دهه۷۰ که پای تلویزیون می‌نشستیم، تصویر یک خانه آجری به رنگ سبز را می‌دیدیم که از جد بزرگ تا فرید، از بزرگ تا کوچک، همه در وجب به وجب آن حال‌شان خوب بود. وقتی خسرو شکیبایی ابتدای سریال ما را با آن صدای جادویی‌اش از زیرپله و برج و همه نوع خانه گذر می‌داد تا در نهایت به همان خانه سبز برسد، خوب می‌دانستیم که چرا حال همه خانواده آقای صباحی خوب است.
برنامه‌های متنوعی که شبکه سلامت برای مخاطبان ارائه می‌کند، حالا این شبکه تلویزیونی را به یک مرجع قابل اعتماد برای مخاطبان تبدیل کرده است. نکته مهمی که در برنامه‌هایی مثل کشیک سلامت و حال خوب می‌توان دید، مطالبه‌گری درستی است که از سوی مردم و به واسطه یک برنامه شکل گرفته است. برنامه‌هایی از این دست تلاش کرده با دست فرمان مردمی و تکیه بر اصول علمی جلو برود. مصطفی مصطفوی که اجرای هر دوی این برنامه‌ها را در دست دارد، معتقد است که این مطالبه‌گری باید به شکل درست شکل گیرد. او که خودش جامعه‌شناسی فرهنگی و ارتباطات خوانده، با این حوزه بیگانه نیست و توانسته مهارت اجرا در تلویزیون را با دانش این حوزه پیوند دهد. او درباره مطالبه‌گری در برنامه‌هایی مثل حال خوب به جام‌جم می‌گوید: برنامه حال خوب تلاش می‌کند در کنار مردم باشد. این باوری است که ما در تک‌تک برنامه‌ها، تلاش کردیم به آن پایبند باشیم. تلاش‌مان این است که گره‌های ذهنی مردم در حوزه سلامت روان را به طور دقیق مطرح کنیم و پاسخ درست را از کارشناسان برنامه – که همگی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها هستند- بگیریم و به مخاطب ارائه کنیم. یکی از نقاط تمایز این برنامه، تلاش ما برای ارتباط مستقیم با مخاطب است. البته راه ارتباطی برنامه را هم در حین پخش بارها اعلام می‌کنیم و سامانه پیامکی هم برای این ارتباط وجود دارد. در مجموع، به جرات می‌توانم بگویم بیش از ۹۰درصد پرسش‌هایی که در برنامه مطرح می‌کنیم، پرسش مخاطبانی است که پای تلفن نشسته‌اند و دغدغه‌های خود را مطرح می‌کنند. در واقع این هم از نقاط تمایز برنامه حال خوب است که باعث می‌شود مطمئن شویم که دست‌کم پاسخ یک مخاطب را داده‌ایم و این برای ما ارزشمند است. به طور حدودی در هر برنامه، نزدیک به ۱۰پرسش پرتکرار مردم را مطرح می‌کنیم. برای همین معتقدیم که برنامه حال خوب دقیقا سرجای خودش قرار دارد. رئیس رسانه ملی هم بارها در صحبت‌های خود درباره دوره تحولی سازمان صحبت کرده و به نظرم می‌توان نمود آن را در چنین برنامه‌هایی دید؛ برنامه‌هایی مثل حال خوب که به مسائل حوزه روان‌شناسی و سلامت روان می‌پردازد و پرسش‌های خود مردم را مطرح می‌کند.
