حمید همتی، کارگردان «سیاه‌باز» معتقد است که اگر توانایی انتخاب و اظهارنظر داشت، به هیچ عنوان در شرایط فعلی، این فیلم را اکران نمی‌کرد.
پس از شش روز تعطیلی، سینماهای کشور، دیرروز (یکشنبه ۳۱ مرداد)، فعالیت خود را دوباره آغاز می‌کنند. فیلم سینمایی «سیاه باز» با کارگردانی حمید همتی و تهیه‌کنندگی علی قائم‌مقامی از جمله فیلم‌های روی پرده است؛ با داستانی که اشاره‌های کوچکی به بیت کوین دارد.
«سیاه‌باز» با بازی شاهد احمدلو، المیرا دهقانی، افسانه بایگان و مهدی کوشکی، سعی داشت در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر اکران شود که موفق به حضور دربین ۱۶ فیلم برگزیده نشد.
درباره اکران «سیاه‌باز» در شرایط فعلی و موضوع اصلی آن، به گفت‌وگو با حمید همتی، کارگردان فیلم پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
«سیاه‌باز»، اولین فیلم بلند شما است که به سی و نهمین جشنواره فیلم فجر ارسال شد، اما در در بین شانزده فیلم برگزیده نبود. فکر می‌کنید چرا این فیلم نتوانست وارد رقابت شود؟
من انتظار نداشتم چنین اتفاقی رخ دهد. سیاست‌های جشنواره این‌گونه بود که شانزده فیلم بیشتر نمی‌توانستند انتخاب شوند. از بین ۱۰۰ اثر ارسالی، ۶۰ فیلم برگزیده شدند و از این تعداد هم، تنها ۱۶ فیلمی که توانستند در یک بخش کاندید شوند، وارد مسابقه شدند. من فکر می‌کردم «سیاه باز» بتواند در یکی از بخش‌ها مثل بازی بازیگران، فیلمنامه، گریم یا فیلمبرداری کاندید شود که متاسفانه بر اساس سیاست‌های جشنواره این اتفاق رخ نداد.
«سیاه باز» ارتباطی به بیت کوین ندارد، صرفا به مخاطب رکب می‌زند و تا لحظه آخر داستان اصلی را به او نشان نمی‌دهد
جدای از سیاست‌های جشنواره، شما می‌پذیرید که «سیاه‌باز» به عنوان فیلم اول‌تان یک ضعف‌هایی هم دارد؟
بله. به همین دلیل هم آمده‌ام که ضعف‌هایم را برطرف کنم و در مرحله پیشرفت قرار بگیرم. این‌گونه نیست که بی‌عیب باشم. اما چرا نیمه پر لیوان را نمی‌بینید؟ بازی بازیگران و موضوع فیلمنامه، نقاط قوت فیلم به شمار می‌آیند. به عنوان کارگردانی که فیلم اول خود را ساخته‌ام، تمام تلاشم را کردم تا کار بی نقصی را ارائه دهم. نمی‌توان کار من را با یک کارگردان با سابقه مقایسه کرد، چون می‌دانم ضعف‌هایی داشتم اما در این جایگاه از عملکرد خودم رضایت دارم.
ایده ابتدایی فیلمنامه «سیاه‌باز» زمانی طولانی است که در ذهن شما وجود دارد، یا جرقه اصلی این ایده پس از جریانات بیت کوین در ذهن شما شکل گرفت؟
«سیاه‌باز» ارتباطی به بیت کوین ندارد، یک قصه‌ای است که گره دارد، بازی و داستان دارد و حالا هم به اجرا در آمده است. به رکب‌هایی که به مخاطب زده می‌شود، علاقه دارم اما در ادامه، قصه من به بیت کوین ارتباط پیدا نمی‌کند. در واقع بیت کوین وسیله‌ای برای گرفتن انتقام است.
