بازگشت اهالی سرزمین پرستاره «مادری»

سریال «سرزمین مادری» با نام قبلی «سرزمین کهن»، آذر ۸۷ جلوی دوربین رفت و پروسه تولید ۹ ساله را پشت سر گذاشت. قصه این مجموعه که از سال ۱۳۲۰ آغاز می‌شود و تا سال ۵۷ و انقلاب اسلامی ادامه پیدا می‌کند، دوران کودکی و بزرگ‌سالی شخصیتی به نام «رهی» را به تصویر می‌کشد. این مجموعه با حضور بازیگران متعدد، در سه فاز تولید شد. «سرزمین مادری» اولین‌بار سال ۹۲ روی آنتن رفت و پس از پخش چهار قسمت، به دلیل مسائل قومیتی پخش آن متوقف و سریال از کنداکتور خارج شد. وقفه ۱۰ ساله در رفع توقیف این مجموعه باعث شد بازیگران آن، امروز نسبت به زمانی که در این سریال ایفای نقش کردند، موقعیت بسیار متفاوتی داشته باشند و تغییرات مهمی در جایگاه حرفه‌ای آن‌ها ایجاد شود. علاوه بر این، بعضی بازیگران نیز مانند علی شادمان و ترلان پروانه زمان بازی در «سرزمین کهن» کودک بودند و حالا که سریال پخش شده، در دوران جوانی به سر می‌برند! به بهانه انتشار این مجموعه پرحاشیه در تلوبیون، در ادامه مطلب نکاتی را درباره بازیگران و ستاره‌های «سرزمین مادری» می‌خوانید.

تعدادی از بازیگرانی که در «سرزمین مادری» ایفای نقش کردند، مدتی است که از تلویزیون فاصله گرفته‌اند بنابراین پس از چند سال بار دیگر با یک سریال تلویزیونی دیده می‌شوند. شهاب حسینی که در دهه ۸۰ حضور پررنگی در سریال‌ها داشت و دوران اوج خود را در تلویزیون تجربه می‌کرد، در «سرزمین مادری» نقش دوران بزرگ‌سالی «رهی» را ایفا کرد. شهاب حسینی آخرین‌بار سال ۹۰ با مجموعه ماندگار «شوق پرواز» در قاب تلویزیون دیده شد و پس از آن نوبت پخش «سرزمین مادری» بود، اما قسمت‌های اولیه این مجموعه مربوط به دوران کودکی «رهی» است، بنابراین حسینی هنوز وارد قصه این مجموعه نشده بود. پس از آغاز دوران بزرگ‌سالی «رهی»، شهاب حسینی پس از ۱۲ سال از آخرین حضورش در تلویزیون، با یک مجموعه تلویزیونی دیده خواهد شد. او اکنون به عنوان ستاره سینما مطرح است و در مدیوم نمایش خانگی نیز با مجموعه‌های پرطرفداری مانند «شهرزاد» و «پوست شیر»  جایگاه خود را به عنوان ستاره‌ای محبوب حفظ کرده است.

«سرزمین مادری» چهره‌های دیگری هم دارد که طی سال‌های گذشته از تلویزیون دور بوده‌اند. بابک حمیدیان در این مجموعه در نقش یک خبرنگار سیاسی ظاهر شده است. پس از سریال کمال تبریزی، در مجموعه‌های دیگری نیز بازی کرد و آخرین‌بار نوروز ۹۵، کمدی «بیمار استاندارد» را روی آنتن داشت. حمیدیان سپس مسیر بازی در سریال‌های نمایش خانگی را در پیش گرفت و اکنون پس از هفت سال با «سرزمین مادری» دیده می‌شود. نیکی کریمی پس از سریال «زندگی» محصول سال ۷۴، در فاز دوم و سوم ساخته تبریزی ایفای نقش کرد. این مجموعه اولین تجربه جدی و مهم کریمی در تلویزیون به حساب می‌آید. نیکی کریمی سال ۹۴ با سریال «کیمیا» در تلویزیون حاضر شد و پس از آن در سریال دیگری بازی نکرد. امیر آقایی برخلاف بابک حمیدیان و نیکی کریمی، پس از «سرزمین مادری» فعالیتش را در تلویزیون ادامه داد. او در این مجموعه نقش «اردکانی» یکی از اعضای فرقه دموکرات آذربایجان را برعهده دارد و پدر ناتنی «رهی» است. آقایی در فاز اول سریال حضور پررنگی دارد. این بازیگر پس از «سرزمین مادری» در سریال‌های مختلفی بازی کرد و آخرین حضور او در تلویزیون مربوط به سریال «نوار زرد» محصول سال ۹۶ است. آقایی پس از شش سال با یک سریال تلویزیونی دیده شده است.

