از زمانی که اولین فیلم در دهه ۱۸۹۰ به نمایش درآمد، ترکیه علاقه زیادی به سینما داشته و کم تر از یک دهه بعد، اولین فیلم در مرزهای امپراطوری عثمانی ساخته شد. در حالی که ساخت فیلم به عنوان یک رسانه در شهرهای بزرگی مانند استانبول رونق داشته است، چند دهه بعد از آن بود که سینما به شکل جدی مورد حمایت قرار گرفت، در نتیجه آن تولید و دیده شدن کلی سینمای ملی ترکیه در سراسر جهان افزایش یافت.
با نزدیک شدن به پایان جنگ جهانی دوم و افزایش تولید فیلم در داخل کشور، سینمای ترکیه به آرامی راه خود را به سوی شهرت بیشتر باز کرده است.در حالی که ممکن است سینمای ترکیه شهرت و اعتبار سینمای همسایه اش، ایران، را نداشته باشد و فیلمسازان این کشور نتوانسته باشند مانند همتایان ایرانی خود در سطح بین المللی شناخته شده باشند، اما بازیگران، کارگردانان و فیلم های ترکیه ای بیشتری در دهه های اخیر راه خود را به عرصه سینمای جهان باز کرده اند، که نشان می دهد فیلم های ترکیه ای تا چه اندازه جذاب و شاعرانه هستند. در ادامه این مطلب می خواهیم شما را با ۱۰ مورد از بهترین فیلم های سینمایی ساخت سینمای ترکیه آشنا کنیم که شاهکارهای هنری واقعی هستند.
۱۰- Once Upon a Time in Anatolia (۲۰۱۱)
روزی روزگاری در آناتولی که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، توسط کارگردان مشهور ترکیه ای نوری بیلگه جیلان ساخته شده و یکی از آثار برجسته او در سال های اخیر است. این فیلم برنده مشترک جایزه گرند پریکس جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۱۱ بود و بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است. در اواسط شب، گروهی از مردان در جستجوی یک قربانی قتل هستند. آن ها شهادتی از قاتل در مورد محل احتمالی دفن جسد در اختیار دارند، اما همان طور که مشخص می شود، حافظه این مرد ممکن است قابل اعتماد نباشد.
با فرا رسیدن روز و شروع طلوع خورشید، فیلم هایی مانند روزی روزگاری در آناتولی یادآور معنای انسان بودن هستند. جیلان استاد دیالوگ و فضای داستان است و این فیلم یکی از بهترین فیلم های اوست که تاکنون ساخته شده است، فیلمی که مانند اکثر فیلم های جیلان در منطقه ای روستایی در ترکیه روایت شده و نیروی محرکه آن خود شخصیت ها هستند.
۹- Mustang (۲۰۱۵)
در موستانگ یا اسب وحشی، بزرگ شدن زنان در مناطق روستایی به شدت محافظه کار ترکیه در طول فیلم مورد توجه قرار می گیرد. پنج خواهر یتیم می شوند و عمو و مادربزرگشان سرپرستی آن ها را قبول می کند و با وجود اینکه بسیاری از آن ها هنوز در سن مدرسه هستند، برنامه ریزی می شود که آن ها را یکی پس از دیگری ازدواج کنند. با این حال، آن ها می خواهند در برابر سرنوشتی که قرار است بر آن ها تحمیل شود، مقاومت کنند که در این مسیر با عواقب غم انگیزی مواجه می شوند..
داستان های زنان جوان در مناطق روستایی ترکیه اغلب در رسانه های عمده نادیده گرفته می شوند، و اتفاقی که برای این خواهران می افتد به شدت ناراحت کننده است، به خصوص با توجه به اینکه آن ها نمی توانند برای خود انتخاب کنند. این هنرپیشه های جوان با جسارت خود روی پرده می درخشند و نشان می دهند که به راحتی تسلیم شرایط ناخوشایند خود نخواهند شد.
۸- Time to Love (۱۹۶۵)
زمانی برای دوست داشتن یکی از آثار کلاسیک سینمای ترکیه است که در سال ۱۹۶۵ اکران شد. داستان فیلم در جزیره ای در ترکیه روایت می شود، جایی که یک نقاش با کمی غرور و اعتبار، تصویر زنی زیبا را در داخل خانه ای که در آن کار می کند پیدا می کند. علی رغم اینکه در ابتدا نمی داند این زن کیست، عاشق پرتره او می شود و بدین ترتیب یک عشق یک طرفه و عجیب شکل می گیرد که سرنوشت خوشایندی برای نقاش عاشق ندارد.
