در حالی که به نظر می‌رسد در محرم امسال خبری از بازپخش سریال «مختارنامه» در شبکه‌های سیما نباشد، سریال جدید «عشق کوفی» با روایتی تاریخی در کنداکتور شبکه سه قرار گرفته است.
هر ساله و در آستانه ماه محرم، پرسش اصلی رسانه‌ها و مخاطبان این است که تلویزیون برای این مناسبت چه محصولی آماده کرده؟ با نگاهی به تولیدات سال‌های اخیر مشخص می‌شود سریال‌های تاریخی سهمی از واقعه عاشورا نداشته‌اند و موضوع محرم در قالب ملودرام‌های اجتماعی مورد توجه بوده است. از این معبر می‌توان پخش «عشق کوفی» را یک اتفاق مبارک دانست تا پس از سال‌ها تکیه تلویزیون صرفاً بر سریال «مختارنامه» نباشد.
به ویژه که گفته می‌شود محرم و صفر امسال قرار نیست سریال «مختارنامه» که در همه این سال‌ها یک تنه بار دراماتیک نبود مجموعه‌های نمایشی درباره تراژدی عاشورا و کربلا را به دوش کشیده است به پخش برسد. باید دید حالا مخاطب می‌تواند با قصه‌های جدید از جنس «عشق کوفی» ارتباط برقرار کند؟ و این آثار می‌تواند برایش خاطره‌انگیز شود یا خیر.
محرم ۱۴۰۲؛ عشق کوفی
سال پیش سازمان هنری رسانه‌ای اوج سریال «عشق کوفی» را وارد مرحله تولید کرد. این سریال داستان یک عشق میان دختری به اسم نائله و پسری به نام هلال در کوفه سال ۶۱ هجری قمری را روایت می‌کند و ماجرای آن تا واقعه کربلا و شهادت سیدالشهدا (ع) ادامه می‌یابد. «عشق کوفی» را حسن آخوندپور بر اساس فیلمنامه فائزه یارمحمدی و یزدان کاظمی کارگردانی کرده و نقش‌های اصلی را به دو بازیگر تازه نفس یعنی شبنم قربانی و سعید شریف سپرده است.
لعیا زنگنه، نادر سلیمانی، حسین سلیمانی، سوگل طهماسبی، مریم کاویانی، نادر فلاح و … دیگر بازیگران این مجموعه تلویزیونی هستند.
آن طور که پیش تر سعید سعدی تهیه‌کننده «عشق کوفی» گفته بود این سریال ترکیبی از یک رویداد واقعیِ تاریخی -ماجرای بیعت مردم کوفه با امام حسین (ع) – و الزامات درام است.
طبعاً «عشق کوفی» را نمی‌توان با اثری چون سریال ۴۰ قسمتی «مختارنامه» که بخشی از قصه آن در واقعه عاشورا می‌گذشت، قیاس کرد. همین که این واقعه عظیم از زاویه نگاهی دیگر دستمایه یک سریال تلویزیونی شده اما اتفاقی مهم است که حداقل فایده آن تعدد و تنوع محصولات عاشورایی است.
«عشق کوفی» از این هفته روی آنتن شبکه سه خواهد رفت و باید دید تازه‌ترین تلاش برای ساخت یک مجموعه تاریخی-عاشورایی چه حاصلی به همراه خواهد داشت؟
محرم ۱۴۰۱؛ کاتب اعظم
سال پیش شبکه دو تله تئاتر هفت قسمتی «کاتب اعظم» اولین محصول مرکز سریال سوره را پخش کرد که با اقتباسی از کتاب «اعترافات کاتب کشته شده» راوی اتفاقات شب تا عصر عاشورا از خیمه دشمن بود.
«کاتب اعظم» هم قصه‌ای همراهی برانگیز داشت و هم از ترکیب بازیگران خوبی بهره برد؛ از جمله امین زندگانی، سیامک صفری، نادر فلاح، نازنین فراهانی، فاطمه گودرزی، حدیث میرامینی، خسرو شهراز و … چه بسا اگر این موضوع در قالب یک سریال روایت می‌شد، نتیجه‌ای بهتر و ماندگار به‌دست می‌آمد.
سال پیش شبکه دو همچنین سریال تکراری «وفا» و تله تئاتر تکراری «پیروفا» را در کنداکتور قرار داد.
در این سال شبکه سه سریال محرمی نداشت و شبکه یک سراغ بازپخش مجموعه «شب دهم» رفت. شبکه پنج هم در روزهای پایانی ماه صفر سریال ۱۰ قسمتی «شب آخر» را پخش کرد که اثری اجتماعی با درون مایه مذهبی است و بخشی از قصه آن به محرم اشاره داشت.
محرم ۱۴۰۰؛ سریال‌های تکراری
سال ۱۴۰۰ شبکه‌های سراسری سریال جدید با موضوع محرم روانه آنتن نکردند. شبکه یک سراغ بازپخش «دیگری» و «پرده نشین» رفت و شبکه دو بازپخش «فرات» را در کنداکتور قرار داد. این اتفاق هم سال ۱۳۹۷ رخ داد و سریال‌های مناسبتی محرم تلویزیون همه تکراری بودند.
محرم ۱۳۹۹ و ۱۳۹۸؛ محرم در حاشیه
وضعیت سریال‌های محرم در سال‌های ۹۹ و ۹۸ هم خوب نبود. سال ۹۹ «بوم و بانو» به کارگردانی سعید سلطانی از شبکه دو پخش شد که محور اصلی داستان آن درباره یک عشق در دوره پهلوی اول است و اشاره‌ای به سخت‌گیری‌های حکومت وقت نسبت به برگزاری عزاداری محرم داشت.
مینی سریال «وقت صبح» که از شبکه یک پخش شد هم مصافی شعاری با شخصیت اصلی که یک روحانی بود داشت و در حاشیه آن مساله عزاداری در محرم هم روایت می‌شد.
«مرضیه» ساخته فلورا سام اثری قابل دفاع است که داستانی اجتماعی را روایت می‌کرد و علاوه بر آن مسائلی مثل برگزاری هیات، توسل، پخت نذری و … هم در داستان بود. این سریال را شبکه دو برای اولین بار روانه آنتن کرد و بعد از آن بارها از آنتن شبکه‌های سیما پخش شد و امسال هم دوباره در کنداکتور قرار گرفته است.
در این سال شبکه سه مینی سریال «دریا نزدیک است» را پخش کرد که بخشی از داستان مراسم عزاداری مردم بوشهر را دربرمی گرفت. این سریال در مجموع نمره قبولی نگرفت.
بازخوانی مجموعه‌های تاریخی و معاصر با موضوع محرم یک نتیجه به همراه دارد: هر وقت زاویه نگاه سریال سازان متفاوت و مبتنی‌بر نوآوری بوده، نتیجه‌ای ماندگار رقم خورده است. نمونه‌اش «مختارنامه»، «معصومیت از دست رفته»، «شب دهم» و … در سال‌های اخیر اما کارنامه سریالی سیما با موضوع محرم چندان قابل دفاع نیست. بدتر اینکه دوربین سریال‌ها به قلب تاریخ نرفتند و غالب سریال‌های روز هم سرشار از کلیشه‌ها و شعار بودند.