جواد عزتی سال ۹۲، زمانی که هنوز با سریال «دردسرهای عظیم» گُل نکرده بود، در سریال «سرزمین مادری» ایفای نقش کرد. البته او در آن زمان نیز بازیگر گمنامی نبود و به واسطه حضور موفق خود در «قهوه تلخ» هم چهره ناآشنایی برای مخاطبان نبود، اما «دردسرهای عظیم» شهرت گسترده‌تر و محبوبیت بیشتری را نصیب او کرد. عزتی در دوران بزرگ‌سالی «رهی» وارد قصه می‌شود و نقش «قاسم» دوست انقلابی این کاراکتر را برعهده دارد. «دودکش»، دو فصل «دردسرهای عظیم» و «بیمار استاندارد» دیگر سریال‌هایی تلویزیونی عزتی هستند که از اوایل تا نیمه دهه ۹۰ به پخش رسیدند. جواد عزتی نیز موقعیتی مشابه شهاب حسینی دارد. او اکنون به عنوان یکی از ستاره‌های محبوب سینما طرفداران فراوانی دارد و تجربه‌های سخت و مهمی را در عرصه بازیگری از سر گذرانده است.

از آن‌جایی که سریال «سرزمین کهن» قصه‌اش را در دهه‌های مختلف یعنی ۳۰، ۴۰ و ۵۰ روایت می‌کند، لازم بوده است که نقش دوران جوانی و میان‌سالی بعضی از شخصیت‌های قصه را دو بازیگر ایفا کنند. یکی از بازیگرانی که در فاز سوم جایگزین چهره دیگری شده، سعید راد است. او در فاز سوم سریال ادامه نقش فرهاد قائمیان را ایفا کرده است. پریوش نظریه نیز در این فاز که مربوط به دهه ۵۰ است، جایگزین هنگامه قاضیانی شده. کوروش سلیمانی هم از چهره‌هایی است که برای بازی در ادامه نقش بازیگر دیگری با «سرزمین مادری» همکاری کرد. او در فاز سوم سریال به جمع بازیگران اضافه شد تا نقش ناتمام محمدرضا فروتن یعنی «سید حشمت» روحانی قصه را کامل کند. دلیل جدایی فروتن از این مجموعه، تداخل سریال با پروژه دیگری بود. مهم‌ترین تغییر بازیگران «سرزمین مادری» مربوط به شهاب حسینی به عنوان کاراکتر اصلی قصه است. تعطیلی پروژه و توقف در تولید آن باعث شد شهاب حسینی برای حضور در پروژه‌های دیگری قرارداد ببندد و امکان همکاری با فاز سوم «سرزمین مادری» را نداشته باشد، بنابراین آرش مجیدی جایگزین او شد. زمانی که این تغییر مهم در سریال رخ داد، کمال تبریزی به دلخوری شهاب حسینی از تلویزیون نیز به عنوان یکی از دلایل نبود شهاب حسینی در فاز سوم اشاره کرد.

