چند سال پیش که تهران و شهرهای مختلف مشغول مقاومت در برابر بمباران وحشیانه دشمن بعثی بودند، مدارس تعطیل شده بود و عده‌ای شهر‌هایشان را ترک کرده بودند. در آن مقطع تلویزیون وارد میدان شد و با پخش برنامه‌های آموزشی، مدرسه را به خانه‌ها برد تا بچه‌ها از درس و کلاس عقب نمانند. در ادامه پس از گذشت چند سال زندگی با کرونا، دوباره سریال خانه‌نشینی دانش‌آموزان تکرار شد و مثل سال‌های دفاع مقدس، چشم امید بسیاری از معلمان و اولیا و دانش‌آموزان به تلویزیون دوخته شد. این روزها هم با وجود باز شدن مدارس، مدرسه تلویزیونی به‌عنوان همراه همیشگی دانش‌آموزان و خانواده‌ها مجدد کارش را آغاز کرده است.
از سال‌های جنگ گرفته تا بعد از آن یعنی اسفند۹۸ که مدرسه تلویزیونی کارش را آغاز کرد تا این روزها روش‌های برنامه‌سازی دچار تغییر و تحول زیادی شده است. سال‌ها پیش معلمان تلویزیونی با گچ چیزهایی را روی تخته سیاه می‌نوشتند و توضیحاتی را ارائه می‌کردند. الان اما در برنامه‌های مدرسه تلویزیونی سیما معلمانی را می‌بینیم که مجهز به برخی وسایل کمک‌آموزشی هستند. این تحول گرچه مفید و مثبت بوده ولی تا رسیدن به نقطه آرمانی فاصله زیادی داریم.
تغییر شیوه آموزشی
با وجود این‌که معلمان امروزی تلویزیون از گچ و تخته فاصله گرفته و دارای ابزارهایی چون اسلاید، عکس و تصویر شده‌اند، تلویزیون ما همچنان هزار راه نرفته برای این آموزش‌ها پیش‌رو دارد. به‌عنوان نمونه در یکی از کلاس‌های مربوط به درس «تعلیمات اجتماعی» معلم داشت داستانی درباره «نه گفتن» را برای بچه‌ها از روی کتاب می‌خواند. داستان درباره کودکی بود که به پیشنهاد دوستانش «نه» گفته بود. همین داستان اگر توسط چند کودک روی صحنه نمایش اجرا می‌شد، مسلما تاثیرگذاری بیشتری داشت. از این دست مثال‌ها فراوان است اما در کنار آنها ضروری است نیمه پر لیوان را هم ببینیم. هر چه به مقاطع پایین‌تر می‌رویم اوضاع تدریس بهتر می‌شود. مثلا در کلاس‌های مقطع ابتدایی گاه یک عروسک بازیگوش با بچه‌ها حرف می‌زند و نکات آموزشی را به آنها گوشزد می‌کند. با این حال وجه تشابه همه برنامه‌های مدرسه تلویزیونی سیما استودیومحور بودن آنهاست. ما نیاز داریم به فیلم‌ها و تصاویری که خارج از استودیو تولید شده باشند. مفاهیم ریاضی و فیزیک و شیمی را با زبان متحرک انیمیشن بهتر و زیباتر می‌شود توضیح داد. غزل سعدی وقتی از زبان هنرمندی محبوب خوانده شود، بهتر بر روح و جان دانش‌آموزان می‌نشیند. دوربین تلویزیون وقتی وارد آزمایشگاه فیزیک و شیمی شود، می‌تواند تصویر ملموس‌تری از قوانین این رشته ارائه دهد. همه علوم دبستانی و دبیرستانی شیرین و جذاب هستند. میزان جذابیت‌شان به این نکته بستگی دارد که «چه کسی بگوید» و «چه چیزی بگوید». البته نمی‌توان همه مسئولیت‌ها را بر دوش سیما قرار داد. تولید فیلم‌های انیمیشنی و مستند درباره مفاهیم درسی فرآیندی پرهزینه و زمانبر است. بخشی از این هزینه را باید نهادهای آموزشی متقبل شوند؛ ضمن این‌که بخشی از مشکلات را باید در نظام آموزشی جست‌وجو کرد. نظام آموزشی که حافظه‌محور است باید پوست بیندازد و به سمت آموختن مهارت برود. در نظام آموزشی ما همه چیز به کنکور ختم می‌شود و کسی برنده است که نکات تستی بیشتری را فرا بگیرد. در این شرایط اولویت دانش‌آموزان آموختن نکات کلیدی می‌شود و همان را از معلمان مطالبه می‌کنند.
وقتی حواس مدیر مدرسه هست
این موارد از نکاتی بودند که مدیر مدرسه تلویزیونی ایران هم به آن توجه دارد و نوید اتفاقات کامل‌تری را در حوزه آموزش در این فضا داده است. او در نشست بازگشایی این مدرسه بیان کرد: در کنار بحث عدالت تحصیلی و حق تحصیل برای همه بچه‌های این سرزمین در هر شرایطی که هستند، هدف دومی که مدرسه تلویزیونی ایران آن را دنبال می‌کند، تحول آموزشی است. یعنی امروز وقتی یک انیمیشن کوتاه برای دانش‌آموزان در فضای مجازی چند هزار بازدید دارد به این معناست که شیوه آموزش و پرورش تغییر کرده و باید توام با سرگرمی و تفریح باشد و از همین‌روست که می‌گوییم در مدرسه تلویزیونی ایران یادگیری خوشمزه است.
او تاکید کرد: مدرسه تلویزیونی ایران تنها یک کلاس درس نیست بلکه ما سعی کردیم آموزش‌های این مدرسه همراه با جذابیت‌های بصری و سرگرمی باشد؛ یعنی همان‌طور که بچه‌ها به تماشای کارتون علاقه‌مندند، طراحی کلاس‌های درس هم باید به‌گونه‌ای باشد که بچه‌ها منتظر آغاز آن باشند.
«مدرسه تلویزیونی ایران» که با شعار «به سوی عدالت آموزشی» کارش را شروع کرده از آن دست اتفاقات دلنشینی است که می‌تواند پیامدهای جالب توجه زیادی داشته باشد. شکل‌گیری نگاه‌های تازه در آن مثل ایجاد جذابیت‌های بصری که به آن اشاره شد و در دستور کار این مدرسه قرار گرفته هم بسته به اجرای آن می‌تواند حتی خانواده‌ها را هم در کنار بچه‌هایشان با خود همراه کند و باز هم پای درس و مدرسه بنشاند. اتفاقی که باید دید امسال چطور اجرایی می‌شود و تا چه حد می‌تواند باز هم نگاه‌ها را به خود جلب کند و آن دانش‌آموزی که در دوردست‌ها مشغول تحصیل است را در مسیر عدالت آموزشی همراهی کند.
