این روز‌ها مزه کردن غذاهای محلی هر منطقه در سفر، بخشی جدانشدنی از یک تجربه کامل گردشگری به شمار می‌آید و گردشگران علاقه‌مند به غذا حداقل یک یا چند وعده را در رستوران‌های محلی غذا می‌خورند تا با آشنایی بیشتر با فرهنگ غذایی هر شهر، سفری لذت‌بخش‌تر برای خود رقم بزنند.
کشور ایران دارای ۳۱ استان است که هر یک، ده‌ها غذای محلی و اصیل مخصوص به خودشان را دارند. در این سری مطالب آشپزی قصد داریم شما را با غذای محلی استان‌های مختلف آشنا کنیم.
در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با مشهورترین غذاهای لذیذ محلی ایلام آشنا کنیم.
استان ایلام در غرب ایران با موقعیتی کوهستانی و دارا بودن مناطق جنگلی و مراتع، دارای تنوع غذایی بالایی است که در میان آن‌ها می‌توان به خورش تره کوهی، کشکینه، تُرخینه، برنج و گوشت معروف دهلران، نژی آوا، جوجگ آو، ماش آو، کشک دو، قله ماسوا، کپه، جِِگِروَز، گوجه‌پونه، مَکش، کوفته سیرابی، آبگوشت بامیه، پیچگ، بوله وله، قارچگ، پاقازه، سختی، بابایاری (عَدَساو)، پِرشگِه، ماسوا و… اشاره کرد.
آش ترخینه
آش ترخینه، یکی از مشهورترین غذاهای ایلامی است؛ آشی مقوی که درمان سرماخوردگی است. غذاهای محلی ایلام از طعم و مزه فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند و مردم این استان در مناسبت‌ها و فصول مختلف، غذاهای متنوعی می‌پزند. ترخینه، یکی از غذاهایی است که در فصل زمستان و به‌دلیل شیوع سرماخوردگی طبخ و خورده می‌شود.
مواد لازم
- ترخینه: ۳۰۰ گرم
- نخود: ۵۰ گرم
- عدس: ۵۰ گرم
- لوبیا چیتی:۵۰ گرم
- سبزی(تره، جعفری، گشنیز، اسفناج): ۳۰۰ گرم
- پیاز: ۳ تا ۴ عدد
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به مقدار لازم
- سیر داغ و نعنا داغ: برای سرو
طرز تهیه
ترخینه‌های خشک را بشویید تا اگر گرد و غباری در زمان خشک‌کردن روی آن نشسته است، از بین برود. سپس آن‌ها را به‌مدت ۱ تا ۲ ساعت در مقداری آب گرم خیس کنید. حبوبات خیس‌خورده به غیر از عدس را آبکش کنید.
پیازهای خردشده را با کمی روغن در یک قابلمه بریزید و آن‌قدر سرخ کنید تا به رنگ طلایی دربیایند. کمی از آن‌ها را برای تزئین نهایی آش کنار بگذارید. نخود و لوبیا را به پیازها بیفزایید و کمی آن‌ها را با هم تفت دهید. ۳ پیمانه آب به آن‌ها اضافه کنید. شعله گاز را زیاد کنید تا به آب به جوش بیفتد. سپس شعله گاز را کم کنید.
حدود یک ساعت بعد، عدس و ترخینه را آبکش کنید و همراه با نمک، زردچوبه و فلفل داخل قابلمه بریزید و بپزید. پس از گذشت ۳۰ دقیقه، سبزی آش را اضافه کنید و اجازه دهید تا آش ترخینه روی حرارت ملایم گاز جا بیفتد.
در این فاصله، سیر رنده‌شده و نعنا را با روغن در ماهیتابه تفت دهید و کنار بگذارید. آش را در یک کاسه مناسب بریزید و با نعنا داغ، سیر داغ و پیاز داغ تزئین کرده و سرو کنید.