یکی از بازیگران اصلی سریال «سرزمین مادری» در فاز اول، علی شادمان است. او نقش «رهی اردکانی» را از ۸ تا ۱۴ سالگی ایفا می‌کند. شادمان زمان بازی در این سریال ۱۳ سال داشت و با درخشش در فیلم «میم مثل مادر» مورد توجه قرار گرفته بود. او که پیشتر به واسطه این فیلم توانایی خود در بازیگری را نشان داده بود، در «سرزمین مادری» نیز با وجود سن کمی که داشت، موفق شد به خوبی از پس ایفای نقش «رهی» بربیاید. طبیعتا علی شادمان آن زمان نسبت به امروز، تجربه کمی در زمینه بازیگری داشت، اما احساسات مختلف این شخصیت را کاملا طبیعی و باورپذیر نشان می‌دهد و فراتر از انتظار ظاهر می‌شود. این بازیگر سال ۹۹ در اعتراض به توقیف «سرزمین مادری» نوشت که دو سال و در سن بلوغ مشغول بازی در این مجموعه بوده، اما برای جلوگیری از تغییر چهره و قد خود، آمپول‌های جلوگیری از رشد را تزریق می‌کرده. شادمان اکنون جایگاه کاملا متفاوتی نسبت به گذشته دارد. او پس از این سریال همچنان در عرصه بازیگری مسیر خود را ادامه داده و موفق شده جای خود را در سینما پیدا کند. «شنای پروانه»، «می‌خواهم زنده بمانم» و «یاغی» از آثار مهم و موفق کارنامه این بازیگر جوان هستند. دیگر بازیگر سریال که در دوران کودکی، بازی در «سرزمین مادری» را تجربه کرد، ترلان پروانه است. برخلاف شادمان، ترلان پروانه در کودکی به عنوان بازیگری با استعداد و آینده‌دار مطرح نبود و بعید است نقش مهم و پررنگی در «سرزمین مادری» داشته باشد. ترلان پروانه نیز حالا که سریال به پخش رسیده ۲۵ ساله است. او نیز از عرصه بازیگری دور نمانده و پرکار هم بوده، اما نتوانسته یکی از اولین انتخاب‌های کارگردانان برای ایفای نقش‌های مهم و پرچالش باشد.

طبیعتا با تاخیر ۱۰ ساله‌ای که در پخش سریال «سرزمین مادری» ایجاد شده، بعضی از بازیگران سریال از دنیا رفته‌اند و این مجموعه در غیاب آن‌ها پخش شده است. زنده‌یادها محمود بنفشه‌خواه، پرویز پورحسینی و حسین محب اهری سه بازیگر این سریال هستند که اکنون در میان ما نیستند. مرحوم بنفشه‌خواه زمانی که هنوز سریال در حال تولید بود، فروردین ۸۹ درگذشت. مرحوم حسین محب اهری نیز دی ۹۷ دار فانی را وداع گفت، اما از زمان درگذشت مرحوم پرویز پورحسینی زمان زیادی نمی‌گذرد. این هنرمند آذر ۹۹ درگذشت. «سرزمین مادری» تنها سریال پخش نشده کارنامه زنده‌یاد محب اهری نیست و «۸۷ متر» با بازی او نیز هنوز به پخش نرسیده است.

یکی از نکات جالب درباره بازیگران «سرزمین مادری»، حضور امیرحسین آرمان در نقشی بسیار کوتاه و با گریمی متفاوت در این سریال است. او در این مجموعه نقش پدر اصلی «رهی» به نام «ملارضا» را بازی کرده است. این شخصیت مردی مذهبی و باسواد است که از شهر به روستا آمده و سال ۱۳۲۰ هنگام بمباران نیروهای متجاوز انگلیسی شهید می‌شود. آرمان تنها در قسمت اول «سرزمین مادری» حضور داشت و با شهادت او اوایل این قسمت، کاراکترش از قصه حذف شد. او زمان بازی در این سریال بازیگر چندان مطرحی نبود و اکنون نسبت به آن دوران، نزد مخاطبان سینما و تلویزیون چهره‌ شناخته شده‌ای است. در فهرست بلند بالای بازیگران «سرزمین مادری»، از هومن سیدی نیز به عنوان یکی از چهره‌های حاضر در این مجموعه نام برده شده، اما او در ساخته تبریزی ایفای نقش نکرده است.