بیست و یکمین دوره لیگ برتر فوتبال ایران موسوم به لیگ خلیج فارس، از ۲۷ مهرماه آغاز شد تا یک فصل دیگر از فوتبال باشگاهی رقم بخورد و هیجان به مستطیل سبز برگردد. در فصول اخیر فوتبال باشگاهی ایران روزهای پرالتهاب زیادی را تجربه کرده؛ از درگیری های مختلف بین تیم‌ها، تا برچسب تیم‌های حکومتی، بدهی و بسته شدن پنجره و… که بی‌شک یکی از این موارد، موضوع اعتراض باشگاه‌ها به داوری‌هاست که در این سال‌ها پای ثابت مسابقات فوتبال بوده و همیشه افراد از داوری نالیده‌اند و سعی کرده‌اند باخت خود را پای داوری بیندازند.

مقصر همه ناکامی ها داور است!

شاید جمله بالا کمی تعجب برانگیز باشد اما حقیقیت این است که در فصول اخیر فوتبال ایران، اعتراض به داوری همیشه در نقطه اوج خود قرار داشته؛ هرچند اشتباهات داوری مختلفی در بازی های فصول قبل رخ می داد اما نکته غیر قابل کتمان این بود که بیشتر تیم ها و مسئولان آن ها، سعی داشتند با انداختن همه تقصیر ها به گردن داور، ضعف های خود را بپوشانند تا جایی که در بعضی بازی ها مربی هیچ سخنی از ایرادات تیم خود نمی گفت و صرفا مقصر باخت خود را داور می دانست. البته که در بعضی هفته ها چگالی این اشتباهات داوری بالا بوده اما معمولا این بخش جزیی از فوتبال است که نمی توان آن را پاک کرد بلکه باید با آموزش و ارتقای کیفیت داوران، آن را به پایین ترین حد ممکن رساند. در فصل های گذشته اما این هجمه های زیاد باعث می شد تا از همان قبل از بازی داوران تمرکز کافی نداشته باشند و گاهی تیم ها با صدور بیانیه درباره داور، پیش از شروع مسابقه، عملا فضا را متشنج می کردند.

از ابتدا به داور بتاز!

معمولا اعتراض ها به داوری پس از اشتباهاتی که از سوی آن ها رخ می دهد صورت می گیرد اما در فصل قبل لیگ برتر، این مورد بیشترین آمار را داشت تا جایی که از همان هفته اول بیشتر تیم ها به داوری بازی ها معترض بودند. بعضی ها به سازمان لیگ و کمیته داوران خرده می گرفتند و بعضی دیگر عملا به داوران تهمت فساد و طرفداری از یک تیم خاص می زدند و اینکه وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال و… در پشت پرده قصد دارند با این سبک داوری، نتیجه بازی را به نفع تیم هایی خاص تغییر دهند؛ صحبت هایی که البته هیچ گاه اثبات نشدند و فقط در حد حرف باقی ماندند.

آیا واقعا در داوری فساد وجود دارد؟

برای کارشناسان پاسخ به چنین سوالی واقعا سخت است؛ به خصوص آنکه چنین مباحثی نیاز به اسناد و مدارک کافی برای اثبات دارند اما صحبت های یکی از داوران فوتبال ایران در روزهای اخیر باعث شده تا فضای فوتبال ایران در حوزه داوری بار دیگر ملتهب شود بحث فساد در بین داوران بالا بگیرد.

چندی پیش وحید صالحی داور فوتبال ایران که به برنامه فوتبال برتر آمده بود، اقدام به افشاگری در خصوص مشکلات داوری کرده و صحبت های عجیبی مطرح کرد. او گفت: به من می گویند چرا در سال بیستم متوجه این اتفاقات شده ای؟ من نمی دانم که قبل از این هم بوده یا نه اما با یقین می گویم از ابتدای فصل گذشته مواردی را که خود دنبال کردم دیده ام و می دانم در داوری فساد وجود دارد. سطح فساد در سال بیستم رشد کرده؛ منظورم گستردگی نیست بلکه درجه آن است. وقتی دلال به بحث داوری ورود می کند دیگر نمی توانی با توانمندی خودت پیشرفت کنی.

او ادامه داد: مدت ها حس می کردم که داورها ایجنت دارند؛ اقداماتی در بُعد روابط خانوادگی، سفارش وزیر و وکیل را دیدم که برای پیشرفت داور تلاش می شود. زدوبندهای کمیته با هیات ها که به نوعی ابلاغ فروشی می کرد، را در اثبات همین موضوع دیده ام.