شِله امیری
شله امیری، یکی از غذاهای محلی خوشمزه ایلام است که با ترکیب ماش، برنج محلی (برنج عنبربو)، پیاز، روغن محلی، نمک و فلفل درست می‌شود. این غذا به‌دلیل استفاده از ماش، دارای فیبر زیاد و طبعی گرم است و به‌عنوان دارویی برای درمان سرماخوردگی شناخته می‌شود.
مواد لازم برای چهار نفر
- ماش: نصف لیوان
- برنج: نصف لیوان
- پیاز: یک عدد
- روغن: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به مقدار لازم
- آب: به مقدار لازم
- نعنا خشک: ۲ قاشق غذاخوری
طرز تهیه
ماش را پس از پاک کردن و شستن، به‌همراه آب تازه در قابلمه بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا ماش‌ها خوب بپزند. سپس شعله گاز را خاموش کنید و صبر کنید تا ماش‌ها سرد شوند. پس از خنک شدن ماش، آن‌ها را چنگ بزنید تا تفاله‌های ماش (پوست ماش) جدا شود. پوست ماش را دور بریزید.
برنج را از یک ساعت قبل در آب و کمی نمک خیس کنید. سپس آب آن را خالی کنید و برنج را به‌همراه نمک در قابلمه ماش (و آب ماش) بریزید. قابلمه را روی حرارت متوسط قرار دهید تا برنج بپزد و نرم شود. در همین حین، پیاز خرد شده را در یک تابه در روغن تفت دهید تا خوب طلایی و سرخ شود. سپس به آن نمک، فلفل و زردچوبه بیفزایید. پیاز سرخ شده را به برنج در حال پخت بیفزایید و اجازه دهید تا غذا برای ۲۰ تا ۳۰ دقیقه جا بیفتد. توجه داشته باشید که شله امیری نباید زیاد سفت شود. در آخر غذا را در ظرف سرو بکشید و روی آن را پیاز داغ و نعنا داغ تزئین کنید.
قله ماسوا
قله ماسوا، یکی از غذاهای محلی ایلام است که با آش ماسوا تفاوت بسیاری دارد. این غذا که در واقع همان کله پاچه است، با کشک سرو می‌شود و بسیار مقوی و سیرکننده است.
مواد لازم
- کله: یک عدد به همراه ۴ پاچه
- پیاز: ۴ عدد
- سیر: ۴ تا ۵ حبه
- نخود: یک و نیم پیمانه
- برنج: ۲ قاشق غذاخوری
- زردچوبه، فلفل سیاه و نمک: به مقدار لازم
- کشک: یک شیشه بزرگ
- نعنا خشک: ۲ قاشق غذاخوری
طرز تهیه
کله و پاچه را به‌خوبی تمیز کنید. سپس آن‌ها را به‌همراه نخود نیم‌کوب شده و آب در یک قابلمه بریزید. قابلمه را روی شعله متوسط گاز قرار دهید تا آب به جوش آید؛ سپس کف روی کله پاچه را با قاشق جمع کنید و دور بریزید. در ادامه سه عدد پیاز چهار قاچ شده و زردچوبه را در قابلمه بریزید و کله پاچه را برای یک ساعت بپزید تا نیم‌پز شود. سپس نمک، کشک و برنج نیم‌دانه شسته شده را به کله پاچه بیفزایید و اجازه دهید تا غذا برای سه تا چهار ساعت، روی شعله ملایم گاز با درب بسته بپزد.
در همین حین، یک عدد پیاز را خلالی کرد کنید و در تابه با زردچوبه و فلفل تفت دهید تا طلایی شود. سپس سیر را در تابه بریزید و تفت دادن را برای یک دقیقه دیگر ادامه دهید. در نهایت نعنا خشک را به آن‌ها اضافه کنید و آن‌ها را برای ۳۰ ثانیه دیگر تفت دهید. این مخلوط را پس از پخت کامل کله پاچه در قابلمه بریزید و غذا را برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه دیگر بپزید تا طعم مواد به خورد هم برود. غذا را در ظرف سرو کنید و از طعم آن لذت ببرید.