زمانی برای دوست داشتن اغلب در کانون بزرگ سینمای بین المللی در دهه ۶۰ به فراموشی سپرده می شود، اما این بدان معنا نیست که ارزش تماشا کردن ندارد. این فیلم پر از اشتیاق عاشقانه و نیاز به چیزی است که بعید است اتفاق بیفتد و این حس در تمام جنبه های فیلم نفوذ می کند. وقتی تمام عناصر فیلم را با هم ترکیب می کنیم، تجربه ای تماماً تکان دهنده و تاثیرگذار فراهم می شود.
۷- About Dry Grasses (۲۰۲۳)
نوری بیلگه جیلان در سال ۲۰۲۳ با یک فیلم حماسی سه ساعت و نیمه با عنوان روی علف های خشک بازگشت. داستان این فیلم درباره معلم بدبینی به نام سامت است که مامور می شود در مناطق دور افتاده آناتولی کار کند و در زمستان، در شرایطی که همه جا پوشیده از صفحات ضخیم برف است. زمانی که سامت توجه ویژه ای به یکی از دانشجویان دختر خود می کند، فضایی برای یک داستان حماسی خلق می شود که ماهیت واقعی او و روابط پیرامونی اش را نشان می دهد.
روی علف های خشک زمانی که به پایان می رسد اصلا به نظر نمی رسد که سه ساعت و نیم طول کشیده است. این فیلم سفری است که در سراسر داستان شبیه سفری معنوی به نظر می رسد، پر از دیالوگ ها و تصاویر باشکوهی که با دست دقیق و کارآزموده یک فیلمساز صاحب سبک، به داستان اصلی مرتبط می شود.
۶- The Edge of Heaven (۲۰۰۷)
لبه بهشت در سال ۲۰۰۷ برای اولین بار در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و سپس راه خود را در محافل سینمایی بین المللی باز کرد. اگرچه این فیلم یک فیلم آلمانی است اما درباره مهاجران ترکیه ای مقیم آلمان است. علی آکسو یکی از این مهاجران است و به عنوان یک بیوه، پس از بازنشستگی کاملاً تنهاست. وقتی آکسو با زنی آشنا و شیفته او می شود، به او پیشنهاد کمک مالی دائمی می دهد با این شرط که زن مذکور روسپی گری را رها کند و آن زن نیز موافقت می کند، موضوعی که رابطه آکسو با پسرش را پیچیده می کند.
به عنوان یک فیلم آلمانی و ترکی، این فیلم نگاهی روشنگرانه و دقیق به وضعیت مهاجران و ترک تبارهایی است که در آلمان زندگی می کنند. چنین فیلم هایی به خاطر نوع روایتشان از داستان مهاجرت و تنهایی شیفته تحسین و تمجید هستند.
۵- The Wild Pear Tree (۲۰۱۸)
درخت گلابی وحشی محصول سال ۲۰۱۸، فیلم دیگری از نوری بیلگه جیلان، کارگردان مشهور سینمای ترکیه است؛ اگرچه این فیلم یکی از آثار کم تر شناخته شده او در کارنامه سینمایی اش محسوب می شود. شخصیت اصلی این فیلم سینان نام دارد، نویسنده ای که دوران کالج خود را پشت سر می گذارد و به خانه باز می گردد تا در مورد اتفاقات بعدی زندگی اش فکر کند. در حالی که سعی می کند اولین دست نوشته هایش را منتشر کند، سینان متوجه می شود که پدرش خانواده اش را به فاجعه مالی کشانده و این موضوع نگرانی های سینان را در شرایطی که در زادگاهش پرسه می زند، به اوج خود می رساند.
فیلم های جیلان همگی شاهکارهایی هنری هستند، اما درخت گلابی وحشی به خاطر شخصیت اصلی و نحوه رویارویی اش با شرایطی که در آن گیر افتاده، متمایز است.یک نویسنده اغلب نگاه تیزبینی به موقعیت ها دارد و از آن ها شعر و هنر می سازد و این دقیقاً همان اتفاقی است که در این فیلم می افتد در شرایطی که نشان می دهد جوان بودن در ترکیه مدرن به چه معناست.