فیلمنامه را خودتان نوشتید. در سکانس‌های ابتدایی ضعف‌های زیادی به چشم می‌آید، ممکن نبود که بیشتر برای آن سکانس‌ها وقت بگذارید؟
فعلا در این‌باره صحبت نمی‌کنم. سعی می‌کنم در زمان بهتری پاسخ این سوال را بدهم.
استفاده از پلیس قلابی یکی از موضوعاتی بود که مخاطب را به چالش کشید. برای نشان دادن این تصویر با مشکل پخش یا سانسور مواجه نشدید؟
خیر، شاید این موضوع دردسرساز به نظر بیاید، اما در ادامه متوجه قلابی بودن پلیس می‌شویم و این موضوع هیچ ایرادی ندارد. البته از نظر من فیلم زمانی به پایان می‌رسد که نادر متوجه می‌شود که رکب خورده است.
این فیلم در مجموع با سانسور مواجه شد؟ چون مسائل نسبت مهمی را مطرح می‌کرد.
خیر. همیشه کارم را به گونه‌ای انجام داده‌ام که در حالی که حرف دلم و دغدغه‌هایم را مطرح کرده‌ام. هرگز فیلمم زیر تیغ سانسور قرار نگرفته است.
چرا سعی کردید مخاطب را به چالش بکشید و گول بزنید؟
به این سبک از فیلمنامه علاقه دارم. دوست دارم مخاطب احساس کند در فیلمنامه دخیل است و توانسته من را کشف کند. اما وقتی جلوتر می‌رود متوجه می‌شود که نتوانسته این کار را انجام دهد. این یعنی رکب زدن در سینما و مخاطب از این موضوع لذت می‌برد.
تاکنون هیچ فیلمی در ایران حتی به بیت کوین اشاره هم نکرده است و شعار تبلیغاتی فیلم سینمایی «سیاه‌باز» هم «اولین فیلم درباره بیت‌کوین» است. اما چرا فردی که صاحب بیت کوین است باید یک آدم بد نشان داده شود؟ چرا با رویکرد منفی به رمز ارزها پرداخته شده است؟
شخصیت منفی فیلم من دنبال باز انگاره‌های یک شغل جدید است. همین فردی که حالا صاحب بیت کوین است، قبلا در کار گلدکوئست بوده. آیا مردم ما کم از این شرکت‌های هرمی ضربه خوردند؟ من صرفا نخواستم بگویم که نقش منفی این فیلم دارای بیت کوین است و تمام افرادی که بیت کوین دارند بد هستند. بلکه شخصیت داستان من دنبال شغل‌های اینترنتی است و خودش آدم درستی نیست. در واقع دنبال کارهای سهل الوصول است.
به همین دلیل بیننده نمی‌تواند بد بودن صاحبان بیت کوین را به همه تعمیم دهد. ضمن این‌که این فرد به‌خاطر بیت‌کوین درگیر این ماجرا نشده است. بلکه به‌خاطر گذشته خودش و همان شرکت هرمی دچار این مشکل شده و در نهایت این ارز دیجیتال، راه نجاتش می‌شود. اگر زاویه دید را تغییر دهیم متوجه می‌شویم که اتفاقا در این فیلم سعی کردیم نشان دهیم که صاحبان گلدکوئست، آدم‌های بدی هستند و با زندگی افراد زیادی بازی کرده‌اند.
به شرایط کرونایی واقف هستم و اگر تصمیم گیری نهایی با من بود و حق اظهار نظر داشتم، حاضر نبودم «سیاه باز» را در این شرایط اکران کنم
این را هم فراموش نکنیم، کسی که یک عمر دنبال کلاهبرداری و کسب پول از راه آسان و بدون دردسر بوده است، الان دنبال یک شغل شرافتمندانه نمی‌رود. اصلا قصد نداشتم بگویم که استخراج کننده‌ها و یا صاحبان بیت کوین افراد بدی هستند؛ هرچند ماینرهای غیر قانونی هم کم به صنعت برق این مملکت آسیب وارد نکرده‌اند.
