شب دهم و مختارنامه دو اثر شاخص محرمی تلویزیون در تاریخ تلویزیون اما دومی خیلی بیشتر از اولی مطرح شده، در حالی که از جهات مختلف نمی‌تواند نماینده یک اثر تاریخی باکیفیت باشد.
برای دوازدهمین سال متوالی، مختارنامه به کنداکتور محرمی تلویزیون بازگشته و این یعنی فقدان اثر مناسبتی قدرتمند در تمام این سالها. مختارنامه به کارگردانی داوود میرباقری در تمام این سالها با عناوین مختلف در بستر روایات عاشورا پخش شده اما به خوبی می‌دانیم که مردم نیاز به آثار تازه‌تر دارند و همین تازگی مخاطب را باتلویزیون آشتی خواهد داد اما مسیر رسانه ملی کمی متفاوت طی می‌شود تا جایی که تولیدات اخیر هم بازتاب جالبی بین مردم نداشته. مطلبی که در ادامه می‌خوانید، بازخوانی از یک قیاس بین دواثر مطرح تلویزیون در ایام محرم است.
شب دهم و مختارنامه دو اثر شاخص محرمی تلویزیون در تاریخ تلویزیون، اما دومی خیلی بیشتر از اولی مطرح شده، در حالی که از جهات مختلف نمی‌تواند نماینده یک اثر تاریخی باکیفیت باشد، اینجا نشان می‌دهیم که اتفاقا چرا «مختارنامه» ضعیف و «شب دهم» سریال بسیار بهتری است.
چند دلیل برای این که «مختارنامه» ضعیف است
اوایل دهه ۸۰ سرانجام مسئولان تلویزیون به داود میرباقری برای ساخت مختارنامه چراغ‌سبز نشان دادند. میرباقری به شکلی هوشمندانه مختار ثقفی را به عنوان قهرمان محوری اثرش انتخاب کرد؛ قهرمانی که به خون‌خواهی امام‌حسین (ع) و یارانش برمی‌خیزد. با تمام سایه روشن‌هایی که در روایت‌های تاریخ درباره مختار ثقفی و قیامش به چشم می‌خورد، این شخصیت مطلوب و محبوب اغلب شیعیان است. انتقام مختار هسته دراماتیک سریال میرباقری را شکل می‌دهد.محمد مسعود اوحدی در همشهری نوشت:زندگی، قیام و شهادت مختار ثقفی، سه بخش اصلی این سریال را تشکیل می‌دهد. اگر تمرکز سریال امام علی (ع) بیشتر روی شخصیتپردازی بود، مختارنامه عمده توجه خود را معطوف حماسهپردازی میکند؛ رویکردی که باعث می‌شود شخصیتها عمق نداشته‌باشند و نتوانند مانند شخصیتهای اصلی سریال امام علی همذاتپنداری تمام و کمال تماشاگر را جلب‌کنند. همچنین، برخی اشتباهات تاریخی در روایت ماجرا، موجب انتقاداتی به این مجموعه شد.
استفاده از ضربالمثلهای فارسی در دیالوگها، یکی دیگر از مواردی است که در زمان پخش اولیه سریال به آن خرده گرفته‌شد. در مجموع، در حدود ۷۰ نفر از شخصیتهای مختارنامه دوبله شدند که بهگفته مدیر دوبلاژ اثر، حمیدرضا آشتیانیپور، مختار تنها نقشی بود که کارگردان با دوبله آن موافقت نکرد. مختارنامه از پرتکرارترین سریالهای تاریخ تلویزیون است که پخش آن به مناسبهای مختلف از سر گرفته می‌شود؛ موضوعی که هر بار انتقاداتی را متوجه صداوسیما میکند و دستمایهای برای شوخیهای کاربران در فضای مجازی فراهم میسازد. فریبرز عربنیا، رضا رویگری، مهدی فخیمزاده و پرویز پورحسینی از جمله بازیگران مختارنامه هستند.
چند دلیل برای این که «شب دهم» ماندگار است
«شب دهم» سریالی به نویسندگی و کارگردانی حسن فتحی است که در سال ۱۳۸۰ ساخته شد و در نوروز ۱۳۸۱ به دلیل تقارن نوروز با ایام محرم از شبکه‌ی یک سیما پخش شد. روز‌های پایانی حکومت رضاشاه بر ایران، و خاندان پهلوی که با برگزاری مراسم تعزیه مخالف است، فضای اصلی سریال را تشکیل می‌دهند. مخالفتی با یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین مراسم‌های مذهبی در ایران که ریشه در فرهنگ و تاریخ دارد و شاخه‌ای بسیار موفق و درست از شاهنامه‌خوانی است که تلفیقش با یک موضوع مهم مذهبی، چون واقعه‌ی عاشورا، سبب شده تا یکی از محبوب‌ترین هنر‌های نمایشی در این سرزمین از دیرباز باشد.
«شب دهم»مجموعه‌ای از ترکیب همه الگو‌های جذاب روایت عامه‌پسند برای یک سریال بود؛ موضوع مذهبی، قهرمان لوطی‌مسلک، عشق ناممکن، دولتی‌های خبیث، مأموران فاسد و رفاقت‌های مردانه. این روایت در بستر مجموعه‌ای از شمایل‌های چرخه سینمای جاهلی مانند زنان با روبنده و زنان کلاه‌به‌سر، مردان شاپو به سر سبیل به‌صورتی که تکیه‌کلام‌های با مزه می‌گویند و مرامشان صفا و مسکلشان وفا. موسیقی سریال یکی از پررنگ‌ترین شاخصه‌های آن است، به‌خصوص تیتراژ پایانی که با صدای علیرضا قربانی خوانده شد. حسین یاری هم با بازی در نقش حیدر خوشمرام به چهره‌ای محبوب تبدیل شد، اما بدون شک برگ برنده همه بازیگران سریال در سال ۸۰ از آستین کتایون ریاحی رو شد. او در سال ۸۰ با این سریال و فیلم «شام آخر» فریدون جیرانی همه نگاه‌ها را به سوی خودش معطوف کرد؛ بازیگر فراموش‌شده‌ای که از کنار دو نقش استثنایی به مرکز توجه مردم و اهالی سینما بازگشت.
