دهه شصت پرماجرا بود. سال‌های اولیه انقلاب و جنگ. سوژه‌های جبهه و جنگ، مواد مخدر و ساواکی‌های گریزان به وقور سوژه‌های فیلم‌های می‌شدند و البته فیلم‌های خانوادگی اشک‌درآور هم جای خود را داشتند.
مثل الان رابطه مردم با سینما گسیخته نشده بود و ماهواره و دانلود فیلم و vodها و dvdها و کرونا عرصه را بر سینما تنگ نکرده بودند. دیگر خبری از پخش فیلم‌های روز در سینماها نبود و دوبله‌های باشکوه آثار خارجی، کمتر مجال پیدا می‌کردند. اما اگر خوب دقت کنید خاطره تک تک فیلم‌هایی که برخی از آنها در اینجا فهرست شده‌اند، در ذهنمان روشن‌تر از فیلم‌های این سال‌های ایران است.
فیلم‌ها بعد از مدتی نسبتا کوتاه از تلویزیون هم پخش می‌شدند و کسانی که میانه‌ای با سینما رفتن نداشتند یا تصور نمی‌کردند که این فیلم‌ها ارزش گذاشتن وقت و زمان را داشته باشند، از همان خانه فیلم‌ها را می‌دیدند.
برخی از فیلم‌های دهه شصت به راستی تکرارنشدنی هستند، فیلم‌های مثل مادر، ای ایران، اجاره‌نشین‌ها. فهرست زیر شامل ده فیلم منتخب از آن دهه پرتلاطم است.
۱- فیلم مادر
- کارگردان: علی حاتمی
- یک ساعت و ۴۳ دقیقه – خانوادگی – اجتماعی – محصول ایران – ۱۳۶۸
پیرزنی که در سرای سالمندان زندگی می کند به خانه برمی گردد تا روزهای پایانی عمرش را در خانه اش و کنار فرزندانش باشد. حضور مادر در خانه، فرزندان را به دور هم جمع میکند. ولی این حضور فرزندان، درگیری هایی را بین آنها ایجاد میکند…
در این فیلم رقیه چهره آزاد، محمدعلی کشاورز، فریماه فرجامی، امین تارخ، حمید جبلی، اکبر عبدی , جمشید هاشم پور به هنرمندی پرداخته‌اند.
۲- فیلم اجاره‌نشین‌ها
- کارگردان: داریوش مهرجویی
- یک ساعت و ۴۹ دقیقه – کمدی – خانوادگی – محصول ایران – ۱۳۶۶
یک آپارتمان در حاشیه شهر تهران که مالکش درگذشته بدون وارث مانده و اداره امور آپارتمان و مستاجرها را مباشر مالک درگذشته که خود نیز ساکن همین ساختمان است به عهده گرفته و قصد دارد با همکاری یک مشاور املاک محلی ملک را تصاحب کند.
در این فیلم عزت الله انتظامی، اکبر عبدی، حسین سرشار، حمیده خیرآبادی , رضا رویگری به هنرمندی پرداخته‌اند.
۳- فیلم شهر موش ها
- کارگردان: محمدعلی طالبی – مرضیه برومند
- یک ساعت و ۱۷ دقیقه – خانوادگی – کودک – محصول ایران – ۱۳۶۴
یک گربه سیاه که موش ها به آن می گفتند «اسمشو نبر» به شهر موش ها حمله می کرد. به خاطر همین موش ها به یک شهر دیگر می روند. قرار می شود پدرها و مادرها از راه سخت و کوتاه بروند تا شهر را آماده کنند و بچه ها هم با معلم و آشپزباشی راه طولانی تر را انتخاب می کنند.
در این فیلم ایرج طهماسب، حمید جبلی، فاطمه معتمدآریا , مسعود کرامتی به هنرمندی پرداخته‌اند.
۴- فیلم شاید وقتی دیگر
- کارگردان: بهرام بیضایی
- ۲ساعت و ۳۴ دقیقه – خانوادگی – اجتماعی – محصول ایران – ۱۳۶۶
مدبر که گوینده رادیو و تلویزیون است همسرش را به همراه مردی غریبه در مستندی که باید رویش حرف میزده میبیند و سعی می کند مرد غریبه را پیدا کند…
در این فیلم سوسن تسلیمی، داریوش فرهنگ، علیرضا مجلل، رضا رادمنش , علیرضا خمسه به هنرمندی پرداخته‌اند.
