در اولین بخش برنامه «شب نشینی» دیروز دوشنبه ۲۲ شهریور ماه شبکه جهانی جام جم فرزاد موتمن کارگردان و فیلمساز با محمد سلوکی به گفتگو نشست.
موتمن گفت: جوان‌ها و نوجوان‌ها و حتی بچه‌ها و ایرانیان مقیم خارج از کشور ممکن است سرزمین مادری خود را ندیده باشند و تماشای فیلم های ایرانی وعی کمک به شناخت جغرافیای مردم و فرهنگ کشور است و به نوبه خود یک جور کلاس محسوب می‌شود.
او تصریح کرد: هرچند فیلم‌ها و نگاه ها یک دست نیستند و موانعی برای این یکپارچگی وجود دارد اما مجموعه فیلم های هر دوره از سینمای ایران به نحوی بازتاب دورانی هستند که در آن ساخته شده اند.
کار به جایی رسیده که حالا ادبیات تحت تاثیر سینما است
این کارگردان سینما خودش را یکی از دیوانگان سینما معرفی کرد و گفت: سینما امکان ارتباط با تماشاچی را ساده‌تر از کتاب خواندن فراهم کرد چون در سینما صدا و تصویر ارایه می شود که اتمسفری را به وجود می آورد و با این اتمسفر مخاطب بیش از پیش احساس نزدیکی می کند. در قرن ۲۰ همه چیز از جمله مدل لباس، مدل مو، عادات فردی، جنس آرایش صورت و… تحت تاثیر سینما بود و همه چیز با همین رویکرد شکل گرفت. سینما در بدو پیدایش تحت تاثیر ادبیات بود و بسیاری از داستان های ساخته شده در سینما اقتباسی از آثار نویسندگان مشهور بود اما بعد از جنگ جهانی دوم و قدرتمند شدن سینما کار به جایی رسید که حالا ادبیات تحت تاثیر سینما است.
موتمن بیان کرد: سینما هنری است که به شدت تاثیرگذار است و فیلم هایی هستند که دوستشان دارم و فیلم هایی هستند که دوستشان ندارم اما این سلیقه شخصی من است در دیدی گسترده‌تر. اگرچه سینمای ایران هنوز صنعتی بوده و درحال توسعه است اما در بسیاری از زمینه ها نگاه سینمادوستان در کل دنیا را به خود جذب کرده است.
او ادامه داد: فیلم های ایرانی قبل از انقلاب هم در دیگر کشورها مورد استقبال قرار می گرفتند، بعد از انقلاب مدتی این استقبال کم شد چون به دلیل شرایط جنگ کمتر کسی به سینما می پرداخت اما از اواخر دهه ۶۰ فیلمسازها نیاز به پرداختن بیشتر به سینما را حس کردند و دوست داشتند فیلم های خود را فراتر از کشور ببرند چون زبان ما در سینما مشترک است و به علاوه بسط دادن آثار سینمایی فراتر از مرزهای ایران شرایط مالی را برای فیلمساز ایجاد می کرد که شرایط تولید فیلم را تسهیل کند.
هنوز نتوانسته ایم اکران خوبی برای فیلم هایمان در خارج داشته باشیم
کارگردان ایرانی درباره وضعیت فیلم های ایرانی خارج از مرزهای ایران اظهار کرد: در حال حاضر در بحث برون مرزی چیزی که در آن ضعیف هستیم این است که هنوز نتوانسته ایم اکران خوبی برای فیلم هایمان در خارج داشته باشیم. افراد خاصی مثل دانشجویان روابط بین الملل و سینمادوستان و طرفداران آثار سینمایی ایرانی در خارج از کشور هستند اما این مجموعه بسط و گسترش نیافته است.
موتمن با اشاره به اینکه برخی از فیلم‌هایش را به صورت تجربی ساخته است، بیان کرد: به عنوان یک تماشاچی و فیلمساز، سینما را وسیع می‌بینم و دوست دارم انواع فیلم را تجربه کنم. حتی یادم می‌آید وقتی بچه بودم یعنی ۵ سالم که بود چه فیلم هایی را در چه سینمایی در چه سانسی دیده ام.
