برنامه‌های تلویزیونی برای راضی‌کردن مخاطب کار بسیار دشواری دارند؛ کیفیت برنامه‌ها از یک سو، باید و نبایدها از سوی دیگر، ذائقه مخاطب و البته رقبای سرسخت اینترنتی و آن طرف آبی، همگی دست به دست هم داده تا مخاطبان تلویزیونی ریزش درخور توجهی داشته باشند.
این ریزش در کلان‌شهرها بیشتر محسوس است و صداوسیما برای راضی نگه‌داشتن مردمی که یک دهه قبل آنها را پای جعبه جادویی نگه می‌داشت، با مشکل جدی مواجه است. این موضوع فارغ از سیاست‌های عجیبی است که این سازمان در قریب به پنج سال اخیر در پیش گرفته و چهره‌های مورد علاقه و محبوب مردم را کنار گذاشته است.
شاید موارد همین چندخط کفایت کند تا کار برنامه‌سازها، تهیه‌کننده‌ها و مجریان تلویزیونی برای ساختن برنامه‌ای مخاطب‌پسند و سرگرم‌کننده، به بن‌بست کشیده شود. این بن‌بست در سال‌های اخیر کار را به سمت و سویی کشانده که تهیه‌کننده‌ها مجبورند بعضا دست به کارهای غیرمتعارفی بزنند و برای آنکه گوی رقابت را از یک برنامه خاص بربایند، به سراغ شیوه‌های نامرسوم بروند. این موضوع دیگر بر کسی پوشیده نیست که برنامه‌های تلویزیونی اگر می‌خواهند چهره‌ای سرشناس از دنیای هنر یا ورزش داشته باشند، باید سر کیسه را شل کنند و به میهمان مدنظر، رقمی را برای انجام مصاحبه یا حضور در استودیو بپردازند؛ اما امسال با توجه به آنکه رقابت شدیدتری بین شبکه‌های مختلف درگرفته، به نظر می‌رسد این ارقام هم نجومی‌تر شده و هر برنامه‌ای مجبور شده برای ربودن میهمان محبوب‌تر، پول بیشتری را پیشنهاد کند!
اینکه چنین شیوه‌ای درست است یا اصلا جواب می‌دهد یا خیر، موضوع فعلی این مطلب نیست؛ بلکه بیشتر درباره مبالغی است که برنامه‌های تلویزیونی مختلف به میهمانان (اینجا بیشتر ورزشی) داده‌اند تا برای حضور در برنامه‌های ویژه نوروزی یا پرمخاطب، خودشان را جلوی دوربین قرار دهند.
بنایی که ۳ سال پیش گذاشته شد
شاید تا چهار سال پیش چنین موضوعی چندان مرسوم نبود و غالب چهره‌های هنری و ورزشی که مورد علاقه مردم بودند راحت‌تر مقابل دوربین تلویزیون قرار گرفته و در برنامه‌های متنوعی شرکت می‌کردند. با این حال، این سناریو از نزدیک به سه سال پیش به این طرف تغییر کرده و حالا سخت است که چهره‌ای سرشناس از دنیای هنر و ورزش بدون گرفتن هدیه، حاضر به مصاحبه با برنامه‌های خاص تلویزیون شود. ابتدا حدود سه سال پیش بود که یکی از برنامه‌های کم‌مخاطب در یکی از شبکه‌های کم‌بیننده تلویزیون برای اینکه چهره‌های ویژه‌ای را جلوی دوربین ببرد، به پرداخت هدیه به میهمانان و چهره‌هایش رو آورد.
آن زمان شاید رقم چندان سنگین به نظر نمی‌رسید و می‌شد با پنج میلیون تومان، یک میهمان سرشناس را برای چند ساعت در اختیار گرفت. با گل‌کردن آن برنامه در شبکه‌ای نه‌چندان پرمخاطب، این شیوه به سرعت در شبکه‌های دیگر مرسوم شد و رفته‌رفته تهیه‌کننده‌ها برای اینکه مخاطب بیشتری جذب کنند، حاضر شدند پول بیشتری بپردازند تا میهمانان خاص‌تری داشته باشند.
