شخصیت‌ها، هر بار به ماجرای خاصی در زندگی این دو زوج می‌پرداخت.

در حالی که خانه «همسران» به مکانی آشنا و خاطره‌انگیز برای مخاطبان تبدیل شده بود، بیژن بیرنگ و مسعود رسام سریالی جدید با نام «خانه سبز» را در این مکان ساختند. شخصیت اصلی این سریال، «رضا» با بازی زنده‌یاد خسرو شکیبایی بود. او به همراه پدر و مادر، خواهر، پسر و عروس خود در این ساختمان زندگی می‌کرد. «خانه سبز» روایت ملموس و باورپذیری از مناسبات و روابط شخصیت‌های قصه داشت، بنابراین مخاطب، آن‌ها را مانند یک خانواده واحد پذیرفته بود. مفاهیم امیدبخش سریال و اتفاقاتی شیرین و کمدی قصه نیز باعث می‌شد روایت «خانه سبز» سرگرم‌کننده باشد. این سریال سال ۷۵، به اندازه‌ای با استقبال مردم مواجه شد که دیالوگ‌های آن بر سر زبان‌ها افتاد. صدای گرم مرحوم خسرو شکیبایی به عنوان بازیگر و راوی داستان نیز تا همیشه در ذهن مخاطبان و طرفداران این سریال ماندگار شد.

در پایان دهه ۷۰، محمدحسین لطیفی بعد از سریال محبوب «کت جادویی»، در مجموعه «همسایه‌ها» سراغ روایت زندگی چند خانواده رفت که در همسایگی یکدیگر زندگی می‌کردند، منتهی با این تفاوت که سریال همزیستی یک صاحبخانه و مستاجران او را روایت می کرد. این سریال نیز از تفاوت و تضاد میان اهالی این آپارتمان استفاده کرد تا شاهد تنوع سبک زندگی همسایه‌ها باشیم و برگ برنده سریال نیز همین بود. تقابل علی نصیریان و گوهر خیراندیش با کاراکتر جوان قصه با بازی امین حیایی، همچنین تفاوت سبک زندگی دو کاراکتر هنرمند سریال یعنی «امید» (محمدرضا شریفی‌نیا) و «ستاره» (عاطفه رضوی) با «جهانگیر» (کیهان ملکی) و «محبوبه» (فلورا سام)، چهار خانواده اصلی «همسایه‌ها» را به مجموعه کاملی از افراد با ویژگی‌های مختلف تبدیل کرده بود. در این مجموعه، همسایه‌ها با وجود تفاوت‌ها با یکدیگر همدل و همراه بودند و این جذابیت سریال را بیشتر می‌کرد.

سال ۸۰، مهران غفوریان هم با الگو گرفتن از سریال‌های آپارتمانی محبوب، مجموعه «زیر آسمان شهر» را جلوی دوربین برد.قصه های این سریال هم مانند آثار مشابه، بیشتر در مکانی ثابت یعنی یک ساختمان چند طبقه  اتفاق می افتاد که چند خانواده با سنین مختلف، در آن زندگی می‌کردند. در هر قسمت یک اتفاق باعث می‌شد دوستی همسایه‌ها و روابط خانوادگی آن‌ها با یکدیگر به چالش کشیده شود و ماجراهای بامزه‌ای در سریال رقم بخورد. روایت زندگی روزمره خانواده‌ها با طنز و شوخی، قصه‌های «زیر آسمان شهر» را سرگرم‌کننده و جذاب کرده بود. شخصیت «خشایار مستوفی» با بازی حمید لولایی در این سریال حسابی معروف شد و تکیه‌کلام‌های او بر سر زبان‌ها افتاد. مهران غفوریان، یوسف تیموری، مرحوم کیومرث ملک‌مطیعی و زنده یاد ملکه رنجبر از بازیگران سریال بودند. «زیر آسمان شهر» طی دو فصل ادامه یافت، اما موفقیت فصل اول تکرار نشد.