پرسش با نگاه مردم
وی درباره روال طرح موضوع در برنامه حال خوب هم این‌طور بیان می‌کند: روال طرح موضوع در برنامه به این صورت است که یکی دو روز قبل از برنامه، موضوع درخواستی از سوی مردم را در هیات اندیشه‌ورز برنامه مطرح می‌کنیم و با توجه به تکرار موضوع، آن را با کارشناس در میان می‌گذاریم. بارها در برنامه هم اعلام می‌کنیم که اگر مخاطبان دغدغه‌ای دارند، مطرح کنند. به نظرمان وقتی مردم خودشان پرسش را مطرح می‌کنند، بهتر می‌توان به آن پاسخ داد. اما آنچه به وضوح در برنامه‌های شبکه سلامت دیده می‌شود، مساله استفاده از مجری‌های تخصصی برای برنامه‌های حوزه سلامت است. مجری برنامه حال خوب در کنار تاکیدی که به این مساله دارد، به برخی نکات اشاره می‌کند که از نظر او برای اجرای یک برنامه تخصصی لازم است. مصطفوی عنوان می‌کند: اغلب مجریان فعال در شبکه سلامت در حوزه کاری برنامه و موضوع آن انتخاب می‌شوند. من فارغ‌التحصیل دانشگاه صدا و سیما هستم و در عین حال، جامعه‌شناسی خوانده‌ام. به نوعی می‌توان ارتباطی را میان این حوزه‌ها برقرار کرد. به همین خاطر خودم با این مسائل بیگانه نیستم. در عین حال به شخصه خیلی به رفتار‌های مردم دقت می‌کنم و اگر برای خودم پرسش یا گرهی پیش بیاید، پیگیر می‌شوم تا به نتیجه برسم. وقتی این پرسش‌ها معنادار و پرتکرار می‌شود، در برنامه آن را مطرح می‌کنم. نکته دیگر این که وقتی کسی در حوزه کاری خود تخصص داشته باشد، عمیق‌تر می‌تواند وارد آن حوزه شود. البته معتقدم که اول باید مجری و بعد متخصص در حوزه مربوطه باشم. این که ممکن است در برخی برنامه‌ها، متخصصی را پیدا کنند که صرفا به دلیل تخصصی که دارد برای اجرا انتخاب شود، اشتباه است. اما اگر یک مجری که کارش این است در حوزه‌هایی مثل روان‌شناسی و جامعه‌شناسی هم تخصص داشته باشد، می‌تواند یک اجرا و برنامه خوب و تخصصی را ارائه کند.
از روان‌شناسی زرد فاصله گرفتیم
وی ادامه می‌دهد: در واقع فردی که برای برنامه‌های تخصصی انتخاب می‌شود، در درجه اول باید مجری و بعد، متخصص در حوزه مربوطه باشد. این نکته بسیار مهمی است که گاهی به آن توجه نمی‌شود و در نهایت ریزش مخاطب را به همراه دارد. من در دانشگاه علامه طباطبایی در حوزه جامعه‌شناسی و روان‌شناسی تدریس می‌کنم. این موارد کمک می‌کند که دغدغه دانشجویان و نسل جدید را بدانم و انتظارات‌شان را از رسانه بشنوم. بخشی از مخاطبان ما همین افراد تحصیلکرده هستند. البته این نکته را هم بگویم که تلاش کردیم۸۰ درصد برنامه حال خوب برای مخاطب عام باشد. من در صحبت با کارشناسان، به شدت این مسأله را در نظر دارم که از لغات تخصصی استفاده نشود تا مخاطبان کم‌اطلاع ما در حوزه روان‌شناسی از بحث عقب نمانند. هرچند که همزمان تأکیدمان بر این است که مباحث، علمی باشد تا از روان‌شناسی زرد فاصله بگیریم. تلاش می‌کنیم نکات علمی و سؤالات حوزه روان‌شناسی را با زبان ساده ولی دقیق و علمی بیان کنیم.