وی افزود: داورها هم دلال دارند، بعضی‌ از آنها با سفارش انتخاب می‌شوند، دوست خداداد افشاریان با من تماس گرفت تا افشاگری نکنم ولی گفتم داوری برایم تمام شده. چیدمان داوری یک مأموریت برای داورهاست تا مسابقات را مهندسی کنند؛ درواقع این کار یک مافیاست! و در فوتبال ایران «پنالتی ۱۰۰ میلیارد تومانی» داریم که انگار بازیکن را مار زده! و ۱۰ روز گذشته با دبیرکل فدراسیون (کامرانی‌فر) تماس گرفتم تا این مطالب را بگویم ولی تا الان موفق به دیدار نشدم.این حرف‌ها را چند روز پیش هم گفتم ولی انگار اصلا برای فدراسیون عزیزی خادم مهم نیست.چرا از زاهدان داور نداریم؟ چرا داورهای ما همیشه از استان‌های خوش آب و هوا هستند؟ و اینکه می‌گویند اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است، یک راه فرار است، یک داور برای بازی «۱۰۰ میلیارد تومانی» انتخاب شد و ۲ پنالتی اشتباه گرفت!، قصدم سیاه‌نمایی نیست و داوران پاک‌دست هم داریم ولی اشتباه داوری با «تصمیم» تفاوت دارد.

صالحی با بیان اینکه فساد نظام یافته وجود دارد، اظهار کرد:

ابتدا به شکلی بود که حس می کردم فساد فردی است و می توانم خودم را اثبات کنم. اما وقتی بحث دلال وسط می آید، فساد نظام یافته می شود.

برای خودم عجیب است که حدود ۲۲ روز پیش من در رسانه ای این صحبت ها را مطرح کردم. اما رئیس فدراسیون، دبیر کل، کمیته اخلاق و انضباطی و … کسی به من زنگ نزده که بگوید آقا حرف حساب شما چیست؟

صالحی درباره پیام های فرد ناشناس به او در خصوص بازی هایی که داور خواهد بود گفت:

به من پیام می داد که این بازی را برایت گرفته ام و داور پشت دروازه یا چهارم می شدم. خودش را بازیکن سابق یک تیم و مشاور تیم صنعتی معرفی کرد. بعد از مدتی تمام ذهنم آشفته بود که نکند واقعا بازی باشد که او گفته مشاور آن تیم هستم. ابتدا به خودم گفتم که شاید این فرد فقط مطلع است که من داور فلان مسابقه هستم. به من گفت که با فلان داور در ارتباط هستم و در ادامه دیدم که واقعا چینش ها درست همان طور است که او می گوید! چیدمان داوری یک مأموریت برای داورهاست تا مسابقات را مهندسی کنند؛ درواقع این کار یک مافیاست.

صالحی همچنین توضیح داد:

دو فصل قبل مس کرمان و آلومینیوم اراک بازی داشتند که مس به خاطر یک گل نتوانست صعود کند. ببینید تیم ایکس می گوید من ۴۰ میلیارد هزینه کردم پس ۴۱ میلیارد خرج می کنم و آن را می گذارم برای قوه قضاییه فوتبال! در این شرایط اگر داور هیچ لطفی به شما نکند، ۵۰-۵۰ را به سمت تان سوت می زند.

. وقتی قبل از بازی می دانی داوری برای شماست و هیچ اتفاقی نمی افتد، ذهن شما آرام است. من قبلا در تیم داوران بودم و هرکسی صحبتی درباره فساد می کرد مقابله می کردم اما الان نمی توانیم بگوییم جامعه آن ها کاملا پاک است.

داوری های لیگ بیست و یکم کیفیت خوبی دارد

اگر چه نمی توان تنها پس از گذشت سه هفته به بررسی کیفیت داوری ها پرداخت و با قاطعیت درباره خوب یا بد بودن آن نظر داد، اما اگر از روی بهار یک سال بتوان چشم انداز کامل آن سال پیش رو را پیش بینی کرد، باید اذعان کرد که بر خلاف فصل قبل که باشگاه ها و مربیان از همان هفته اول بر طبل اعتراض به داوری ها کوبیدند، در فصل بیست و یکم و تا اینجای کار، داوری مسابقات از کیفیت خوبی برخوردار بوده و به جز یک مورد در بازی استقلال و هوادار که داور دستور به تکرار پنالتی وریا غفوری داد و آن صحنه نظرات مختلفی را به دنبال داشت، در سایر بازی ها قضاوت های داوران سطح خوبی داشته و کم تر شاهد اعتراض به این بخش بوده ایم.

