یکی از شغل‌های پرطرفدار که خیلی‌ها دوست دارند واردش بشوند؛ حرفه گویندگی و اجراست، این شغل مانند دیگر حرفه‌ها مستلزم صدای خوب، فن‌بیان، یادگیری سبک گویندگی و… است که در اثر تمرین و آموزش به‌دست می‌آید و تقویت می‌شود. در نوشتار پیش رو با این محور سراغ سعید بارانی، یکی از گوینده‌های باسابقه رادیو رفتیم.
از گم‌گشتگی تا درک و یافتن
وی در ادامه با ارائه تعریفی از رادیو می‌گوید: رادیو با نگاه بیرونی و گاه با نگاهی کاملا درونی به جزئیات درونی علم فرو می‌رود و تلاش می‌کند تا گم‌گشتگی‌ها را تبدیل به یافتن و درک دقیق‌تر کند. برخی بر این باورند که رسانه در دنیای مدرن ساحتی از اندیشه است. در این صورت، این ساحت الزامات و مبانی ویژه خود را دارد که می‌توان بزرگ‌ترین ویژگی آن را تأثیرگذاری و جهت‌دهی دانست. گوناگونی رسانه‌ها، گسترش هرروزه آنها و به‌طور کلی جایگاه رسانه‌ها و به‌خصوص رادیو در تنویر افکار، ایجاد فضایی برای تضارب آرا و همچنین اهمیتی که رسانه‌های گروهی در ارتقای سطح آگاهی و تعالی فرهنگ و دانش عمومی دارند را نمی‌توان نادیده گرفت.بی‌گمان رادیو یکی از مهم‌ترین عوامل فرهنگی در دنیای مدرن است که بر پیچیدگی آن نیز افزوده و ساحات شناخت و معرفت را نیز غامض‌تر کرده است. برخی رادیو را از نشانه‌های پویایی، تحرک توسعه و بسط فرهنگی هر جامعه‌ای در گسترش ساحت شناختی آن می‌دانند. در کل رادیو یعنی گرما، بودن، صمیمیت و درک هستی…
بارانی با بیان مهم‌ترین ویژگی و شاخصه گوینده رادیویی می‌افزاید: گویندگی به مفهوم امروزی آن، واژه نسبتا جدیدی است که با پیدایش و گسترش «رادیو» ازحدود۷۰سال پیش به فرهنگ واژگان فارسی افزوده شد. در لغت‌نامه‌ها و فرهنگ‌های گذشته گویندگی را به معنی سخن‌گویی، نطق، خوانندگی، قوالی، قصه‌گویی، سرایندگی، شاعری و…آورده‌اند؛امری که درنوشته‌های ادبی و متن‌های کهن شعر و نثر و فرهنگ فارسی‌‌زبانان جامعه ایرانی بیش از هزار سال با همین معانی رواج داشته است. گویندگی در کاربرد حرفه‌ای و امروزی آن، عبارت است از: فرآیند تبدیل اندیشه شفاهی یا مکتوب به کلام و سخن مفهوم و انتقال آن به مخاطب، به صورتی هنرمندانه.
اهمیت تمرین و آموزش در گویندگی
وی ادامه می‌دهد: امروزه گویندگی، به‌ویژه در دنیای ارتباطات و رسانه‌ها، به‌عنوان حرفه‌ای جذاب مورد توجه و تحسین است و همراه با رشته‌های مشابهی همچون گزارشگری، بازیگری، دوبلاژ و اجرا، توجه بخش بزرگی از مخاطبان مراکز رادیویی و تلویزیونی را به خود جلب کرده و گویندگان توانا و خوش‌صدا سال‌ها به‌عنوان شخصیت‌هایی محبوب مورد احترام و توجه مخاطبان رسانه‌ها بوده‌اند. می‌توان شاید و باید مهم‌ترین ویژگی و شاخصه گویندگی در رادیو را، صدای فونیک و رادیوفونیک دانست که با شنیدنش لذت شنوای شما تحریک می‌شود.گوینده باسابقه رادیو تهران با بیان پیشنهادهایی به علاقه‌مندان حرفه گویندگی عنوان می‌کند: با وجود آن‌که موارد متعددی مانند جنس صدا و… امری ژنتیکی و خدادادی از نکات قوت یک گوینده به‌حساب می‌آید اما فن‌بیان، سبک گویندگی و چگونگی سخن گفتن یک گوینده، مهارت‌هایی هستند که دراثر تمرین و آموزش به‌دست می‌آیند و تقویت می‌شوند. به نظر من پشتکار، تمرین وهمچنین تمرکز مهم‌ترین مواردی هستندکه باید قبل از ورود به این حرفه مدنظرقرار بگیرند.
بارانی در پاسخ به این پرسش که چشم‌انداز رادیو را چطور می‌بینید؟ می‌افزاید: یکی از پیامد‌های تحولات شگرف فناوری، تغییر مصادیق انواع رسانه‌هاست، مثلا شکل ظاهری آنچه روزگاری رادیو خوانده می‌شد و در شکل نمایشی از آن دیده می‌شود، با شکل امروزین رادیو که در گوشی‌های همراه و حتی یخچال‌ها ظاهر می‌شود، کاملا متفاوت است. رادیو همزمان با گذر از فناوری آنالوگ و ورود به عصر دیجیتال، خود را بازتعریف کرد و با ساختاردهی مجدد خود از رسانه‌ای که زمانی خبر و سرگرمی را صرفا به شکل صوتی منتقل می‌کرد، به رسانه‌ای تبدیل شد که محتوای چندرسانه‌ای در دسترس مخاطبان قرار می‌دهد. همچنین مفهوم برنامه رادیویی، محتوای رادیویی و فرمت این محتوا کاملا دگرگون شده است.
شکل‌گیری مفهوم جدیدی از رسانه
وی بیان می‌کند: پادکست، نوعی برنامه‌سازی رادیویی یا نوعی رادیوی امروزین است. همچنین رادیوهای تصویری یا ترکیب تصویر و متن با رادیو و اطلاعاتی که از طریق رادیو به مخاطب داده می‌شود، مفهوم رادیو را از رسانه‌های صرفا صوتی خارج کرده و می‌توان این‌گونه گفت که چه در فرم، چه محتوا و با ظهور رسانه‌های اجتماعی باعث شده که مفهوم تازه‌ای از رسانه جمعی ــ اجتماعی شکل بگیرد که ظهور و ترکیب جدیدی از رسانه‌های سنتی، جمعی و رسانه‌های مدرن اجتماعی است. در نتیجه مفهوم دیگری را پیش‌بینی می‌کنم که اوج همگرایی فرم و محتوا خواهد بود و می‌توان به آن رسانه همراه جهانی نام داد.
وی در پایان با اشاره به حقوق اساسی مخاطب می‌افزاید: به نظر من یکی از حقوق اساسی مخاطب آن است که همواره جایی برای مخاطب درنظر بگیریم و بگذاریم او خود محتوا را تکمیل کند. شهروندنگاری و تولید محصول، یکی ازمصادیق این اصل است که فراتر از آن در هر محصول حرف‌هایی توسط رسانه‌نگاران و حرف‌هایی متعلق به رسانه مطرح است که باید جای مخاطب و کاربر محفوظ باشد. تمام حقوق فقط برای ناشر یا رسانه محفوظ نیست، بلکه برای مخاطب هم محفوظ است…امیدوارم در سال پیش رو تحولی عظیم را شاهد باشیم در عرصه تولید، محتوا و سلامت روان کارمندان.