۴- Dry Summer (۱۹۶۳)
تابستان خشک یکی از فیلم هایی است که مارتین اسکورسیزی از طریق پروژه سینمای جهان، بنیاد حفظ آثار سینمایی تاسیس شده توسط او، از آن حمایت می کند، چرا که در دهه ۶۰ به عنوان یک فیلم سیاه و سفید اکران شد. این فیلم به کارگردانی متین ارکسان، بر کشاورزی تمرکز دارد که می خواهد بر روی ملک خود سد بسازد زیرا رقیب او در طول تابستان، تمام آب رودخانه را برای خود به کار خواهد گرفت. با وجود اینکه برادر کوچکترش به او می گوید که این کار را نکند، به هر حال این کار را می کند و یک درگیری عمیق و ویرانگر رخ می دهد.
تابستان خشک دیدگاه افرادی را به نمایش می گذارد که اغلب در فیلم ها نشان داده نمی شوند: کشاورزانی که سعی می کنند تابستانی که به نظر می رسد برای محصولاتشان ویرانگر خواهد بود را پشت سر بگذارند. چندین تم قابل درک در سراسر فیلم در مورد قدرت و چگونگی اعمال آن بر دیگران و همچنین پایان ناخوشایند آن در صورتی که به درستی اعمال نشود، وجود دارد.
۳- Yol (۱۹۸۲)
فیلم سینمایی Yol که در زبان انگلیسی با نام جاده یا راه (The Road) شناخته می شود، در سال ۱۹۸۲ منتشر شد و تصویری از زمانی است که به دنبال به تصویر کشیدن آن است. همچنین یک داستان باورنکردنی در پشت ساخت این فیلم وجود دارد: کارگردان، ییلماز گونی، در طول تولید فیلم در زندان بود. او از زندان فرار کرد و فیلم را با خود به سوئیس برد. این فیلم درباره تاثیرات فوری کودتای ۱۹۸۰ ترکیه از دید چند زندانی است که مرخصی موقت از زندان دارند.
این فیلمی است که وقتی صحبت از تولید آن به میان می آید، در رسانه ها بازتاب پیدا می کند، چرا که کارگردان فیلم به دلیل فعالیت ها و گرایش های سیاسی اش زندانی شده بود. راه یک فیلم عمیقاً تاثیرگذار است که به بسیاری از مسائل مهم نه تنها در ترکیه، بلکه در دیگر کشورهای در حال جنگ در سراسر جهان می پردازد.
۲- Sivas (۲۰۱۴)
در سیواس که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، یک پسر ۱۱ ساله به نام اصلان، یک سگ جنگی به نام سیواس دارد. زندگی او در خانه و مدرسه به شدت آشفته است و وقتی اصلان فرصت نزدیک شدن به دختری که دوست دارد را در مدرسه پیدا می کند، معلمش تلاش های او را ناکام می گذارد. هنگامی که مردان دهکده به جنگ سگ ها می روند، اصلان با سگی که دیگران معتقدند مرده است – یعنی سیواس – دوست می شود.
سیواس ممکن است به این خاطر که جنگ سگ ها را به تصویر می کشد چندان باعث ایجاد حس ترحم و همدردی در مخاطب نشان ندهد، اما نشان می دهد که چگونه یک پسر می تواند تحت تاثیر دوستی با یک سگ قرار بگیرد. بسیاری از این شخصیت های فیلم سیواس شبیه آدم های واقعی هستند و بسیاری شرایط زندگی دشواری دارند. این موضوع باعث می شود که این فیلم کاملاً شاعرانه باشد، حتی اگر در کل اکشن زیادی نداشته باشد.
۱- The Wall (۱۹۸۳)
دیوار در سال ۱۹۸۳ اکران شد و به عنوان یک الماس کم نظیر در سینمای ترکیه همه را مجذوب خود کرد، هرچند که ماهیتی کاملاً هنری دارد. داستان فیلم در داخل یک زندان در ترکیه روایت می شود، جایی که گروهی از نوجوانان زندانی شده، وقتی متوجه می شوند که نباید شرایطی که در آن قرار گرفته اند را بپذیرند، صدایی برای مخالفت پیدا می کنند. آن ها که با رفتارهای بسیار بیرحمانه ای توسط زندانبانان و عاملان زندانی شدن خود مواجه می شوند، علیه سیستم زندان دست به شورش می زنند.
دیوار فیلمی است که امید را در شرایط بسیار بغرنج و بد نشان می دهد، چیزی که در دنیای امروزی بسیار مورد نیاز است، چه برسد به دورانی که فیلم در آن ساخته و اکران شد. همچنین این فیلم نمایش تاب آوری روح انسان است، در شرایطی که شخصیت های آن، علی رغم عواقب ناخوشایند شورش خود، به مبارزه ادامه می دهند.