یکی از همکاران برنامه‌های سرشناس تلویزیونی که دو، سه سالی می‌شود در نوروز، برنامه متنوعی می‌سازند، با اصرار بر اینکه نامش محفوظ بماند می‌گوید: «واقعیت این است که کار برای تهیه‌کننده‌های تلویزیونی دشوار است. شاید بسیاری از آنها چندان تمایلی به پرداخت پول نداشته باشند؛ ولی وقتی می‌بینند که همکار دیگرشان در فلان برنامه و فلان شبکه حاضر شده‌اند، رقمی برای مصاحبه به طرف مقابل بپردازند، او هم مجبور می‌شود چنین کاری کند». این منبع آگاه در ادامه اشاره‌ای به رقم‌هایی می‌کند که تیم برنامه‌سازش در طول دو سال قبل به چهره‌های ورزشی پرداخته‌اند: «دو سال پیش رقم‌ها نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان شد. برای آنکه بتوانیم چهره‌های ورزشی را که مورد علاقه مردم هستند، جلوی دوربین بیاوریم کسی حاضر نمی‌شد زیر ۱۵ میلیون تومان بگیرد. سال گذشته این رقم رشد وحشتناکی کرد و حتی تا ۱۰ برابر هم رسید. دو چهره محبوب تیم پرسپولیس برای حضور در برنامه ما با کلی تخفیف، نهایتا با دریافت رقم ۸۰ میلیون تومان حاضر به شرکت در برنامه شده‌اند. البته رقم پرداختی به آنها در مقایسه با رقم پرداختی به یکی، دو چهره سینمایی باز متعادل‌تر بود؛ چون برای دعوت از یکی از هنرپیشه‌ها مجبور شدیم ۱۵۰ میلیون تومان هزینه کنیم». از زمانی که قیمت سکه رشد فزاینده‌ای داشته، بسیاری از فوتبالیست‌های سرشناس برای حضور در برنامه‌های مختلف رو به دریافت سکه آورده‌اند. سال گذشته این رقم برای تعدادی از فوتبالیست‌ها پنج عدد سکه بوده که با رشد بیشتر و البته دست خالی تهیه‌کننده‌ها به نظر می‌رسد تأمین پنج سکه برای هر میهمان در سال جاری سخت و دشوارتر شده و شیوه‌های دیگری جایگزین شده است.
برنامه‌های اینترنتی و ارقام نجومی
شاید اگر تلویزیون با خودش رقابت می‌کرد، شرایط بهتر بود؛ ولی از زمانی که برنامه‌های اینترنتی پرمخاطب ساخته و تولید می‌شود، شرایط برای صداوسیما و دعوت از چهره‌های سرشناس سخت‌تر شده است. یکی از همکاران این برنامه‌ها می‌گوید هنرمندان سرشناس برای حضور در یکی از همین برنامه‌های اینترنتی رقم ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان را برای سال گذشته دریافت کرده‌اند. ارقامی که البته برای پرداخت‌کردن آن مشکلی نداشته‌اند. این موضوعی است که باعث شده تا رقم‌های درخواستی از برنامه‌های تلویزیونی بیشتر شود و در همین سال، شایعاتی به گوش رسیده که چندان باورکردنی نیست.
