در ماه‌های گذشته بارها درباره “اکران آنلاین” به عنوان یک پدیده تازه در سینمای داستانی ایران صحبت شده است؛ پدیده‌ای که سال گذشته در چنین روزهایی با اکران فیلم نمایش داده نشده «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا بروز کرد، اما سرنوشت خوبی در طول سال نداشت و هر چه جلوتر رفتیم سبد اکران آنلاین خالی و خالی‌تر شد.

آن روزها و در ابتدای راه فیلم‌هایی در اکران آنلاین عرضه شدند که توانستند در دوران موج اول و دوم کرونا در کشور مخاطبان زیادی را در در همان حد و اندازه کاربران پلتفرم‌ها به خود جذب کنند، اما بعد از آن به دلیل سرقت‌ و کپی سریع فیلم‌ها در فاصله‌های زمانی کم از شروع اکران و پخش غیرمجاز آن‌ها در سایت‌ها، کانال‌های تلگرامی و نیز  شبکه های ماهواره‌ای رغبت صاحبان فیلم‌ها را به اکران آنلاین کمتر کرد. این در حالی است که بارها از سوی سینماگران و نیز مدیران سازمان سینمایی تاکید شده بود این مسیر می‌تواند صف طولانی اکران فیلم‌ها را که منتظر نمایش در سالن‌های سینما هستند خلوت کند.

البته برخی فیلمسازانی که برای اکران آنلاین فیلم‌هایشان در VODها اقدام کرده بودند از رقم‌های کم پیشنهادی و نبود فضای رقابتی انتقاد می‌کردند و ترجیح می‌دادند با این شرایط  تن به اکران آنلاین ندهند.

به این ترتیب تقریبا در نیمه دوم سال گذشته اکران آنلاین در پلتفرم‌های اینترنتی از رونق افتاد تا اینکه مدتی قبل پخش «شنای پروانه» تنور اکران آنلاین را دوباره گرم کرد و حالا که باز هم سینماها بسته شده‌اند به نظر می رسد باید اکران آنلاین را که مسئولان سینمایی هم آن را مهم می‌دانستند و به دنبال ایجاد یک شورای صنفی مجزا برایش بودند، جدی‌تر گرفت. بویژه آنکه اکران نوروزی موفقیتی برای سینما نداشت و فروش ۵۰۰ میلیونی پنج  فیلم یک رکورد تلخ را برای سینمای ایران در این مقطع ثبت کرد.

پیگیری برای رونق‌ مجدد اکران آنلاین از آن جهت بیشتر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد که بعضی اقدامات حقوقی اخیر سینماگرانی که در شبکه نمایش خانگی سریال ساخته بودند برای جلوگیری از پخش غیرمجاز سریال‌ها در شبکه‌های ماهواره‌ای که مخاطب زیادی هم داشت کارساز شد و احتمالا این روش برای فیلم‌های سینمایی هم تا حد زیادی راه‌گشا باشد، اما گویا مسائل دیگری هم در این بین هست که چندان تمایلی برای جدی شدن روند اکران آنلاین در پلتفرم‌ها وجود ندارد.

مرداد ماه سال گذشته حسین انتظامی – رییس سازمان سینمایی –  در نشست مطبوعاتی خود که به صورت مجازی برگزار شد- بر ضرورت تشکیل شورایی شبیه شورای صنفی نمایش برای اکران آنلاین تاکید کرد و در ماه‌های بعد از تشکیل این شورا با حضور دو تهیه‌کننده سینما، نمایندگانی از سازمان سینمایی و مدیران پلتفرم‌ها خبر رسید، اما پیگیری‌های اخیر ایسنا نشان می‌دهد با وجود تهیه یک پیش‌نویس برای اکران آنلاین از سوی سازمان سینمایی و نیر یک قرارداد تیپ، جلسه‌ای که پیش از نوروز قرار بود با حضور همه اعضای شورای اکران آنلاین برگزار شود، به دلیل شرکت نکردن نمایندگان پلنفرم‌ها تشکیل نشده است.

درواقع می‌توان گفت شورای اکران آنلاین که این روزها می‌توانست نقشی کمک‌کننده برای سینما داشته باشد، هنوز تشکیل نشده است  و برخی صاحب نظران تقابل میان سازمان سینمایی و سازمان ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) درباره نظارت بر محتواهای پخش شده در پلتفرم‌ها را از دلایل عدم حضور نمایندگان پلتفرم‌ها در جلسه شورای اکران آنلاین می‌دانند، چون همین حالا هم اگرچه مجوز نمایش فیلم‌های سینمایی و نیز سریال‌های شبکه نمایش خانگی توسط سازمان سینمایی صادر می‌شود، اما نظارت دیگری هم از سوی ساترا بر مجموعه ها اعمال می‌شود.

نکته دیگر این است که برخی معتقدند وضعیت بغرنج پیش‌آمده در سینما که سبب شده امیدی به بهبود شرایط برای بازگشایی و فعالیت سالن‌های سینمایی و حضور مخاطب در سالن‌ها وجود نداشته نباشد، فعالان سینما را به مسیر دیگری کشانده که این روزها نانش حسابی در روغن است. این مسیر چیزی جز ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی نیست و شاهد این ادعا هم حضور بسیاری از چهره‌های سرشناس سینما است که در میان متقاضیان و کسانی که مشغول کار هستند به نام‌هایی مثل نرگس آبیار، بهروز شعیبی، محمد حسین مهدویان،  محمد کارت، مهران مدیری، حامد محمدی، حسن فتحی، پیمان قاسمخانی، مرضیه برومند، همایون اسعدیان، مازیار میری و رضا عطاران می‌توان اشاره کرد.

هر کدام از این نام‌ها و نیز چند کارگردان دیگر مثل تینا پاکروان و کاوه سجادی حسینی که تقریبا همگی چهره‌های مطرحی از میان بازیگران را به پروژه‌های خود دعوت کرده‌اند بازار سریال را در VODها گرم کرده و همین ممکن است تمایلی برای صاحبان پلتفرم‌ها جهت صرف هزینه در اکران آنلاین فیلم‌ها باقی نگذارد بخصوص آنکه پلتفرم‌ها خودشان هم وارد گود برای سرمایه‌گذاری و مشارکت در ساخت برخی از این سریال‌ها شده‌اند.

براین اساس سال ۱۴۰۰ آنطور که برخی اهالی سینما پیش‌بینی می‌کنند بیش از آنکه به نام سینما باشد به نام و کام سریال‌های شبکه نمایش خانگی خواهد بود و در این بین موانع برای فعالیت جدی شورای اکران آنلاین از بین رود، شاید دست‌کم فیلم‌هایی که در سال‌های گذشته ساخته شده و منتظر اکران بودند از این طریق با قراردادهای مناسب به معرض دید مخاطب برسند.