قصه سریال «من یک مستاجرم» ساخته پریسا بخت‌آور نیز مانند «همسایه‌ها» با زندگی یک صاحبخانه به همراه مستاجرانش در یک آپارتمان روایت شد. این مجموعه محصول سال ۸۳، درباره زنی ثروتمند است که مسئولیت پیدا کردن مستاجر برای آپارتمان‌هایش را به جوانی به نام «مسعود» (امیر جعفری) می‌سپارد، در نهایت پنج خانواده در طبقات مختلف این ساختمان ساکن می‌شوند و این سرآغاز ماجراهاست. قهر و آشتی همسایه‌ها با یکدیگر و صاحبخانه، تلاش برای ازدواج «مسعود» و راه انداختن کسب و کار در این ساختمان، ماجراهای بامزه‌ و جالبی را در سریال رقم می‌زند. ریما رامین‌فر، سعید آقاخانی، نگار فروزنده، سپند امیرسلیمانی، الهام چرخنده، نیما تارخ و کتایون امیرابراهیمی بازیگران ثابت سریال هستند.

یکی دیگر از سریال‌های ژانر موسوم به آپارتمانی، مجموعه «خانه اجاره‌ای» ساخته رامین ناصرنصیر است. این سریال سال ۹۰ روی آنتن رفت و تولید آن پس از ۱۹ قسمت به شاهد احمدلو و گروه جدیدی از بازیگران سپرده شد. کمدی «خانه اجاره‌ای» درباره چند خانواده از قشرهای مختلف جامعه است که در یک ساختمان چهار طبقه‌ ساکن می‌شوند. این مجموعه به واسطه همزیستی خانواده‌ها تلاش می‌کند تا فرهنگ آپارتمان‌نشینی و مشکلات آن را به کمک ماجراهای بامزه به تصویر بکشد. این مجموعه با بازی مهران غفوریان، بیژن بنفشه‌خواه، ارژنگ امیرفضلی و نعیمه نظا‌م‌دوست قرار بود مانند «زیر آسمان شهر» یک کمدی ۹۰ شبی موفق باشد، اما سریال با استقبال مخاطبان مواجه نشد.

مهران غفوریان پس از ساخت سه فصل «زیر آسمان شهر»، سال ۹۵ مجموعه «همسایه‌ها» را تولید کرد. البته ابتدا آرش معیریان این مجموعه را جلوی دوربین برد، اما پس از چند قسمت به دلیل کسالت معیریان، کارگردانی سریال را مهران غفوریان برعهده گرفت. «همسایه‌ها» قصه ساکنان یک ساختمان را روایت می‌کند که هرکدام حرفه و شغل خاصی دارند. ورود یک مستاجر جدید به ساختمان آن‌ها را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. در این سریال ماجراهای بامزه و جذاب، همچنین شوخی‌های خلاقانه و موقعیت‌های کمدی خوب  اتفاق نیفتاد، به همین دلیل شکست خورد و رضایت مخاطبان را جلب نکرد. «همسایه‌ها» با بازی مهران غفوریان، جواد رضویان، نعیمه نظام‌دوست و بهاره رهنما به دلیل کیفیت ضعیفش، پس از چند قسمت از شبکه دو به نسیم رفت.

می‌توان جدیدترین نمونه کمدی آپارتمانی را سریال «دیوار به دیوار» ساخته سامان مقدم دانست. این مجموعه که سال ۹۶ پخش شد، قصه چند خانواده را روایت می‌کرد که خانه‌شان به افراد دیگری فروخته شده بود و درگیر یک ماجرای کلاهبرداری شده بودند، بنابراین مجبور شدند برای مدتی در یک خانه کنار هم زندگی کنند. تفاوت اخلاق و روحیات هر خانواده از قشرهای مختلف جامعه باعث شد ماجراهای بامزه‌ای در سریال رخ بدهد. «دیوار به دیوار» هم مانند نمونه‌های موفق ژانر آپارتمانی توانست یک خانواده واحد متشکل از خانواده‌های گوناگون را ترسیم کند. پژمان جمشیدی، آزاده صمدی، گوهر خیراندیش، فرهاد آئیش، رویا تیموریان، حسن زارعی، علی شادمان و امیرمهدی ژوله در این مجموعه ایفای نقش ‌کرده‌اند. این سریال در فصل دوم هم ادامه یافت، اما فصل اول بیشتر با استقبال مخاطبان مواجه شد.