مستند “از ناصر تا فاو” که روایتگر زندگی و مجاهدت شهید مصطفی عسکری است، به نویسندگی و کارگردانی فاطمه علیزاده فرد جوان دهه هفتادی در بخش الف جشنواره ملی «فیلم ۱۷» به روی پرده رفت و مورد استقبال قرار گرفت.
بهره‌گیری از فیلم‌ها و تصاویر آرشیوی دوران دفاع مقدس به خصوص عملیات تصرف فاو از نکات مهم مستند “از ناصر تا فاو” به لحاظ بصری است که در شکل گیری و القاء پیام محتوایی آن نیز تأثیرگذار بوده است.
مستندساز که خود از دختران دهه هفتادی است، پرداختی هنرمندانه به وقایع مرتبط با شهید در دوران پیش از انقلاب و مبارزات انقلابی ایشان دارد، ضمن آن که در همین بخش، مخاطب نیم نگاهی به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی دارد و در این اثر علاوه بر همسر و نزدیکان شهید به سبک و سیاق اکثر مستندهای این جشنواره با تنی چند از دوستان و همرزمان شهید نیز مصاحبه انجام شده است، با این حال بهره‌گیری از تنوع لوکیشن در انجام مصاحبه به خصوص زاویه درست دوربین در مصاحبه با افراد در گلزار شهدا از جمله ویژگی‌های خوب فرمی اثر به شمار می‌رود.
به بهانه کسب رتبه سوم مستند “از ناصر تا فاو” در بخش یادبود شهید زین‌الدین جشنواره ملی «فیلم ۱۷» ، به گفت وگو با کارگردان این مستند نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
سوال: لطفاً خودتان را معرفی کنید؟
فاطمه علیزاده فرد هستم. یک مستندساز.
سوال: گویا شما از مدرسین و اساتید مستندسازی هستید و استاد مشاور پایان‌نامه‌های مستندسازی در دانشگاه‌ها را در کارنامه دارید. برای آشنایی بیشتر خوانندگان این مصاحبه، بیشتر از کارنامه هنری‌تان برای ما بگویید؟
نویسندگی، کارگردانی و تدوینگری مستند از “ناصر تا فاو” به تهیه‌کنندگی آقای سجاد صالحی حاجی آبادی.
تهیه کنندگی مستند “ح.م” به سرمایه‌گذاری مقاومت کتائب سیدالشهدا عراق.
نویسندگی و کارگردانی مستند بلند در حال تولید تاریخ شفاهی به اسم “دو زن”.
تدوینگر مستند “دخترم نوسه” به کارگردانی خانم رویا سعادتمند.
تدوینگری فیلم کوتاه “بازگشت” به تهیه کنندگی حوزه هنری استان قم و کارگردانی خانم رویا سعادتمند.
نویسنده و تدوینگر مستند “نبرد در تنگ‌نا” به تهیه‌کنندگی آقای مهدی غفاری زاده.
تهیه کنندگی مستند “ردای خاکی” با سرمایه‌گذاری حوزه هنری استان قم و ناظر کیفی مستند “محله‌ی بهشت” که در مرکز هنر و رسانه معاونت فضای مجازی هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تهیه شده است از جمله آثار و فعالیت‌های هنری من تاکنون بوده است.
سوال: چه شد که به مستندسازی ورود کردید؟
شروع کار مستندسازی من از علاقه‌ی شخصی به مستندسازی بود و اعتقاد دارم که مستند می‌تواند نیاز جامعه به داشتن بسیاری از حقایق که ناگفته مانده است را برطرف کند.
سوال: یکی از آثارتان که اخیراً حائز رتبه شد، مستند از “ناصر تا فاو” بود. این مستند چگونه شکل گرفت؟
مستند از “ناصر تا فاو” به سفارش کنگره‌ی شهدای استان قم و با تهیه کنندگی آقای سجاد صالحی حاجی آبادی تولید شد و این مستند ادای دینی به مقام والای شهید و شهادت بود.
سوال: از ناصر تا فاو به چه چیزی می‌پردازد؟
این مستند به رشادت‌ها و تأثیرگذاری‌های معلم شهید، مصطفی عسکری در زمان انقلاب و پس از آن با شروع جنگ تحمیلی، در جبهه‌ی دفاع مقدس و در نهایت در عملیات والفجر هشت و بحث تصرف منطقه استراتژیکی فاو و شهادت ایشان در این منطقه می‌پردازد. اسم این مستند هم از این موضوع نشأت گرفته است.
سوال: بیشتر توضیح می‌دهید؟
“از ناصر” به محل تولد و زندگی شهید مصطفی عسکری در کوچه‌ی ناصر خیابان شهدا (صفائیه) قم اشاره دارد و “فاو” هم منطقه‌ای عملیاتی است که ایشان شهید شدند.