«سیاه‌باز» اولین تجربه کارگردانی فیلم بلند شما بود و در عین حال هم کار را با هنرمندانی مانند شاهد احمدلو و سام قریبیان پیش بردید که تجربه کارگردانی داشته‌اند. تا چه اندازه از تجربیات این هنرمندان در کارگردانی استفاده کردید؟
شاهد احمدلو همیشه در کنار کار بوده، به من محبت داشته و کمک کرده است. خودم هم سعی کردم از تجربیات دوستان استفاده کنم چون بر سیستم مشورتی باور دارم و نمی‌توانم منکر این موضوع شوم که دوستان به من کمک کردند و برای اجرای بهتر سکانس‌ها در اختیار پروژه بودند.
محمدحسین قاسمی، تهیه کننده «ابلق» چند روز پیش گفت که اکران فیلم در این شرایط سینما اشتباه است. با توجه به این‌که نام شما هم به عنوان کارگردان خیلی شناخته شده نبود، به تهیه کننده نگفتید که حالا زمان مناسبی برای اکران این فیلم نیست؟
بحث اکران حق تهیه‌کننده است و من نمی‌توانستم در این موضوع دخالت کنم.
اگر تصمیم‌گیری نهایی با شما بود، حاضر بودید «سیاه‌باز» را در این شرایط اکران کنید؟
اگر تصمیم‌گیری نهایی با من بود و حق اظهار نظر داشتم، حاضر نبودم «سیاه‌باز» را در این شرایط اکران کنم. اما مطمئنم آقای قائم‌مقامی، شرایط اکران این فیلم را سنجیده‌اند و بعد به این سمت حرکت کردند.
هدف من این نبود که بگویم صاحبان بیت کوین افراد بدی هستند؛ هرچند ماینرهای غیرقانونی، آسیبی جدی به صنعت برق زده‌اند. هدف، نشان دادن صاحبان شرکت‌های هرمی بود
باتوجه به شرایط موجود، فروش این فیلم برای شما رضایت بخش بوده است؟
نه، با توجه به شرایط موجود اتفاق ویژه‌ای برای این فیلم رخ نداده است. ما به شرایط کرونایی واقف بودیم اما اوضاع الان بدتر است و چون آمار مبتلایان بیشتر شده است، ترس از کرونا هم افزایش پیدا کرده.
در حال حاضر تعداد زیادی از فیلم‌ها با سرمایه شخصی ساخته می‌شوند، آیا حمایت لازم وجود ندارد یا دلیل دیگری دارد؟
بحث حمایت است. متاسفانه در حال حاضر خیلی از فیلم‌های مستقل حمایت نمی‌شود. به طور مثال اگر حمایت‌های خانم الهه‌سادات انتظار، سرمایه‌گذار مستقل فیلم من نبود، قطعا «سیاه‌باز» به این‌جا نمی‌رسید. هیچ توجهی به سینمای مستقل نمی‌شود، در حالی که تا می‌توانیم باید هوای سینمای مستقل را داشته باشیم، چون سینما صنعت ورود سرمایه است.
سالن سینماها، سال گذشته تقریبا تعطیل بودند و امسال هم چهار ماه فعالیت داشتند و در این میان، تنها دو ماه کارشان مداوم ادامه داشت. باتوجه به این وضعیت فکر می‌کنید که سالن‌های سینما روبه تعطیلی کامل بروند؟
نه، روبه نابودی نخواهند رفت، چون از بین رفتن سینما، یعنی از بین رفتن بخشی از فرهنگ و فکر نکنم این اتفاق رخ دهد. امیدوارم که وضعیت بهتر شود و مردم مانند گذشته از رفتن به سینما لذت ببرند و اتفاقات خوبی برای سینما رخ دهد و کرونا هم هرچه زودتر از بین برود.