کلیدواژه پرتکرار «حال خوب»
یک نگاه ساده به پیامک‌های مردمی۱۶۲ نشان از کلیدواژه پرتکرار «حال خوب» دارد. ساخت یک برنامه در حوزه سلامت روان و بیان مفاهیم به زبان قابل درک برای مخاطب، کار ساده‌ای نیست. مصطفوی درباره بازخوردهای مثبت برنامه می‌گوید: خدارا شاکر هستم و بسیار خوشحالم که مردم آن را دوست داشته‌اند. این را صادقانه می‌گویم که تمام تلاش من، همکاران و مدیران شبکه این است که این برنامه کاربردی باشد. یعنی برنامه را تبدیل به کلاس دانشگاه نکنیم و آن چیز‌هایی که برای مردم گره شده، بیان شود. حتی در مورد نوزاد یک‌روزه تا یک‌ماهه، کاربردی صحبت و بحث کرده‌ایم که مثلا در پرورش و تربیت باید چگونه رفتار شود. یکی از برنامه‌هایی که اخیرا تقدیم مخاطبان شد، درباره گل یا ماریجوانا بود. با توجه به پیام‌های مردمی و با توجه به صحبت‌هایی که با خود نوجوانان به صورت حضوری داشتیم، متوجه شدیم که میزان استفاده آن میان نوجوانان بیشتر شده و با صحبت‌هایی که با آنها داشتیم، متوجه شدیم باور‌های غلطی درباره بی‌خطربودن این ماده مخدر دارند. همین موضوع را در برنامه حال خوب مطرح کردیم. کارشناس آوردیم تا موضوع روی آنتن مطرح شود و باور غلط مردم از بین برود. اگر قرار باشد این مسائلی که کف جامعه اتفاق می‌افتد را کنار بگذاریم و درباره یک چیز کلی صحبت کنیم، قطعا مخاطب نگاه نمی‌کند. باید ببینیم دقیقا چه چیزی کاربرد دارد و در ذهن مخاطب کف جامعه گره شده تا بتوان به سمت آن رفت. نیت ما خالصانه بوده و شاید برای همین هم مورد پسند مخاطب قرار گرفته است. یک تیم خیلی خوب و همدل در برنامه حال خوب داریم که از تهیه‌کننده تا عوامل و بقیه دوستان را شامل می‌شود.
آموختن همپای اجرا
مصطفوی می گوید: سلامت ابعاد مختلفی دارد؛ از سلامت جسم، سلامت روان، سلامت اجتماعی، سلامت معنوی تا بقیه موارد. اطلاعاتی هم که در حوزه‌های سلامت روان و اجتماعی داشتم، به اجرایم کمک بسیاری کرد. در عین حال، در حین اجرا تحصیل کردم. یعنی هرجا که گرهی در درک مطالب ایجاد می‌شد با اساتید مطرح می‌کردم. این مساله باعث شد تا آموخته‌هایی که از اساتید دانشگاه صدا و سیما داشتم به کمکم بیاید. ضمن آن که بنده به حوزه سبک زندگی هم علاقه دارم و در مورد آن کارهای تحقیقاتی داشته‌ام. مثلا کتابی با عنوان ارتباط‌چی تالیف کرده‌ام که در همین راستا بوده. به نظرم توفیقاتی که برنامه‌هایی مثل کشیک سلامت و حال خوب داشته، شاید به این دلیل باشد که خودم به بحث سبک زندگی علاقه دارم. ضمن این که تیم خوبی هم در این دو برنامه داریم. آن طور که مصطفوی تاکید می‌کند، مطالبه‌گری در دو برنامه‌ای که او اجرایش را در دست دارد، به شکل متین و منطقی شکل گرفته است. او در مورد مطالبه‌گری درست در برنامه‌های این‌چنینی عنوان می‌کند: من به مطالبه‌گری منطقی و متین اعتقاد دارم. به نظرم مطالبه‌گری یک مرز دارد که شاید فردی که اجرا می‌کند، باید آن را بین نکات بزرگان حوزه رسانه کشف کند. مطالبه‌گری درست یعنی در عین متانت، صریح و با احترام خواسته جامعه را مطرح کنیم. نکته بسیار مهم این است که نباید در مطالبه‌گری، شخصیت حقیقی مسئول مربوطه را زیرسؤال ببریم بلکه عملکرد حوزه مربوط به آن کارشناس یا مسئول را نقد کنیم؛ به خصوص نقد منصفانه. یعنی در کنار بیان نقاط ضعف، نقاط قوت را هم بگوییم.