سوال: باتوجه به اینکه دفاع مقدس را درک نکرده‌اید، چگونه تصمیم گرفتید به این موضوع ورود کنید، سخت نبود؟
درست است که بنده در زمان جنگ تحمیلی هنوز حضور نداشتم ولی با توجه به شرایط خانوادگی، خیلی هم از این فضا دور نیستم. با افتخار باید اعلام کنم که پدر بنده جانباز شیمیایی و عموی بنده هم آزاده هستند و پنج سال در زندان‌های حزب بعث اسیر بودند و پدر بزرگم هم که مرحوم شدند، فاتح تنگه‌ی حاجیان بودند و کتابی هم در دوجلد به رشادت‌های ایشان در جبهه و بالاخص در عملیات فتح تنگه‌ی حاجیان در سال‌های ۶۱-۶۲ چاپ شده است و اتفاقا استقبال خوبی هم در دوره‌ی خود از این کتاب شد.
خاطراتی که عمو و پدرم از دوران جنگ تعریف می کنند باعث شد با فضای دفاع مقدس آشنا شوم و وظیفه خود می‌دانستم که هم‌نسل‌های خودم و قشر نوجوان را هم با این فضا آشنا کنم و همین باعث شد به این ژانر ورود کنم. اتفاقاً جنگ و دفاع مقدس سوژه‌های زیادی دارد و برای کارگردان این تعدد سوژه با ارزش است و سختی کار را هم تسهیل می‌کند و بنده هم از این قاعده مستثنی نیستم.
سوال: به عنوان یک دهه هفتادی، سختی‌های ورود به این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قطعاً لمس نکردن فضای جنگ و درنتیجه عدم تسلط کامل به موضوع دفاع مقدس کار را کمی سخت می‌کند و لازمه‌ی حل این موضوع هم پژوهش کامل و دقیق بود که این وظیفه بر عهده‌ی آقای متولیان پژوهشگر پروژه بود و پژوهش جامع و دقیقی هم انجام دادند. یک مترجم هم کنار تیم بودند که پژوهش آرشیوی و محتوایی بخش عربی را برعهده داشتند و آقای حسین علیزاده هم در این مسئولیت، خوش درخشیدند و باعث ارتقاء کیفیت پروژه شدند.
سوال: با چه کسانی در این مستند مصاحبه شد؟
با سردار محمد رئوفی، آیت‌الله احمد عابدی، سردار حاج محسن موحدی و مرتضی سرهنگی پژوهشگر خبره دفاع مقدس، سردار کوچک، محسن ظریفی نیا، مجتبی عسکری برادر و همرزم که در خلال ساخت مستند به دلیل تعدد جراحات جنگی فوت کردند، پسرعمه، همسر و دختر شهید از جمله افرادی بودند که در این مستند با آن‌ها مصاحبه شد.
سوال: آیا کار در حوزه دفاع مقدس در تفاوت با سایر حوزه‌ها در روحیه تیم سازنده تغییر و تأثیری دارد؟
قطعاً تأثیر دارد و روحیه‌ی تیم هم تغییر می‌کند و با عنایات شهدای عزیز، تیم سازنده انرژی مضاعفی برای ساخت پروژه دارد.
سوال: مستند در چه جشنواره‌هایی رتبه آورده است؟
اولین اکران مستند در اکران‌های جشنواره فیلم مستند ۱۷ بود و دو یا سه روز قبل هم در همین جشنواره در بخش الف(بخش شهید زین‌الدین) رتبه سوم را کسب کرد.
سوال: در مجموع جشنواره را چگونه دیدید؟
خداروشکر با زحمات تیم و عوامل برگزاری، جشنواره‌ی خوب و بالاتر از سطح استانی و حتی در سطح کشوری برگزار شد و الحق و الانصاف سردار حاج محسن موحدی و دکتر مصطفوی زحمت ویژه کشیدند و این اتفاق نو و مبارک را رقم زدند و شرایط را برای فعالیت هنرمندان قمی، تسهیل کردند.
سوال: نکته پایانی.
امیدوارم هر سال این جشنواره با همین کیفیت و چه بسا کیفیت بالاتر برگزار شود و فیلمسازان جوان بیشتری به حوزه‌ی مستندسازی معرفی شوند که قطعاً ظرفیت‌های زیادی در قم وجود دارند و با کمک مسئولین کنگره شهدای استان قم،این ظرفیت‌ها به بدنه‌ی سینما تزریق می‌شوند.
در انتها تشکر ویژه دارم از سردار حاج محسن موحدی و دکتر مصطفوی به دلیل ایجاد این فضای رقابتی سالم و حمایت از آن و سپاس از تهیه‌کننده محترم آقای سجاد صالحی حاجی آبادی که تلاش کردند پروژه با کیفیت بالا تولید شود و تشکر می‌کنم از دستیار کارگردان خانم رویا سعادتمند که دلسوزانه کنار بنده بودند و در زمینه‌ی بهبود کیفیت پروژه راهنمایی‌های مثمر ثمری داشتند.