۵- فیلم ای ایران
- کارگردان: ناصر تقوایی
- یک ساعت و ۴۶ دقیقه – محصول ایران – ۱۳۶۸
داستان فیلم ای ایران از این قرار است که : نزدیک به پایان حکومت شاه، سر گروهبان مکوندی به فرماندهی ژاندارمری در یک دهکده منصوب می شود. مکوندی که مردی سختگیر و منضبط است می کوشد به اوضاع پاسگاه سر و سامانی بدهد ولی از آنجا که خود همانند زیر دستانش در فساد و تباهی به سر می برد، موفق به ایجاد نظم در پاسگاه نمی شود و…
این فیلم محصول کشور ایران و در ژانر می‌باشد. در این فیلم اکبر عبدی، حمید جبلی، غلامحسین نقشینه، محمدعلی ورشوچی، حسین سرشار , ثریا حکمت به هنرمندی پرداخته‌اند.
۶- فیلم کشتی آنجلیکا
- کارگردان: محمد بزرگ نیا
- یک ساعت و ۴۴ دقیقه – خانوادگی – اجتماعی – محصول ایران – ۱۳۶۷
سال ها پیش کشتی آنجلیکا با محمولهٔ ارزشمندی از طلا و نقره در دریا غرق شده است. احمد بیک موفق می شود محل غرق شدن کشتی را بیابد و در پی خارج ساختن گنجینهٔ آن برآید. او برای این کار با پسر حاکم شیراز و به شرط تقسیم غنایم عازم محل غرق کشتی آنجلیکا می شود اما …
در این فیلم عزت الله انتظامی، داریوش ارجمند، مهدی فتحی، پرویز پورحسینی , آتیلا پسیانی به هنرمندی پرداخته‌اند.
۷- فیلم دندان مار
- کارگردان: مسعود کیمیایی
- یک ساعت و ۴۴ دقیقه – اکشن – هیجان انگیز – محصول ایران – ۱۳۶۸
فیلم دندان مار ساخت مسعود کیمیایی داستان رضا کارگر چاپ خانه است که پس از مرگ مادرش یادگاری های مادر و پلاک برادر گمشده اش را بر می دارد و در مسافرخانه ای ساکن می شود. هم اتاقی او جوان جنوبی جنگ زده ای به نام احمد است . بین آن دو رابطه دوستانه برقرار می شود ولی …
در این فیلم فرامرز صدیقی، گلچهره سجادیه، احمد نجفی، جلال مقدم، فریبا کوثری، حسن رفیعی، نرسی گرگیا , سعید پیردوست به هنرمندی پرداخته‌اند.
۸- فیلم عروس
- کارگردان: بهروز افخمی
- یک ساعت و ۲۵ دقیقه – خانوادگی – اجتماعی – محصول ایران – ۱۳۶۹
حمید پسری است که تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده و شغل و درآمدی ندارد و عاشق دختری به نام مهین می شود که خانواده او از وضعیت مالی خوبی برخوردارند و اختلاف طبقاتی باعث می شود که پدر عروس با ازدواج آنها مخالفت کند…
در این فیلم ابوالفضل پورعرب، نیکی کریمی، عباس امیری، علی سجادی حسینی، فرحناز منافی ظاهر , رقیه چهره آزاد به هنرمندی پرداخته‌اند.
۹- فیلم تاراج
- کارگردان: ایرج قادری
- یک ساعت و ۴۳ دقیقه – اکشن – هیجان انگیز – محصول ایران – ۱۳۶۳
زینال بندری، قاچاقچی سابقه دار تریاک، توسط ستوان احمد، رئیس اداره مبارزه با مواد مخدر، دستگیر و روانه زندان می شود، اما با پرداخت رشوه محکومیت خود را به حبس تقلیل می دهد و پس از یک سال، به دلیل خوش رفتاری، آزاد می شود ولی…
در این فیلم جمشید هاشم پور، بهزاد جوانبخش، فخری خوروش , رسول توکلی به هنرمندی پرداخته‌اند.
۱۰- فیلم سفیر
- کارگردان: فریبرز صالح
- ۲ساعت و ۲۶ دقیقه – خانوادگی – اجتماعی – محصول ایران – ۱۳۶۱
قیس بن مسهر با نامه ای از سوی حسین بن علی، برای سلیمان بن صرد خزاعی راهی کوفه میشود که در راه توسط ماموران ابن زیاد والی کوفه دستگیر و به زندان می افتد. در زندان به وی گفته میشود که در صورت سخنرانی علیه حسین بن علی از زندان آزاد خواهد شد، وی با پذیرفتن این شرط به روی منبر رفته اما علیه یزید سخنرانی می کند. پس از این سخنرانی…
در این فیلم فرامرز قریبیان، عزت الله مقبلی , جلال پیشواییان به هنرمندی پرداخته‌اند.