غربالگری داوران، دلیل بهبود کیفیت آن هاست

یکی از اصلی ترین دلایلی که می توان برای بهبود کیفیت داوری مسابقات در هفته های ابتدایی فصل آتی نام برد، غربال گری داوران و آزمون هایی است که از آن ها به عمل آمده. برای نمونه در فصل گذشته لیگ برتر قریب به ۱۷۵ داور در مسابقات سوت می زدند که این آمار در فصل جاری به عدد ۸۰ رسیده؛ یعنی بیش از نیمی از داوران به دلایل مختلف از جمله عدم آمادگی کافی، پذیرفته نشدن در تست های پیش از فصل و … از لیست داوران لیگ خط خورده اند و این غربال گری در بین داوران و گلچین کردن نفرات با کیفیت بالاتر و آمادگی بیشتر، باعث شده تا بدینجای لیگ، فوتبال ایران شاهد سوت های کم نقص و به دنبال آن پایین آمدن فتیله اعتراضات به داوری ها باشد. از طرفی داورانی که در تست های آمادگی پیش از فصل مردود شده اند، پس از هفته پنجم مسابقات می توانند دوباره تست بدهند که در صورت پذیرفته شدن، می بایست دو هفته در لیگ یک سوت بزنند و پس از آن با رسیدن به شرایط آرمانی، سوار قطار داوران لیگ برتر شوند. اقدامی مناسب که باعث می شود آمادگی داوران پله پله افزایش یافته و به سطح مطلوبی برسد و از طرفی هرکس که از شرایط آرمانی دور باشد، بدون توجه به نام و آوازه اش، در لیست مردودی ها قرار بگیرد و برای موفقیت دوباره تلاش کند. همه این ها باعث شده تا فصل بیست و یکم لیگ خلیج فارس، دست کم تا ایستگاه سوم خود کمتر شاهد اعتراض به داوری و سوت های اشتباه باشد.

خداداد افشاریان: می‌خواهیم به مرور لیست داوران را جراحی کنیم

خداداد افشاریان، داور اسبق فوتبال و رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال درباره اشتباهات داوری در سال گذشته و تفاوت آن با فصل جاری گفت: یکی از دلایلی که داوری های فصل گذشته پر اشتباه بود، این بود که در لیست داوران، افراد بی تجربه زیادی وجود داشتند و همین تجربه کم آن ها باعث اشتباه می شد.

او ادامه داد: نکته دیگری که باید گفت این است که سال گذشته ۱۷۰ نفر در لیست داوران لیگ برتر حضور داشتند که این رقم بی سابقه بود و همین تعداد زیاد مشکل ساز شد.

افشاریان افزود: سال گذشته پیش از شروع مسابقات، از داوران تست های آمادگی کامل و قاطعی گرفته نشد و همین ناآمادگی آن ها باعث شد در مسابقات مختلف در شرایط آرمانی نباشند، در صحنه های مختلف جا بمانند و داوری ها ضعف داشته باشد.

رئیس کمیته داوران ادامه داد: امسال سعی کردیم در وهله اول داوران را از ۱۷۰ نفر به ۸۰ نفر کاهش دهیم تا داوران با تجربه و کیفیت بیشتر در لیست بمانند، هرچند این تعداد همچنان زیاد است اما می خواهیم رفته رفته آن را جراحی کنیم.

وی درباره عملکرد خوب داوران در دو هفته ابتدایی فصل جدید لیگ برتر گفت: امسال تلاش ما بر این بود که برخلاف سال گذشته، تست های آمادگی سفت و سختی از داوران بگیریم که در این تست ها حتی پنج تا شش داور مطرح مردود شدند اما با کسی مماشات نکردیم و تست ها را قاطعانه اجرا کردیم تا داوران با آمادگی کامل وارد مسابقات شوند.

افشاریان ادامه داد: به همین دلیل داورانی که در تست ها مردود شده اند، در هفته پنجم دوباره تست می دهند و پس از چند هفته می توانند در لیگ سوت بزنند و نه فقط در فوتبال که در فوتسال، فوتبال ساحلی و لیگ دسته اول و… هم شرایط همین طور است تا داوران با آمادگی و کیفیت بالا مسابقات را سوت بزنند و شاهد کم ترین میزان اشتباه باشیم.

واکنش کارشناس داوری

پس از صحبت های وحید صالحی در برنامه فوتبال برتر، حواشی زیادی درباره چینش داوران، ارتباط و لابی و… به وجود آمد که گمانی زنی های مختلفی به وجود آورد.

نادر جعفری کارشناس داوری فوتبال درباره اشتباهات پر تعداد داوری در فصل گذشته گفت: یکی از مشکلات اصلی داوری در فصل گذشته، این بود که برای ارتباط با هیئت های مختلف، اسامی داوران را وارد لیست می کردند و همین باعث شد آمار داوران به ۱۷۰ نفر برسد که بسیار زیاد است.

وی ادامه داد: این آمار بالای داوران و تعداد زیاد آن ها باعث شد آمار اشتباهات داوری در فصل قبل به شکل محسوسی بالا برود و اعتراضاتی به وجود بیاید که در این فصل این آمار کم شده و می تواند باعث بهبود کیفیت داوری ها شود.