درخواست به دلار و یورو
با توجه به نرخ رشدی که هدیه‌ها داشته‌اند به نظر می‌رسد این عدد و رقم در سال جاری از ۸۰ میلیون تومان برای بازیکنان فوتبال، به‌ویژه بازیکنانی که در استقلال و پرسپولیس بوده‌اند تا ۱۵۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. این موضوع منهای رقمی است که باید به کارچاق‌کن‌ها داده شود؛ چون تهیه‌کننده‌ها از طریق واسطه باید چهره‌های ورزشی را به استودیو بکشانند و آنها هم برای راضی‌کردن طرف مقابل، حداقل به اندازه یک سکه طلا، سهم‌خواهی دارند. آن‌طور که شایعه شده تهیه‌کننده‌های برنامه‌های نوروزی تلویزیون در همین هفته‌های گذشته مجبور شده‌اند برای بازیکنان ملی‌پوش و حضور در برنامه‌شان، ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هزینه کنند. این منهای شایعه‌ای است که عنوان شده یکی از سرمربیان شاغل در فوتبال ایران برای حضور در یکی از همین برنامه‌ها درخواست پنج هزار یورو کرده است. این موضوع البته از سوی تهیه‌کننده‌ها رد می‌شود و می‌گویند چنین نیست؛ ولی با درنظرگرفتن هدایای ثبت‌شده در سال گذشته که قریب به ۸۰ تا صد میلیون تومان برای فوتبالیست‌ها بوده، بعید نیست چنین موضوعی هم صحت داشته باشد.
اسپانسر یا بیت‌المال؟
چنین موضوعی به صورت رسمی از سوی تلویزیون تأیید نمی‌شود و دست آخر می‌شود با تکذیب ساده‌ای از کنارش عبور کرد؛ اما نهایتا اگر کار به جایی رسید که رقم پرداختی به یکی از چهره‌ها هم لو برود شاید بشود با این عنوان که چنین رقمی را اسپانسرها می‌پردازند، از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد. با این وجود به نظر می‌رسد این ارقام چندان ارتباطی هم با اسپانسرها ندارد. همان شخصی که درباره پرداخت هزینه‌ها صحبت کرده در این مورد می‌گوید: «در ابتدا اسپانسری وجود ندارد. تهیه‌کننده باید پروپوزالی تهیه کند و در اختیار سازمان بگذارد. او درخواست رقمی برای ساخت برنامه‌اش می‌کند و بعد از همان رقم، هزینه این هدایا را می‌پردازد. حالا اگر موفق شد و مخاطب جذب کرد، اسپانسرها به سراغش می‌آیند و می‌تواند با ارقام درشت‌تری، برنامه‌های بعدی‌اش را بسازد و چهره‌های بیشتری را هم به برنامه بکشاند».
ستاره‌های پولکی؟
ارقام پرداختی به چهره‌های ورزشی آن‌قدر رقم متفاوتی دارد که نمی‌شود برایش مرز خاصی در نظر گرفت؛ کاپیتان معروف یکی از تیم‌های تهرانی با ۸۰ میلیون تومان در یک برنامه حاضر شده در شرایطی که یکی از دروازه‌بان‌های تیم ملی با رقم ۲۷ میلیون تومان جلوی دوربین تلویزیون رفته است. به قرار بازار چانه‌زنی برای کاهش ارقام هم حسابی داغ است. با چنین رویه‌ای، دیگر برای سایر رسانه‌ها که نه هزینه‌ای دارند و نه اسپانسری، گفت‌وگو با این چهره‌ها غیرممکن است و این چهره‌های مطرح علاوه بر رشد قیمت قرارداد سالانه، رقم درخواستی از تلویزیون را هم بالا می‌برند. شاید آنها هم از وضعیت کم‌مخاطبی تلویزیون آگاهی بیشتری دارند که هرساله با شروع نوروز منتظر دریافت پیشنهادهای بزرگ‌تر مالی از سوی تهیه‌کنندگان صداوسیما هستند! البته که این مورد شامل همه نمی‌شود؛ در همین برنامه‌های نوروزی امسال یکی از چهره‌های مطرح برای حضور در تلویزیون پولی نگرفته است. مدافع تیم ملی دو سال پیش فقط پنج میلیون درخواست کرده و برای حضور در برنامه‌های اخیر هم رقمش ۲۵ میلیون تومان شده است. در کنار چنین بازیکنانی، هنوز هم هستند چند نفری که درباره پول صحبت نمی‌کنند و می‌گویند اگر قرار است رقمی پرداخت شود، صرف مؤسسات خیریه شود.
