محسن شریفیان میگوید اگرچه متولیان فرهنگی به تجلیل از این خنیاگران نمیاندیشند اما برای مردم بوشهر تصور رمضان بی«دُمدُمسحرینوازان» همچنان ممکن نیست.
در کتاب «موسیقی بوشهر پس از اسلام» نوشته محسن شریفیان و سیدقاسم یاحسینی آمده است: «دیر زمانیست که همزمان با ماه مبارک رمضان در بندر بوشهر، هر شب به وقت سحر، مراسم «دُمدُمسحری» برگزار میشود.»
رویدادی موسیقایی که شریفیان در موردش میگوید: «این مراسم با خواندن اشعار دعاگونه و نواختن دمام همراه است و دُمدُم، صوتیست که با کوبش بر دمام پدید میآید. مردم بوشهر سالهاست که با این نوا به هنگام سحر بیدار شده و خود را برای خوردن سحری و آغاز روزهداری آماده کردهاند.»
لزوم تجلیل از خنیاگرانی که نه روی استیج، که در کوچههای شهر خود مینوازند
مرداد ۱۳۹۲ بود که شریفیان در «نشست پژوهشی موسیقی رمضان» که با حضور پژوهشگران موسیقی نواحی در فرهنگستان هنر برگزار شد، گفت: «متولیان فرهنگی ایران، بسیار خوشاقبالند که هنوز هم کسانی هستند که بدون هیچ چشمداشتی، این موسیقی را اجرا میکنند و زنده نگه میدارند.»
دُمدُم، صوتیست که با کوبش بر دمام پدید میآید و مردم بوشهر سالهاست که هنگام سحر با این نوا بیدار میشوند
او با بیان این که «در مقابل شایسته است متولیان فرهنگی هم به این نوازندگان توجه کنند، حتی در حد یک تجلیل ساده!»، افزوده بود: «من بارها چنین چیزی را مطرح کرده و از دولتمردان خواستهام تا از معدود کسانی که زنده هستند و همچنان موسیقی رمضان را اجرا میکنند، تجلیل کنند اما دیدگاه متولیان فرهنگی این است که این افراد، آدمهای شناختهشدهای نیستند. بله! اتفاقا آنها اغلب از قشر تهیدست جامعهاند و به نظر من نیازی نیست حتما استاد آواز باشند یا تحصیلکرده موسیقی و مشهور تا مورد تجلیل قرار بگیرند.»
این مطلب را هم بخوانید:
◾️ چگونه در مناجاتها٬ لحن عربی جای دستگاه ایرانی نشست؟
شریفیان با اشاره به این که این قدرشناسی نه سوی متولیان فرهنگی که از سوی مردم عادی از اجراکنندگان مراسم «دُمدُمسحری» صورت میگیرد توضیح داده بود: «آنها پس از ۳۰ شب نواختن ساز و آواز، روز عید فطر با نواختن دمام به طرف خانهها میروند و با استقبال اهالی محل همراه میشوند و مردم هر کدام به نسبت توان مالی خود، مقداری پول به آنها هدیه میدهند.»
سرپرست گروه لیان در پاسخ به سوال خبرنگار خبرآنلاین که آیا پس گذر ۸ سال از برگزاری «نشست پژوهشی موسیقی رمضان» تغییری در رویه متولیان فرهنگی در قبال این پاسداران سنت و نگهبانان فرهنگ، احساس کرده است یا خیر، گفت: «این دغدغه همیشگی من چه نسبت به این ژانر و چه نسبت به سایر ژانرهای حوزه موسیقی نواحی ایران بوده است. متاسفم که علیرغم توجه به بخشی از موسیقی نواحی ایران، شاهد بیتوجهای به سایر بخشهای این حوزه هستیم که از جمله آنها میتوان به موسیقیای که صحنهای نیست و عمومیت چندانی ندارد، اشاره کرد و به عنوان مثال از موسیقی رمضان نام برد.»
«دُمدُمسحری» یکی از نقاط عطف پیوند موسیقی و مذهب است که میتوان به آن توجه کرد و از آن لذت برد
این موزیسین، نوازنده سازهای نیانبان و نیجفتی و محقق موسیقی بوشهر و جنوب ایران با بیان این که «میپذیریم که آن بخش از موسیقی رمضان که بهعنوان نوایی برای بیدارکردن هنگام سحر به کار میرفت، بهواسطه پیشرفت علم و توسعه تکنولوژی کارکرد خود را به شکل طبیعی از دست داده است»، توضیح داد: «با وجود این، معتقدم همچنان میتوان به عنوان هنری اسلامی و یکی از نقاط عطف پیوند موسیقی و مذهب به آن توجه کرد و از آن لذت برد.»
او ادامه داد: «بارها پیشنهاد داده و گفتهام کمترین کار تجلیل از کسانیست که این هنر را بیهیچ چشمداشتی زنده نگه داشتهاند. کسانی که اهل روی استیج آمدن نیستند و برای دیدنشان باید به کوچههای شهر و دیار خودشان سر زد. دستکم میتوانم بگویم من هیچگاه شاهد تجلیل از این خنیاگران نبودهام و اگر تجلیلی هم اتفاق افتاده است، من ندیدهام. معتقدم هنوز هم برای انجام این کار دیر نیست و همچنان میتوان از این هنرمندان قدردانی کرد.»
مراسمی که شاید کارکردش را از دست داده باشد اما علاقه مردم به خود را، نه
شریفیان که در عرصه موسیقی بینالمللی نیز چهرهای شناختهشده است، با بیان که «در ماه رمضان منتظر عبور اجراکنندگان «دُمدُمسحری» از کوچهمان هستم و دوست دارم ببینمشان»، گفت: «خوشبختانه این مراسم همچنان به صورت نمادین در بوشهر برگزار میشود و برایمان غیرقابل تصور است که ماه رمضان بیاید و صدای آنها را نشنویم. در واقع اگرچه ضرورت اجرایش برای بیدارکردن به هنگام سحر بهواسطه وجود وسیلههای آسانتر و در دسترستر برای بیدارشدن، کمرنگ شده است اما مردم همچنان به آن بهعنوان بخشی از سنت فرهنگی علاقهمند هستند.»