او تصریح کرد: اصالتا اهل تهران هستم. پدرم پزشک شرکت نفت بود و در مناطق نفت‌خیز می گشتیم، مادرم هم مرا به سینما می برد. زیباترین عکسی که از مادرم به یاد دارم عکسی از شانزده سالگی اش بود که در آن عکسی از لرتا یانگ به دیوار اتاقش چسبیده است که در آن زمان بازیگر معروفی در ایران نبوده اما مادرم او را دوست داشت و نشان از علاقه او به سینما دارد. مادرم هیچ وقت به من مکانیزم فیلم را نگفته بود و فکر می کردم همه چیز در آن پرده اتفاق می افتد و همه چیز واقعی است و عاشق این دنیا شده بودم. این دنیای واقعی برایم جذاب بود و نمی توانستم یک فیلم را دوباره ببینم چون دچار بحران می شدم.
به دلیل اینکه دوست داشتم انقلاب را ببینم به ایران برگشتم
این کارگردان خاطره ای تعریف کرد و گفت: تکنیک شب برای روز را نمی دانستم، فکر می کردم آمریکا کشوری است که مردم در آن شب ها سایه دارند. یادم می‌آید وقتی برای ادامه تحصیل به آمریکا رفتم ناخودآگاه زیر پایم را نگاه کردم و وقتی دیدم در شب سایه ای وجود ندارد یک لحظه با خودم حس کردم اینجا آمریکا نیست. خانواده ام دوست داشتند مهندسی مکانیک بخوانم، به قصد تحصیل در همین رشته به آمریکا رفتم اما کلک زدم و سینما خواندم. بعد از اینکه فرایند انقلاب آغاز شد به دلیل اینکه دوست داشتم انقلاب را ببینم به ایران برگشتم. پیش از ۲۲ بهمن به اروپا آمدم تا به ایران پرواز کنم اما بختیار فرودگاه‌ها را بست و یک ماه در اروپا ماندم.
موتمن خاطرنشان کرد: برایم دیدن انقلاب در کشورم مهم بود چون به ندرت پیش می‌آید که جامعه ای که در آن زندگی می‌کردم بر سر چهارراه تاریخ باشد. اگر از دوران جوانی شروع کنم دوباره همین مسیر را انتخاب می‌کنم.
او درباره تولید «شب های روشن» تصریح کرد: «شب‌های روشن» فیلمی است که فکر نمی کردم انقدر هوادار پیدا کند. وقتی شروع کردیم آن را بسازیم به عنوان پیشرفت به آن نگاه نمی کردم چون علاقه شخصی ام سبکی مانند فیلم «هفت پرده» بود ولی برای ارتباط گرفتن مخاطبان با این سبک هنوز زود بود. «هفت پرده» سرد و مینیمال است به همین دلیل تولید این فیلم بعد از «هفت پرده» با سبک متفاوتش برایم پسرفت تلقی می شد. «شب های روشن» پرفروش نبود ولی بین اقلیت خاص خود دوست داشتنی بود. مردم به یک عاشقانه نیاز داشتند و دلیل این استقبال مردمی همین است. این فیلم هم ارتباط تنگاتنگی با ادبیات داشت.
این کارگردان افزود: «سراسر شب» شخصی‌ترین فیلم من است. فیلم تماشاچی مخصوصی دارد و برای قشر خاصی ساخته شده است.
آرزویم این است که با امین یک درام کار کنم
موتمن درباره هنرمندانی که تا کنون با آن‌ها کار تولید کرده است، گفت: الناز شاکر دوست خیلی خوش انرژی است و کار کردن با او لذتبخش است. او یک باره بازیگر بزرگی شد اما از ابتدا هم در فیلم های خوب بازی کرده بود. امین حیایی هم از دوست داشتنی های سینمای ایران است و آدمی است که دقیقا چیزی که باید در بیاید را در می‌آورد. آرزویم این است که با امین یک درام کار کنم. طناز طباطبایی با فیلم های من معروف شد و او در «جعبه موسیقی» حضور یافت و خوش درخشید اکنون هم دوست دارم دوباره با هم کار کنیم.
او در پایان درباره فریبرز عرب نیا خاطرنشان کرد: عرب نیا پیش از معروف شدن دوست من بود و با هم رفت و آمد داشتیم. خوشحالم که سه فیلم با فریبرز عرب نیا تولید کردم. او بازیگری است که چشم هایش حرف می زند، همچنین صدایش را هم دوست دارم.
